Κανένα μελλοντικό ενεργειακό σύστημα δε μπορεί να επιζήσει εάν δεν έχει πολλές και ευρύχωρες διεθνείς ηλεκτρικές διασυνδέσεις.

Στην Ελλάδα, οι ηλεκτρικές διασυνδέσεις είναι πολύ περιορισμένες. Αυτή η στενάχωρη κατάσταση δημιουργεί μεγάλο πρόβλημα στην οικονομία της χώρας. Δεν είναι μόνο το διασυνοριακό εμπόριο αλλά και η δυνατότητα της χώρας να εισάγει φθηνή ηλεκτρική ενέργεια, όταν την χρειάζεται. Για παράδειγμα, όταν οι τιμές ηλεκτρικής ενέργειας είχαν ξεφύγει την περίοδο από την 21η Δεκεμβρίου 2022 και για πάνω από 3 εβδομάδες (η Ελλάδα είχε σταθερά 20 φορές υψηλότερες τιμές από τις γειτονικές της χώρες), θα μπορούσε να εισάγει πολύ μεγάλες ποσότητες φθηνής ηλεκτρικής ενέργειας. Αν είχε επαρκείς διασυνδέσεις.

Το πρόβλημα των διασυνδέσεων της χώρας θα γίνει πολύ εντονότερο τα αμέσως επόμενα χρόνια. Η Ελλάδα στοχεύει το 80% της ζήτησης ηλεκτρισμού να καλύπτεται από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) το 2030. Τι θα κάνει όμως την πλεονάζουσα παραγόμενη πράσινη ηλεκτρική ενέργεια, όταν δεν μπορεί να την καταναλώσει εγχώρια; Θα την περικόπτει; Και πού θα διοχετεύονται οι επιπλέον ποσότητες ενέργειας που θα έρχονται από τις νέες σχεδιαζόμενες ηλεκτρικές διασυνδέσεις με την Ασία (EuroAsia Interconnector) και την Αφρική;

Δεν έχει ακόμα διαμορφωθεί η προωθητική δύναμη που θα επιταχύνει τις απαιτούμενες δομικές αλλαγές στα δίκτυα ενέργειας, παρόλο που ολοκληρωμένα σχέδια ηλεκτρικών λεωφόρων μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας στην Κεντρική Ευρώπη από την χώρα μας έχουν παρουσιαστεί εδώ και πάνω από δέκα χρόνια. Μάλιστα, το 2018, εν μέσω μνημονίων, οι Financial Times παρουσίαζαν τη σημασία τέτοιων έργων, ως μία λύση για την ανάκαμψη της Ελληνικής Οικονομίας. “Θα ενίσχυαν την ενεργειακή ασφάλεια και θα μείωναν την ανάγκη εισαγωγών αερίου από τη Ρωσία” σημείωναν τότε προφητικά.

Τον Οκτώβριο του 2022 ο Υπουργός Ενέργειας ανακοίνωνε από το βήμα ενός ενεργειακού συνεδρίου την δημιουργία μίας ηλεκτρικής λεωφόρου που θα διασυνδέει την Ελλάδα με την Κεντρική Ευρώπη. Στη συνέχεια ο χρόνος πάλι πάγωσε για τη συγκεκριμένη προοπτική. Αρκετούς μήνες αργότερα, την Πέμπτη 23/3, στη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ ακούσαμε από τον Πρωθυπουργό προτάσεις για την επιτάχυνση των ευρωπαϊκών ηλεκτρικών διασυνδέσεων, μέσω μεγάλων ηλεκτρικών λεωφόρων.

Στόχος είναι η αποτελεσματικότερη ροή ηλεκτρικής ενέργειας από το Νότο προς το Βορρά, μέσα από την ενίσχυση των επενδύσεων στις διασυνδέσεις για την μεταφορά «πράσινης» ενέργειας με υποβρύχια καλώδια από τη Βόρεια Αφρική προς την Ελλάδα και από εκεί στην υπόλοιπη Ευρώπη, μέσω των δυτικών Βαλκανίων. Οι προτάσεις αυτές συζητήθηκαν και στο Συμβούλιο Υπουργών Ενέργειας (στις 28/3).

Θα υπάρξει αυτή την φορά πρόοδος; Έργα ανάλογης εμβέλειας συναντούν μεγάλα εμπόδια άλλων δικτύων, εκείνων των πελατειακών σχέσεων και των εδραιωμένων ιεραρχιών που, έχοντας διασφαλισμένη την προνομιακή τους πρόσβαση στον σημερινό περιορισμένο εθνικό ηλεκτρικό χώρο, κρατούν την χώρα στάσιμη και εξαρτημένη.

Για αυτό, αυτά τα έργα ξεπερνούν τον χρονικό ορίζοντα οποιασδήποτε Κυβέρνησης. Χρειάζονται εθνική δέσμευση. Χρειάζονται πάνω από όλα την βούληση να αντικαταστήσουν τα υπάρχοντα πελατειακά δίκτυα με ανανεωμένες, «πράσινες» ηλεκτρικές λεωφόρους του μέλλοντος.

(Ο Χάρης Δούκας είναι Αν. Καθηγητής ΕΜΠ- Το άρθρο αποτελεί αναδημοσίευση από την εφημερίδα "Τα Νέα")