Την επιστροφή στην προ ενεργειακής κρίσης κανονικότητα φέρνει η απόφαση της Κομισιόν να βάλει τέλος στα έκτακτα μέτρα που προκάλεσε ο πόλεμος στην Ουκρανία εκτοξεύοντας τις τιμές της ενέργειας σε δυσθεώρητα ύψη.
Η απόφαση της Κομισιόν να μην παραταθούν τα μέτρα με δεδομένο ότι οι τρέχουσες συνθήκες της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας δεν το καθιστούν αναγκαίο, όπως αναφέρει στην εισήγησή της προς το Ευρωκοινοβούλιο, σηματοδοτεί τόσο το τέλος των επιδοτήσεων στους λογαριασμούς ρεύματος και της ρήτρας αναπροσαρμογής, όσο και του πλαφόν στη χονδρεμπορική αγορά ενέργειας.
Τα μέτρα στην ελληνική αγορά ενέργειας θα παραμείνουν σε ισχύ έως το τέλος Σεπτεμβρίου, καθώς ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κώστας Σκρέκας λίγο πριν τις εκλογές προχώρησε στην παράτασή τους.
Μετά τη λήξη των μέτρων και εφόσον η αγορά θα παραμείνει ομαλοποιημένη, κάτι που προβλέπει στην έκθεσή της η Κομισιόν, οι καταναλωτές θα επιστρέψουν στο προηγούμενο καθεστώς. Λογαριασμοί ρεύματος χωρίς επιδοτήσεις μέσω του Ταμείου Ενεργειακής Μετάβασης αλλά και του κρατικού προϋπολογισμού όπως συνέβη αρκετούς μήνες όταν τα έσοδα από το ΤΕΜ δεν επαρκούσαν για να καλύψουν την υψηλή τιμή της κιλοβατώρας ώστε το κόστος της λιανικής για τους καταναλωτές να κυμαίνεται στα 14-18 λεπτά ανά κιλοβατώρα. Λογαριασμοί με ρήτρα αναπροσαρμογής, ένας όρος που θα τον συναντάμε και πάλι στα συμβόλαια των παρόχων ηλεκτρικής ενέργειας. Ουσιαστικά πρόκειται για τον μηχανισμό που δίνει το δικαίωμα στους παρόχους να αλλάζουν το κόστος πώλησης της κιλοβατώρας ανάλογα με το κόστος παραγωγής της ηλεκτρικής ενέργειας και τις διεθνείς τιμές. Στα έκτακτα μέτρα που μπήκαν στη ζωή των καταναλωτών ήταν και η ελεύθερη και χωρίς πέναλτι μετακίνηση από πάροχο σε πάροχο ώστε να μπορούν να κάνουν κάθε μήνα την πιο συμφέρουσα επιλογή.
Σε κάθε περίπτωση το τι ακριβώς θα ισχύσει θα το αποφασίσει η επόμενη κυβέρνηση και μετά το τέλος Σεπτεμβρίου που θα λήξει η ισχύς των μέτρων.
Πάντως η γενική κατεύθυνση που προκύπτει από την έκθεση της Κομισιόν είναι ότι –με εξαίρεση τα μέτρα της εξοικονόμησης και αποθήκευσης φυσικού αερίου που παρατάθηκαν έως το τέλος Μαρτίου 2024-, δεν υπάρχει ανάγκη παράτασης των υπόλοιπων μέτρων και δη την εξοικονόμηση ηλεκτρικού ρεύματος, το πλαφόν των 180 ευρώ/MWh στην αγορά ηλεκτρισμού και τα μέτρα στήριξης των καταναλωτών που έλαβαν οι κυβερνήσεις των χωρών της ΕΕ.
Όπως αναφέρει, οι τιμές τον Αύγουστο του 2022 ήταν πάνω από 350 ευρώ τη μεγαβατώρα και τέσσερις φορές υψηλότερες από τον μέσο όρο 2010-2020. Ωστόσο, από τον Δεκέμβριο του 2022, οι τιμές ηλεκτρικής ενέργειας μειώθηκαν δραστικά και είναι ακόμη και κάτω από το σημείο αναφοράς των 80 ευρώ/MWh.
Η συνολική μείωση της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας κυμάνθηκε μεταξύ 0,5% και 15% σε σύγκριση με την περίοδο αναφοράς. Όσον αφορά τους όγκους με τους οποίους μειώθηκε η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας στις ώρες αιχμής: 10 κράτη μέλη πέτυχαν μείωση 4-7%, οκτώ πέτυχαν 7-10% και πέντε πέτυχαν πάνω από 10%.
Σε ότι αφορά την εφαρμογή του ανώτατου ορίου εσόδων, τα κράτη μέλη ανέφεραν δυσκολίες στην εφαρμογή του στις εθνικές δικαιοδοσίες (δυσκολίες με τις φορολογικές αρχές, κ.λπ.) και ορισμένα από αυτά υπογράμμισαν τη ρυθμιστική αβεβαιότητα που δημιουργείται από το ανώτατο όριο και τα εμπόδια για νέες επενδύσεις. Η Επιτροπή αναγνωρίζει ότι η εφαρμογή του ανώτατου ορίου εσόδων από τα κράτη μέλη ενδέχεται να έχει επηρεάσει τις υφιστάμενες συμφωνίες αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και άλλες μακροπρόθεσμες συμβάσεις, καθώς και να έχει αποθαρρύνει τη σύναψη νέων.
Παράλληλα εκτιμά ότι δεν είναι πιθανό να επανεμφανιστούν συνθήκες που να οδηγήσουν σε νέα εκτόξευση των τιμών φυσικού αερίου και ρεύματος, καθώς τα ποσοστά πλήρωσης των αποθηκών στην ΕΕ είναι ήδη στο 70%, έχουν κατασκευαστεί νέες υποδομές φυσικού αερίου στην περιοχή (όπως τα νέα FSRU στη Γερμανία), ενώ αναμένεται και βελτιωμένη διαθεσιμότητα των πυρηνικών και υδροηλεκτρικών μονάδων σε σχέση με τον περασμένο χειμώνα.
