H επιτάχυνση της μετάβασης σε ένα ηλεκτρικό σύστημα που θα βασίζεται στις ΑΠΕ, η οποία αποτελεί εδώ και δεκαετίες διεκδίκηση του περιβαλλοντικού κινήματος σε όλο τον πλανήτη, αποτελεί πλέον ξεκάθαρο στόχο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως αυτός εκφράζεται πλέον έντονα στις συζητήσεις στο επίπεδο του Ευρωκοινοβουλίου, του Συμβουλίου και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Η ενεργειακή μετάβαση σε ένα σύστημα που θα βασίζεται εξ ολοκλήρου στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας πρέπει να εξελιχθεί με όρους κοινωνικής δικαιοσύνης και προστασίας του περιβάλλοντος, ώστε να εξασφαλίζεται πρώτον ότι: α. όλοι οι πολίτες ωφελούνται από την παραγωγή φθηνής ανανεώσιμης ενέργειας, β. δεν θίγονται τα σημαντικά στοιχεία του οικολογικού πλούτου της χώρας, γ. τα βάρη της ενεργειακής μετάβασης επιμερίζονται δίκαια και δ. υπάρχει ειδική μέριμνα για τις πιο ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, αλλά και ειδικούς πληθυσμούς, όπως οι λιγνιτικές περιοχές της Δυτικής Μακεδονίας και της Μεγαλόπολης.
Στόχος του προτεινόμενου συστήματος είναι η αντιμετώπιση των μεγάλων προκλήσεων της χώρας στην πορεία προς την κλιματική ουδετερότητα, όπως:
- Κλιματικός στόχος κάλυψης 100% της ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ μέχρι το 2035.
- Μεγάλο έλλειμμα συμμόρφωσης με τη νομοθεσία της ΕΕ για την προστασία της βιοποικιλότητας (92/43/ΕΟΚ και 2009/147/ΕΚ), το οποίο καθιστά προβληματική τη χωροθέτηση πολλών μονάδων ΑΠΕ που μπορεί να προκαλέσουν δυσανάλογες επιπτώσεις σε προστατευόμενα είδη και οικοτόπους.
- Ελλιπής χωροταξικός σχεδιασμός σε περιφερειακό επίπεδο, με τον οποίο οι κατευθύνσεις και ρυθμίσεις που θεσπίζονται για τις ΑΠΕ δεν εξασφαλίζουν τη νομικά ασφαλή και περιβαλλοντικά βέλτιστη ανάπτυξη των σχετικών εγκαταστάσεων.
- Έλλειμμα ουσιαστικής κοινωνικής συμμετοχής, τόσο κατά τη διαμόρφωση και εφαρμογή του ειδικού χωροταξικού πλαισίου όσο και στην ανάπτυξη των μονάδων ΑΠΕ.
Το νέο σύστημα εκκινεί από την κατανομή ηλεκτροπαραγωγικών στόχων από ΑΠΕ ανά περιφέρεια και ανά θαλάσσια περιοχή και εξειδικεύεται με σχεδιασμό από τις περιφέρειες για τη χωρική αποτύπωση ζωνών καταλληλότητας όπου χωροθετούνται οι απαραίτητες μονάδες. Οι περιοχές διαβαθμίζονται σε:
- προτιμητέες περιοχές, με κριτήρια εγγύτητας σε υφιστάμενες εγκαταστάσεις και υποδομές και συμβατότητας με άλλες δραστηριότητες, όσο και
- αποφευκτέες περιοχές, στις οποίες θα μπορούν να αναπτυχθούν νέες μονάδες μόνο εφόσον τεκμηριωθεί η εξάντληση των προτιμητέων περιοχών,
- ζώνες εκ των προτέρων αποκλεισμού, όπως οι ζώνες απόλυτης προστασίας της φύσης και προστασίας της φύσης και οι περιοχές Natura 2000 για τις οποίες δεν έχουν ακόμα θεσμοθετηθεί τα απαραίτητα διατάγματα προστασίας.
Στην πρόταση προβλέπονται επίσης σειρά από ρυθμίσεις για τη διευκόλυνση της αυτοπαραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ και την ενίσχυση του θεσμού των ενεργειακών κοινοτήτων.
Η διαβούλευση θα διαρκέσει μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου. Διεξάγεται στην πλατφόρμα ecodialogues.gr
