Πρόκειται για τρεις νέες δράσεις που εντάσσονται στην πρώτη προτεραιότητα του ΠΔΑΜ 2021-27, η οποία έχει στόχο την ενίσχυση και προώθηση της επιχειρηματικότητας. Ειδικότερα, οι προτεινόμενες προς έγκριση δράσεις ήταν οι εξής:
- Κόμβος καινοτομίας για το πράσινο υδρογόνο (Η2) και την αποθήκευση ενέργειας στη Δυτική Μακεδονία, ύψους €18 εκ.
- Πράσινο κέντρο δεδομένων και υπερ-υπολογιστής Δυτικής Μακεδονίας, ύψους €20 εκ.
- Ενίσχυση επενδυτικών σχεδίων που υλοποιούνται στις περιοχές των Εδαφικών Σχεδίων Δίκαιης Μετάβασης (ΕΣΔΙΜ) μέσω του Καθεστώτος Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης του Αναπτυξιακού νόμου – Ελλάδα ισχυρή (ν. 4887/2022, άρθρα 51-571) και συγκεκριμένα την έκδοση της πρώτης προκήρυξης για το έτος 2023, ύψους €380 εκ.
Μαζί με τις εγκρίσεις των 11 δράσεων που εγκρίθηκαν στην πρώτη συνεδρίαση της Επιτροπής Παρακολούθησης στις 18 Οκτωβρίου 2022 ύψους €161.5 εκ.[1], μέχρι σήμερα έχουν ενεργοποιηθεί πόροι ύψους €579.5 εκ. που αντιστοιχούν στο 36% του συνόλου του ΠΔΑΜ.
Στα σχόλια που κατέθεσε το Green Tank, τόνισε ότι είναι παράλειψη η μη ενεργοποίηση ως τώρα των πόρων του ΠΔΑΜ για τη στήριξη των ενεργειακών κοινοτήτων κοινωφελούς σκοπού στις λιγνιτικές περιοχές, δηλαδή αυτών που δεν αποσκοπούν στο κέρδος, αλλά στην κάλυψη των ενεργειακών αναγκών των πολιτών μέσω εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού. Όπως δείχνουν τα στοιχεία του ΔΕΔΔΗΕ, υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον από την πλευρά των πολιτών στη Δυτική Μακεδονία για έργα αυτοπαραγωγής μέσω ενεργειακών κοινοτήτων, τα οποία είναι σε θέση να ανακουφίσουν τους πολίτες σε αυτή την περίοδο της οξείας ενεργειακής κρίσης που διανύουμε. Για τον λόγο αυτό το Green Tank προτείνει την άμεση ενεργοποίηση των διαθέσιμων πόρων του ΠΔΑΜ για κάλυψη τμήματος του κόστους εγκατάστασης έργων αυτοπαραγωγής ΑΠΕ από ενεργειακές κοινότητες κοινωφελούς σκοπού, καθώς και την άμεση χρηματοδότηση έργων ενίσχυσης του ηλεκτρικού δικτύου προκειμένου να υποδεχθούν τέτοια έργα.
Επιπλέον, τονίζει την ανάγκη οι πόροι που θα διοχετευτούν για την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας (€420.8 εκ. ως τώρα) να είναι εναρμονισμένοι με τον εθνικό στόχο επίτευξης της κλιματικής ουδετερότητας, κάτι που δεν εξασφαλίζεται με τους υφιστάμενους δείκτες αξιολόγησης. Για τον σκοπό αυτό το Green Tank προτείνει τη θέσπιση συγκεκριμένων ποσοτικών δεικτών μείωσης του ανθρακικού αποτυπώματος για τις επενδύσεις της πρώτης προτεραιότητας που αφορούν στις χρηματοδοτούμενες από το Πρόγραμμα επιχειρήσεις.
Αναφορικά με τον κόμβο για το πράσινο Η2 στη Δυτική Μακεδονία, το Green Tank επισημαίνει ότι το καύσιμο αυτό αποτελεί κλειδί για την απανθρακοποίηση δύσκολων τομέων της οικονομίας όπως των ενεργοβόρων βιομηχανιών ή των οδικών μεταφορών βαρέων οχημάτων, της ναυτιλίας και των οδικών μεταφορών. Ωστόσο η αναφορά για τη χρήση υδρογόνου στα δίκτυα ορυκτού αερίου αλλά και για παραγωγή θερμικής ενέργειας είναι ατυχής και πρέπει να αφαιρεθεί. Κι αυτό διότι η ανάμιξη πράσινου υδρογόνου με αέριο (το λεγόμενο“blending”), θα μειώσει ελάχιστα το ανθρακικό αποτύπωμα των δικτύων αερίου. Η δε αναφορά σε 100% πράσινο υδρογόνο στα δίκτυα τηλεθέρμανσης σε κάποιο απώτερο μέλλον δεν είναι πειστική, η εφαρμογή της θα είναι αντι-οικονομική συγκριτικά με άλλες λύσεις και θα δημιουργήσει ανάγκη για επιπλέον ΑΠΕ. Η Δυτική Μακεδονία πρέπει να στραφεί στον εξηλεκτρισμό της θέρμανσης μέσω αντλιών θερμότητας ή τη χρήση τοπικά παραγόμενης βιομάζας ή γεωθερμίας προκειμένου οι πολίτες να έχουν φθηνή θέρμανση χαμηλού περιβαλλοντικού αποτυπώματος σε βάθος χρόνου, αντί να σχεδιάζει τώρα νέες μονάδες παραγωγής θερμότητας με καύσιμο το ορυκτό αέριο για τη θέρμανση των κατοικιών. Επιπλέον, σημειώνεται ότι αυτές οι χρήσεις πράσινου υδρογόνου που περιλαμβάνονται στο τεύχος εξειδίκευσης έρχονται σε αντίθεση με το προσχέδιο αναθεωρημένου ΕΣΕΚ που παρουσιάστηκε τη Δευτέρα 16 Ιανουαρίου 2023 στην Επιτροπή ΕΣΕΚ.
Όσον αφορά στην ενίσχυση επενδυτικών σχεδίων που υλοποιούνται στις περιοχές των Εδαφικών Σχεδίων Δίκαιης Μετάβασης (ΕΣΔΙΜ) μέσω του Καθεστώτος Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης του Αναπτυξιακού Νόμου το Green Tank σημειώνει ότι ο καταμερισμός των πόρων ύψους €380 εκ. ανάμεσα στις διάφορες κατηγορίες επιχειρήσεων, που είναι ασαφής στο τεύχος εξειδίκευσης, πρέπει να εστιάσει στη μικρομεσαία επιχειρηματικότητα και όχι στις μεγάλες επιχειρήσεις. Αυτό άλλωστε προβλέπει και ο Ευρωπαϊκός Κανονισμός του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης καθώς οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις είναι αυτές που θα ενισχύσουν τη συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας στη Δίκαιη Μετάβαση, στοιχείο που αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχία της.
Τέλος επισημαίνει την απουσία από την περιγραφή των δράσεων ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας, οποιασδήποτε αναφοράς στην επιχειρηματικότητα των νέων. Δεδομένου ότι οι νέοι/νέες αποτελούν εξορισμού το μέλλον των λιγνιτικών περιοχών, το Green Tank προτείνει τη διάθεση συγκεκριμένων πόρων για τους/τις νέους/νέες αλλά και τη θέσπιση ειδικού δείκτη συγκράτησης της φυγής των νέων από τις λιγνιτικές περιοχές, ο οποίος να αποτελέσει κριτήριο αξιολόγησης των επενδύσεων, στοιχείο που εξακολουθεί να απουσιάζει από το ΠΔΑΜ.
Διαβάστε την πλήρη επιστολή που απέστειλε το Green Tank στην Ειδική Υπηρεσία Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης (ΕΥΔΑΜ) εδώ.
[1] Οι 11 δράσεις που εγκρίθηκαν τον Οκτώβριο 2022 αφορούσαν ειδικότερα: 4 δράσεις της πρώτης προτεραιότητας και πάλι για ενίσχυση και προώθηση της επιχειρηματικότητας συνολικού προϋπολογισμού €40,8 εκ, 3 δράσεις της τέταρτης προτεραιότητας για τη Δίκαιη Εργασιακή Μετάβαση συνολικού προϋπολογισμού €88,2 εκ και 4 δράσεις της έκτης προτεραιότητας για παροχή τεχνικής βοήθειας συνολικού προϋπολογισμού €32,5 εκ.
