Σε μια περίοδο όπου οι τιμές της ενέργειας προκαλούν βραχυκύκλωμα στην οικονομική ανάπτυξης και εκτοξεύουν στα ύψη τον προϋπολογισμό των νοικοκυριών, οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας αναδεικνύονται σε βασικό πυλώνα στήριξης της ανάκαμψης. Πρόσφατα, ο Διαχειριστής ΑΠΕ & Εγγυήσεων Προέλευσης (ΔΑΠΕΠ) ανέλαβε τη διαχείριση του Ταμείου Ενεργειακής Μετάβασης, του ειδικού λογαριασμού που επιδοτεί παρεμβάσεις για τη συγκράτηση του ενεργειακού κόστους, μια δραστηριότητα η οποία φέρει πρωτίστως ένα κοινωνικό περίβλημα σε μια δύσκολη συγκυρία. Ο Διευθύνων Σύμβουλος και Πρόεδρος του ΔΑΠΕΠ, Γιάννης Γιαρέντης, μιλά στο Insider.gr για την ενσωμάτωση των κριτηρίων ΕGS στη λειτουργία του διαχειριστή, εξηγεί πως ακριβώς λειτουργεί ο ΕΛΑΠΕ και αναλύει ποια είναι η συμβολή των ΑΠΕ στην κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη. Ακολουθεί η συνέντευξη που παραχώρησε ο κ. Γιαρέντης στο Insider.gr.
Πώς ενσωματώνει ο ΔΑΠΕΕΠ τα κριτήρια ESG στον τρόπο λειτουργίας του;
Το ESG είναι η σύγκλιση τριών αρχών στην καθημερινότητα κάθε εταιρείας. Όσον αφορά στο πρώτο κριτήριο, το περιβαλλοντικό («E»), ο ΔΑΠΕΕΠ αποτελεί το βασικό πυλώνα των ΑΠΕ στη χώρα, κάτι το οποίο σημαίνει ότι είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με ό,τι έχει να κάνει με την ανάπτυξη των ΑΠΕ. Καταλαμβάνει το βασικό χώρο στο κομμάτι που σχετίζεται με την πράσινη μετάβαση, δηλαδή είναι ο οδηγός σε όλες τις προσπάθειες στο να καταστεί η γη, ένας πλανήτης μηδενικών ρύπων μέχρι το 2050. Είναι μονόδρομος για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, τις συνέπειες της οποίας βιώνουμε στην καθημερινότητά μας όταν βλέπουμε επαναλαμβανόμενους καύσωνες, τυφώνες και ακραία καιρικά φαινόμενα. Όλα αυτά έχουν προκύψει από την αυξημένη παραγωγή διοξειδίου του άνθρακα και των λοιπών ρύπων. Από το 2005 και μετά ξεκίνησε μια συγκεκριμένη προσπάθεια με την εισαγωγή του συστήματος εμπορίας εκπομπών, η οποία είχε στόχο να βάλει σε ένα δρόμο τη μείωση των ρύπων. Φθάνουμε λοιπόν σε μία κατεύθυνση η οποία για εμάς είναι μονόδρομος. Είναι η πλήρης εφαρμογή των πράσινων ενεργειακών πολιτικών. Μιλάμε για πλήρη εφαρμογή των ΑΠΕ και αυτό επεκτείνεται όχι μόνο στην παραγωγή της ενέργειας που χρησιμοποιείται κυρίως για την ηλεκτροπαραγωγή αλλά και στις μεταφορές και σε άλλες δραστηριότητες της καθημερινότητας. Στόχος είναι να φθάσουμε σε ένα σημείο όπου θα ανακόψουμε τον κίνδυνο για την καταστροφή του πλανήτη.
Πώς υλοποιούμε όμως αυτές τις πολιτικές; Με σωστή αναγνώριση κινδύνων, με σωστή μεθοδολογία, με έναν σωστό προγραμματισμό που εμπεριέχει και τον χρονοπρογραμματισμό αλλά και τον οικονομικό προγραμματισμό.
Η εφαρμογή των ΑΠΕ θέλει χρόνο έτσι ώστε να έρθει ομαλά χωρίς να δημιουργήσει παράπλευρα προβλήματα. Και αυτή η ανάγκη γίνεται πιο έντονη σήμερα εάν παρατηρήσει κανείς τι γίνεται στη χώρα μας αλλά και παγκοσμίως με τις αυξημένες τιμές ενέργειας.
Στα κοινωνικά κριτήρια («S»), οι εταιρικές πολιτικές στοχεύουν στην αναβάθμιση της ποιότητας ζωής του απλού πολίτη. Από την πλευρά μας αυτό μπορεί να γίνει, συμβάλλοντας στη μείωση του ενεργειακού κόστους, ελαφρύνοντας το νοικοκυριό, τον απλό καταναλωτή είτε είναι επαγγελματίας είτε οικιακός καταναλωτής. Εξίσου σημαντική είναι και η μείωση του ενεργειακού κόστους της βιομηχανίας καθώς με αυτό τον τρόπο μειώνεται το συνολικό κόστος παραγωγής των προϊόντων, άρα τα προϊόντα γίνονται πιο οικονομικά, φθάνουν πιο εύκολα στον καταναλωτή και κατά συνέπεια δεν χρειάζεται να εκταμιεύσει αρκετά χρήματα από τον οικογενειακό προϋπολογισμό. Η μείωση του ενεργειακού κόστους μεταφράζεται σε μείωση του κόστους ζωής και αυτή είναι μια συνεχής, διαχρονική προσπάθεια προς όλες τις κατευθύνσεις. Αυτή είναι μια προσφορά προς την κοινωνία αλλά ταυτόχρονα είναι και μία έμμεση προσφορά στην οικονομική ανάπτυξη της κάθε χώρας γιατί όταν μειώνουμε το ενεργειακό κόστος τότε αφήνουμε περιθώρια στον συνολικό προϋπολογισμό της κάθε επιχείρησης να αυξήσει τα υπόλοιπα κόστη (απασχόληση, βελτίωση ημερομισθίων, επενδύσεις κλπ) και κατ’ επέκταση να αυξήσει τον κύκλο εργασιών της.
Τέλος, ο τρίτος πυλώνας, το «G» συνδέεται με τη συνολική δομή, δηλαδή με το πώς τοποθετείται μια επιχείρηση στο συνολικό επιχειρηματικό χάρτη σε μια χώρα και εμπεριέχει στοιχεία της οργανωμένης διοίκησης ενώ ενσωματώνει στοιχεία διαφάνειας, οξοποίησης στο μέγιστο δυνατό βαθμό ανθρώπινων πόρων και περιλαμβάνει ζητήματα που έχουν να κάνουν με την τεκμηριωμένη και δομημένη διακυβέρνηση της κάθε εταιρείας. Όλα αυτά συνθέτουν μια συνολική φιλοσοφία, η οποία εμπεριέχεται στις έννοιες του ESG.
Φυσικά, δεν είναι μόνο αυτά. Υπάρχουν και άλλα ζητήματα όπως είναι η σημασία στην ασφάλεια, την υγιεινή, τις συνθήκες εργασίας, στην υιοθέτηση πολιτικών που θα διαμορφώνουν ένα καλύτερο εργασιακό περιβάλλον, που θα διαμορφώνουν ένα καλύτερο περιβάλλον και για τους εργαζόμενους και για τους επισκέπτες. Και επεκτείνεται και στη διασύνδεση της εταιρείας με την κοινωνία μέσα από τα πλαίσια της ΕΚΕ, στην παρέμβαση της εταιρείας στην κοινωνία, στην ενίσχυση με κάθε τρόπο των ευάλωτων νοικοκυριών και των κοινωνικών ομάδων που χρειάζεται να στηριχθούν. Δεν είναι μοναδικός υποστηριχτής των ευάλωτων ομάδων το κράτος. Πρέπει να ξεφύγουμε από τη λογική ότι όλα τα κάνει το κράτος. Οι ίδιες οι εταιρείες θα συνεισφέρον περισσότερα από όσα το κράτος μπορεί. Το ESG δεν είναι ένα πεπερασμένο σύνολο ενεργειών και δραστηριοτήτων, είναι μια ολόκληρη φιλοσοφία.
Κάθε σύγχρονη εταιρεία πρέπει να δίνει έμφαση στο ESG και πρέπει να το συμπεριλάβει στις συνολικές αρχές της.
Με το ESG συνδέεται και η πρόσφατη ανάληψη της διαχείρισης του Ταμείου Ενεργειακής Μετάβασης από τον ΔΑΠΕΕΠ...
Ο ΔΑΠΕΕΠ έχει οριστεί διαχειριστής του Ταμείου Ενεργειακής Μετάβασης. Aποτελεί τιμή για εμάς ο ορισμός από την Πολιτεία της διαχείρισης του Ταμείου και αποδεικνύει ότι η καλή δουλειά που γίνεται τα δύο τελευταία χρόνια έχει αρχίσει να αφήνει το στίγμα της στην κοινωνία. Η εξέλιξη αυτή έρχεται σε μία στιγμή που πρέπει να γίνει απόλυτα κατανοητό ότι η ενεργειακή μετάβαση, δηλαδή η στήριξη όλης αυτής της μελλοντικής ενεργειακής κατάστασης, θα συντελείται με έναν τρόπο, ο οποίος συνδέεται άμεσα με τις ΑΠΕ. Θα έλεγε κανείς, με απλά λόγια, ότι ενσαρκώνει τη συνεισφορά της κοινωνίας των ΑΠΕ στην ενεργειακή μετάβαση. Δεν μπορεί να γίνει ενεργειακή μετάβαση χωρίς να λάβεις υπ’ όψιν τα νέα δεδομένα.
Γίνεται πολύς λόγος τελευταία για τον ΕΛΑΠΕ και φαίνεται να υπάρχει μία σύγχυση ως προς τις εισροές και την διάθεση των εσόδων...
Αυτό είναι κάτι που πρέπει να διευκρινιστεί. Ο ΕΛΑΠΕ έρχεται επί της ουσίας να αποζημιώσει την πράσινη ενέργεια, τους παραγωγούς ΑΠΕ. Αυτός ο λογαριασμός έχει κάποιες εισροές, έχει κάποιους τροφοδότες λογαριασμούς, ένας εκ των οποίων είναι και το Χρηματιστήριο των Ρύπων. Επειδή ο ΔΑΠΕΕΠ είναι ταυτόχρονα ο Διαχειριστής του Χρηματιστηρίου των Ρύπων (γνωστό ως Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών), διαχειρίζεται τα έσοδα που έρχονται από το Χρηματιστήριο τα οποία πρέπει με κάποιο τρόπο να διοχετευθούν σε όλους όσους συμμετέχουν. Έχουμε ένα σύστημα όπου όλα αυτά τα χρήματα, κατά την συνολική εκτίμηση, με μια υπουργική απόφαση ορίζεται ο τρόπος κατανομής τους και καθορίζεται ποια είναι τα ποσοστά από τους ρύπους τα οποία θα οδεύσουν προς τον ΕΛΑΠΕ ή σε άλλες δράσεις όπως είναι π.χ η ενίσχυση της αντιστάθμισης της βιομηχανίας, η ενίσχυση του ΟΦΥΠΕΚΑ, η ενίσχυση του Πράσινου Ταμείου κλπ. Ένα σημαντικό ποσοστό διοχετεύεται από το Χρηματιστήριο των Ρύπων, δηλαδή από τα έσοδα των δημοπρασιών στο Ταμείο της Ενεργειακής Μετάβασης. Πρέπει να ξεκαθαριστεί ότι από το Χρηματιστήριο των Ρύπων πηγαίνουν στο Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης. Δεν είναι χρήματα του ΕΛΑΠΕ, τα οποία παίρνει το Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης. Όπως παίρνει χρήματα ο ΕΛΑΠΕ και ενισχύεται όταν υπάρχει τέτοια ανάγκη, έτσι παίρνει χρήματα και το Ταμείο. Είναι έσοδα από το Χρηματιστήριο των Ρύπων.
Ουσιαστικά, πρόκειται για συγκοινωνούντα δοχεία μεν, αλλά όταν ο ΕΛΑΠΕ είναι πλεονασματικός και δεν έχει ανάγκη αυτά τα ποσά τα οποία τις προηγούμενες χρονιές πήγαν στον ΕΛΑΠΕ, τότε αυτά μπορούν να κατευθυνθούν στο Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης. Για παράδειγμα, αυτή τη στιγμή, ο ΕΛΑΠΕ, λόγω των υψηλών εσόδων από την αγορά, παρουσιάζει μια πλεονασματική κατάσταση. Όταν αυτό το πλεόνασμα υπερκαλύπτει τις ανάγκες των ΑΠΕ, όπως συμβαίνει τώρα, το ποσοστό που θα έπαιρνε από τους ρύπους μπορεί να μειωθεί. Αυτό σημαίνει καλύτερη αξιοποίηση των πόρων που έχουμε από το Χρηματιστήριο των Ρύπων. Ο ΕΛΑΠΕ δεν είναι ένας λογαριασμός που δημιουργεί αποθεματικά. Έρχεται να καλύψει τις ανάγκες και είναι από παλιά ένας μηχανισμός ο οποίος λειτουργεί στη λογική του ισοσκελισμού, ούτε ελλείμματα πρέπει να έχει ούτε πλεονάσματα χρειάζεται να δημιουργεί. Υπάρχει το κατά νόμο «μαξιλάρι», το οποίο είναι το μόνο που μπορούμε να έχουμε. Το υπόλοιπο μπορεί να διατεθεί σε άλλες χρήσεις, κάτι το οποίο γίνεται.
Σε κάποιες δημόσιες παρεμβάσεις σας έχετε αναφερθεί σε στρεβλώσεις που χαρακτηρίζουν τη συμμετοχή του ΔΑΠΕΕΠ στο Χρηματιστήριο Ενέργειας...
Η συμμετοχή μας στο Χρηματιστήριο Ενέργειας παρουσιάζει μια ιδιαιτερότητα. Συμμετέχουμε στην καθημερινή χρηματιστηριακή αγορά εκπροσωπώντας γύρω στους 14.000 παραγωγούς ΑΠΕ (και όχι μόνο) ανταγωνιζόμενοι μεγάλες επιχειρήσεις όπως είναι οι υπόλοιποι παραγωγοί ενέργειας. Όλοι αυτοί οι υπόλοιποι «παίχτες» έχουν στη διάθεσή τους πληθώρα από μέσα και πόρους, χρηματοοικοκονιμικές αναλύσεις, ομάδες ανθρώπων, συστήματα προβλέψεων, διασυνδέσεις με τράπεζες πληροφοριών, έχουν μια τεράστια δεξαμενή από resources. Από την άλλη, ο ΔΑΠΕΕΠ ως εταιρεία του δημόσιου τομέα στερείται τέτοιων πόρων. Δεν έχουμε τη δυνατότητα να καλύψουμε τις απαιτήσεις μας γιατί είμαστε δέσμιοι κάποιων νόμων όπως είναι ο ν. 4412 περί συμβάσεων, ο οποίος προβλέπει συγκεκριμένες διαδικασίες για την αγορά μιας υπηρεσίας ή προϊόντων (προκήρυξη διαγωνισμών, επιλογή της οικονομικότερης προσφοράς κλπ). Σκεφτείτε τι σημαίνει αυτό αν χρειαστεί π.χ να επιλέξουμε μια εταιρεία η οποία θα αναλάβει να κάνει για λογαριασμό του ΔΑΠΕΕΠ χρηματοοικονομκές αναλύσεις. Θα πρέπει να προκηρυχθεί διαγωνισμός και να επιλεγεί η οικονομικότερη λύση. Όμως, η ποιότητα μιας παρεχόμενης υπηρεσίας δεν είναι εύκολα μετρήσιμη, είναι δύσκολο να αποτυπωθεί ακόμα και με τεχνικές αξιολογήσεις.
Όλα αυτά δεν μπορούν να υπάρξουν σε ένα περιβάλλον που λειτουργεί με καθαρά ιδιωτικό - οικονομικά κριτήρια. Ας μην ξεχνάμε και το παράδειγμα του ΟΔΗΧ, ο οποίος είναι εταιρεία του δημοσίου που πρέπει να συμμετέχει τις χρηματοοικονομικές αγορές και προκειμένου να λειτουργήσει με όρους ανταγωνιστικούς κατάφερε να ξεφύγει από αυτές τις αγκυλώσεις, από τις υποχρεωτικές διαδικασίες των νόμων.
Θα μας πείτε λίγα λόγια για το ρόλο του ΔΑΠΕΕΠ όσον φορά στα διμερή συμβόλαια;
Τα PPAs είναι διμερή συμβόλαια τα οποία συνάπτονται μεταξύ παραγωγών και προμηθευτών. Ωστόσο, δεν αποτελούν μια απλή διμερή σύμβαση γιατί η σχέση αυτή δεν αφορά μόνο στους παραγωγούς και τους προμηθευτές αλλά υπάρχουν και πολλοί άλλοι που συμμετέχουν σε αυτή όπως είναι ο τραπεζικός τομέας (ο οποίος συμμετέχει για να χρηματοδοτήσει τα έργα που θα παράξουν αυτή την ενέργεια) και άλλοι που έχουν να κάνουν με την παροχή των εγγυήσεων έτσι ώστε να εξασφαλίζεται η ισορροπία ανάμεσα στις δύο πλευρές. Σε αυτό το σημείο «κουμπώνει» και ο ρόλος του ΔΑΠΕΕΠ ο οποίος είναι αυτός που μπορεί να παρέχει αυτές τις εγγυήσεις έτσι ώστε να υπάρξει μια βιωσιμότητα στα corporate PPAs.
Πένη Χαλάτση / insider.gr
