Το νέο ντοκιμαντέρ του WWF Ελλάς εστιάζει στη δίκαιη μετάβαση και στη μεταλιγνιτική εποχή στην Ελλάδα και δόθηκε στη δημοσιότητα με αφορμή τη χθεσινή εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στην Κοζάνη για την παρουσίαση των τελευταίων εξελίξεων για τη δίκαιη μετάβαση σε ευρωπαϊκό επίπεδο, αλλά και των προοπτικών που προκύπτουν για την Ελλάδα.
Η Δυτική Μακεδονία, η «ενεργειακή καρδιά» της χώρας, της οποίας η ανάπτυξη μονοπωλήθηκε επί χρόνια από το πλέον ρυπογόνο καύσιμο του πλανήτη, τον λιγνίτη, γυρίζει πλέον σελίδα. Μετά την ανακοίνωση της κυβέρνησης για τερματισμό της λειτουργίας των λιγνιτικών σταθμών της χώρας έως το 2028, η επόμενη ημέρα πρέπει να σχεδιαστεί με δίκαιο και συμμετοχικό τρόπο, κι έχοντας ως μοναδικό στόχο τη βιώσιμη οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη των λιγνιτικών περιοχών.
Ως ελάχιστη συμβολή στην εθνική προσπάθεια για στήριξη της βιώσιμης τοπικής ανάπτυξης των λιγνιτικών περιφερειών της χώρας, το WWF Ελλάς, σε συνεργασία με την εταιρεία παραγωγής “Sub.Urban Images and Soundscapes”, δημιούργησε το ντοκιμαντέρ “The Switch”. Στο ντοκιμαντέρ καταγράφεται η ιστορία της εξορυκτικής διαδικασίας των ενεργειακών δήμων της χώρας, οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν, αλλά και οι επιπτώσεις της μονοκαλλιέργειας του λιγνίτη σε περιβάλλον και τοπική ανάπτυξη. Ειδικά καθώς η κλιματική κρίση εξελίσσεται με απρόβλεπτα γρήγορους ρυθμούς, η στροφή σε ένα μοντέλο ηλεκτροπαραγωγής από καθαρές πηγές ενέργειας είναι πιο αναγκαία από ποτέ. Μέσα από μαρτυρίες κατοίκων και συνεντεύξεις των εμπλεκόμενων φορέων και ειδικών, γίνεται εμφανής η επιτακτική ανάγκη για συστράτευση όλων, ώστε να επιτευχθεί η δίκαιη μετάβαση των περιοχών αυτών σε μια ζωντανή οικονομία.
Το ντοκιμαντέρ “The Switch”, το οποίο δημιουργήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος «Δίκαιη Μετάβαση για την Ανατολική και Νότια Ευρώπη», δόθηκε στη δημοσιότητα με αφορμή την εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε χθες στην Κοζάνη, στο Αμφιθέατρο της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Ηπείρου-Δυτικής Μακεδονίας για την παρουσίαση των τελευταίων εξελίξεων για τη δίκαιη μετάβαση σε ευρωπαϊκό επίπεδο, αλλά και των προοπτικών που προκύπτουν για την Ελλάδα. Κατά την εκδήλωση, στην οποία συμμετείχαν θεσμικοί φορείς, εργατικά σωματεία, ακαδημαϊκοί, αλλά και εκπρόσωποι δήμων και περιφερειών λιγνιτικών περιοχών, συζητήθηκαν κρίσιμα θέματα για τη δίκαιη μετάβαση στη Δυτική Μακεδονία, όπως η χρηματοδοτική βοήθεια που απαιτείται, οι οικονομικοί τομείς που πρέπει να στηριχθούν και οι τρόποι υποστήριξης των εργαζομένων, με σκοπό οι τελικές προτάσεις που θα προκύψουν να υποβληθούν στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας και στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
«Η δίκαιη μετάβαση στη μεταλιγνιτική περίοδο των περιοχών που υπήρξαν στυλοβάτες του ελληνικού ενεργειακού συστήματος κατά τις προηγούμενες δεκαετίες, είναι μεγάλη πρόκληση και ευθύνη για το σύνολο της ελληνικής πολιτείας και κοινωνίας. Ειδικά καθώς αυτές οι περιοχές εγκλωβίστηκαν σε ένα μη βιώσιμο μοντέλο ανάπτυξης που μονοπωλήθηκε από τον λιγνίτη, αφήνοντας σε δεύτερη μοίρα κάθε άλλη προοπτική οικονομικής δραστηριότητας, ο σχεδιασμός της μετάβασης πρέπει απαραιτήτως να θέσει ως προτεραιότητα την ενδυνάμωση του παραγωγικού δυναμικού και τη στήριξη με κάθε τρόπο, μέσα από εθνικές και κοινοτικές πολιτικές και χρηματοδοτήσεις», δήλωσε ο Δημήτρης Καραβέλλας, Γενικός Διευθυντής του WWF Ελλάς.
Ο Νίκος Μάντζαρης, Αναλυτής Πολιτικής The Green Tank ανέφερε ότι είναι φτωχό το ταμείο δίκαιης μετάβασης. Μάλιστα τονίστηκε ότι δεν υπάρχει διακριτό ταμείο και ο σκοπός του εντάχθηκε στο ταμείο εκσυγχρονισμού.
Είναι τα πρώτα χρήματα βεβαίως που μπήκαν από την Ε.Ε. στη μετάβαση , μια σημαντική πολιτική πρόοδος. Δόθηκαν και οι βάσεις για συμμαχία δημάρχων, η ΓΕΝΟΠ ΔΕΗ είδε την σημασία της για τους εργαζόμενους και η Ελλάδα μπήκε στο ραντάρ ευρωπαϊκής επιτροπής, όπως τόνισε. Η Δυτική Μακεδονία είναι η τρίτη χώρα που εντάχθηκε στην πλατφόρμα άνθρακα μέσα σε 41 χώρες για το πως θα μετασχηματίσουν τις τοπικές κοινωνίες.
Η συμμαχία των δημάρχων δεν περιορίζεται μάλιστα μόνο στην Ευρώπη αλλά και τα δυτικά Βαλκάνια, Βοσνία- Ερζεγοβίνη, Μαυροβούνιο με τη συνεργασία μεταξύ τους να καθίσταται αναγκαία ώστε να απαιτηθούν οι απαραίτητοι πόροι ώστε η μετάβαση να γίνει με δίκαιο τρόπο.
Ο μηχανισμός δίκαιης μετάβασης έχει τρεις πυλώνες. Ο στόχος είναι φιλόδοξος, να μαζευτούν 100 δις με μόχλευση. Τα 4, 8 δις ήταν όχι μόνο για τις 41 περιοχές με κάρβουνο, αλλά για όλες τις περιφέρειες που έχουν υποδομές με κάρβουνο , ακόμα και αν δεν γίνεται εξόρυξη και σε τσιμεντάδικα.
Οι τρεις πυλώνες του μηχανισμού
1. Το ταμείο δίκαιης μετάβασης, το οποίο φιλοδοξεί να συγκεντρώσει 30-50 δις με μόχλευση με την Ε.Ε. να δίνει 7, 5 δις. Για κάθε ευρώ πρέπει να δίνονται 9,5-3 ευρώ από το ΕΣΠΑ και από το Ευρωπαϊκό Ταμείο
2.Δανεια και εγγυήσεις ιδιωτικών επενδύσεων με μόχλευση 45 δις ευρώ
3.Δάνεια ΕτΕ με μοχλεύσεις 25-30 δις
Το πιο σημαντικό για την εκταμίευση των χρημάτων είναι να υπάρχουν τοπικά σχέδια μετάβασης, τα οποία θα είναι σε αντιστοιχία με τους εθνικούς σχεδιασμούς για ενέργεια και κλίμα. Η κατανομή των πόρων για την χώρα μας είναι 254 εκ, κάτω του 4% συνολικά κι αν πετύχουμε το ανώτερο ποσό της μόχλευσης η επιτροπή εκτιμά ότι θα συγκεντρώσουμε 3, 75 δις.
Κριτήρια διανομής είναι οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου βιομηχανικών περιοχών, οι θέσεις εργασίας στην εξόρυξη και στις βιομηχανικές περιοχές. Δεν υπάρχει καμία ένδειξη σχετικά με τη σημασία της ταχύτητας της απολιγνιτοποίησης, το ίδιο μιλάμε για απεξάρτηση το 40 ή το 25, τόνισε ο κ. Μάντζαρης.
Στην Πολωνία δόθηκε το μέγιστο δυνατό ποσό, η μόνη χώρα που δεν υιοθετεί στόχους της Ε.Ε., η Γερμανία πήρε το δεύτερο μεγαλύτερο ποσό, Ρουμανία και Τσεχία μεγαλύτερα ποσά από την Ελλάδα αν και δεν έχουν συμφωνήσει στην απανθρακοποίηση και ακολουθεί η Γαλλία. Η κατανομή δεν είναι δίκαιη, πρέπει να ληφθεί υπόψιν η εξάρτηση από το λιγνίτη και το κάρβουνο συνέχισε αλλά υπάρχει δυνατότητα διαπραγμάτευσης.
Σαν σύνολο η απορροφητικότητα στη Δυτική Μακεδονία είναι κάτω του 19,5%, ποσοστό κάτω από τον πανελλαδικό μέσο όρο, σημείωσε για να γίνει και η μόχλευση που απαιτείται.
Ιδιαίτερη σημασία έχει να υπάρχει συνεννόηση μεταξύ περιφέρειας και δήμων, ένας διαρκής διάλογος όπως ανέφερε ο διευθυντής του ΑΗΣ Καρδιάς Αλέκος Σουμελίδης. Η άρνηση του διαλόγου των συνδικαλιστών είναι λάθος συνέχισε ο κ. Μάντζαρης. Είμαστε αντίθετοι να πάει η Ελλάδα από το λιγνίτη στο φυσικό αέριο, να γίνει μετατροπή των υφιστάμενων υδροηλεκτρικών σε αντλησιοταμιευτικά, μετατροπή μονάδων ενέργειας σε μονάδες αποθήκευσης ενέργειας με ώριμες τεχνολογίες για να μην δεσμευτούμε σε ορυκτό αέριο.
Το WWF Ελλάς, από το 2013, συνεργάζεται με τις τοπικές κοινωνίες της Δυτικής Μακεδονίας, προκειμένου να επιτευχθεί μια δίκαιη, και όχι βίαιη μετάβαση, κάνοντας συγκεκριμένες προτάσεις για εναλλακτικές παραγωγικές δραστηριότητες που θα μπορούσαν να αναπτυχθούν στις συγκεκριμένες περιοχές. Κορυφαία προϋπόθεση σε αυτό είναι η ύπαρξη ενός ολοκληρωμένου και ρεαλιστικού εθνικού σχεδίου για τη μεταλιγνιτική περίοδο και η ενεργοποίηση των κατάλληλων χρηματοδοτικών εργαλείων.
Το ντοκιμαντέρ “The Switch” είναι διαθέσιμο εδώ.
Με πληροφορίες από το prlogos.gr
(Ιωάννα Παπαδημητρίου – Φιλιώ Μπτούρη)
