Από το 2020 η Ελλάδα κινδυνεύει να πληρώσει τσουχτερά πρόστιμα, αυτή τη φορά για καθυστερήσεις στην ανακύκλωση των σκουπιδιών, καθώς δεκαέξι χρόνια μετά την ψήφιση του σχετικού νόμου εξακολουθεί να θάβει υλικά που μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν, φέρνοντας έσοδα και κυρίως θέσεις εργασίας, που υπολογίζονται σε 16.000. Στις χωματερές, για τις οποίες έχουμε τιμωρηθεί από ευρωπαϊκό δικαστήριο με χρηματικές ποινές που φθάνουν τα 40 εκατ. ευρώ, καταλήγει το 81% των οικιακών απορριμμάτων όταν ο ευρωπαϊκός μέσος όρος διαμορφώνεται στο 31%. Το 2016 στην Ελλάδα ανακυκλώνονται μόλις 15,8 κιλά ανά κάτοικο, όταν ο ευρωπαϊκός μέσος όρος διαμορφώνεται στα 110 κιλά! «Υποχρέωσή μας είναι να φθάσουμε την ανακύκλωση στο 50% και για να πετύχουμε τον στόχο οφείλουμε να αλλάξουμε καταναλωτικές συνήθειες», τόνισε ο αναπληρωτής υπουργός Περιβάλλοντος, παρουσιάζοντας χθες στην τελική του μορφή το νομοσχέδιο για την ανακύκλωση, που κατατίθεται σήμερα στη Βουλή. «Δεν έχουμε πάει καλά και πρέπει να κάνουμε όλοι την αυτοκριτική μας», τόνισε ο Σωκράτης Φάμελλος, που προανήγγειλε τη λειτουργία ειδικού μητρώου ώστε να υπάρχουν αξιόπιστα στοιχεία για την ανακύκλωση στη χώρα μας. Ο Δημήτρης Πολιτόπουλος, πρόεδρος του Εθνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης (ΕΟΑΝ), μίλησε για τις «γκρίζες ζώνες» που έχουν εντοπιστεί στα συστήματα συλλογής και επικαλέστηκε στοιχεία της Ελληνικής Εταιρείας Αξιοποίησης Απορριμμάτων, που συγκεντρώνει υλικά συσκευασίας, η οποία αποδέχεται ότι η απώλεια εσόδων της σε σχέση με τα προβλεπόμενα από τις πωλήσεις προϊόντων ανέρχεται στο 40%. Με δεδομένο ότι την περασμένη χρονιά είχε έσοδα 19,5 εκατ. ευρώ, εκτιμά ότι «χάνονται» περίπου 8 εκατ. ευρώ τον χρόνο μόνον από ένα σύστημα συλλογής. Βασικό ρόλο σε αυτή τη νέα προσπάθεια θα έχουν οι δήμοι, που οφείλουν να εκπονήσουν ή να επικαιροποιήσουν τους κανονισμούς καθαριότητας, ώστε να γίνουν «το ευαγγέλιο της ανακύκλωσης», όπως είπε χαρακτηριστικά ο Σωκράτης Φάμελλος. Το υπουργείο έχει εξασφαλίσει για τον σκοπό αυτό 10 εκατ. ευρώ και, το σπουδαιότερο, έχει εντάξει στο νέο ΕΣΠΑ κονδύλι 917,2 εκατ. ευρώ για έργα διαχείρισης σκουπιδιών και άλλα 40 εκατ. για την αποκατάσταση παλιών χωματερών.
Το σημείο-κλειδί Σημείο-κλειδί είναι τα κίνητρα για τη συμμετοχή των δήμων και των πολιτών στη μείωση των παραγόμενων σκουπιδιών. Από τα στοιχεία που δόθηκαν στη χθεσινή συνέντευξη Τύπου, στην οποία έκανε παρέμβαση και η γενική γραμματέας Περιβάλλοντος, Χριστίνα Μπαριτάκη, στη χώρα μας εξακολουθούν να ισχύουν δύο παράδοξα: ◈ Οι δήμοι πληρώνουν για τα σκουπίδια που παραδίδουν στους χώρους υγειονομικής ταφής ανάλογα με τον πληθυσμό τους και όχι με βάση τις ποσότητες των σκουπιδιών, επομένως δεν έχουν κανένα κίνητρο να τα μειώσουν. ◈ Οι πολίτες χρεώνονται τέλη καθαριότητας ανάλογα με τα τετραγωνικά της κατοικίας τους και όχι με τα σκουπίδια που παράγουν, επομένως δεν έχουν όφελος από τη συμμετοχή σε προγράμματα διαλογής στα νοικοκυριά τους. Ο παραλογισμός συμπληρώνεται από την απογοητευτική εικόνα των «μπλε» κάδων, στους οποίους συχνά καταλήγουν και κανονικά σκουπίδια, ακυρώνοντας την προσπάθεια, ενώ και το ίδιο το σύστημα αποκομιδής λειτουργεί με μεγάλες ελλείψεις. Στον ΧΥΤΑ Φυλής έγινε ήδη το πρώτο βήμα και οι δήμοι που παραδίδουν σκουπίδια με κλαδέματα θα πληρώνουν 100 ευρώ τον τόνο, αντί των 48 ευρώ. Στο ίδιο πνεύμα, θέσπισης κινήτρων/αντικινήτρων, οι δήμοι καλούνται να εφαρμόσουν προγράμματα επιβράβευσης των νοικοκυριών που κάνουν ανακύκλωση. «Δίνουμε έμφαση στα πράσινα σημεία όπου θα συγκεντρώνονται τα τέσσερα βασικά υλικά της ανακύκλωσης», τόνισε ο Σωκράτης Φάμελλος και ενημέρωσε ότι οι δήμοι έχουν πλέον όλο το θεσμικό πλαίσιο για να προχωρήσουν στη λειτουργία χώρων ανακύκλωσης. Το χρονοδιάγραμμα προβλέπει ολοκλήρωση των σχεδίων και των υποδομών μέσα στο 2018, ώστε να ξεκινήσει η υλοποίηση του προγράμματος που βασίζεται στις προδιαγραφές της νέας κοινοτικής οδηγίας. Ο αναπληρωτής υπουργός σημείωσε ότι στο εξωτερικό εφαρμόζονται διάφορα συστήματα μέτρησης των σκουπιδιών του κάθε νοικοκυριού και χρέωσης των τελών καθαριότητας, ενώ αναφέρθηκε στο θετικό παράδειγμα του Δήμου Σπάρτης. Το νομοσχέδιο, που είχε τεθεί σε δημόσια διαβούλευση πριν από έναν χρόνο, προβλέπει τα εξής:
Καθιερώνεται το σύστημα «πληρώνω όσα πετάω», που αφορά νοικοκυριά αλλά και δήμους, στοχεύοντας στην αποφυγή δημιουργίας σκουπιδιών.
Θεσμοθετείται η τιμολόγηση της πλαστικής σακούλας, που έχει ήδη οριστικοποιηθεί με υπουργική απόφαση. Από 1/1/2018 θα χρεώνεται τρία λεπτά του ευρώ και ένα χρόνο αργότερα θα αυξηθεί στα επτά λεπτά, για να στραφούν οι καταναλωτές στις σακούλες πολλαπλών χρήσεων, κυρίως τις πάνινες.
Διαχωρίζονται τα συστήματα συλλογής από τους φορείς ανάκτησης των σκουπιδιών, ώστε να αντιμετωπιστούν τα σημερινά φαινόμενα κακοδιαχείρισης. Φορείς μπορούν να συγκροτήσουν δήμοι, ιδιώτες και συλλογικότητες πολιτών.
Δεν επιτρέπονται τα μεγάλα αποθεματικά στα ταμεία των φορέων διαχείρισης, που πλέον δεν θα υπερβαίνουν το 35% των ετήσιων εσόδων τους. «Είναι κοινωνικός πόρος που πληρώνεται από τους πολίτες και θα πρέπει να επιστρέφεται στην κοινωνία», είπε χαρακτηριστικά ο Σ. Φάμελλος.
Προβλέπονται οικονομικές κυρώσεις και για τους δήμους, ενώ οι πολίτες που ρίχνουν κανονικά σκουπίδια σε κάδους ανακύκλωσης τιμωρούνται με πρόστιμα που κυμαίνονται από 20 έως 500 ευρώ.
Δημιουργείται ηλεκτρονικό μητρώο για παραγωγούς και εισαγωγείς συσκευασμένων προϊόντων. Θα διαθέτουν αριθμό μητρώου, που θα αναγράφεται στη συσκευασία, ενώ θα γίνονται διασταυρώσεις στοιχείων με τη συνεργασία των φορολογικών αρχών. Επιτελικό ρόλο θα έχει ο ΕΟΑΝ, ο οποίος σήμερα είναι υποστελεχωμένος και διαθέτει 4 μόνιμους υπαλλήλους και 7 με απόσπαση η οποία λήγει τον Απρίλιο. «Χρειαζόμαστε 54 άτομα», είπε ο Δ. Πολιτόπουλος και προανήγγειλε προσλήψεις μόνιμου προσωπικού μέσω ΑΣΕΠ. Αποκάλυψε μάλιστα ότι ο Οργανισμός δεν χρηματοδοτείται από τον κρατικό προϋπολογισμό, διαθέτει δικούς του πόρους αλλά δεν μπορεί να κάνει προσλήψεις, γιατί δεν το επιτρέπουν οι θεσμοί.
Πηγή 
