Ο Ευρωπαίος Διαχειριστής Ενέργειας σημειώνει ότι το φαινόμενο δωδεκαπλασιάστηκε κατά τη διάρκεια του έτους ενώ με βάση τα στοιχεία του 2023 σε 27 από τις 50 ζώνες προσφορών ηλεκτρισμού στην ΕΕ. Η μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης αρνητικών τιμών από το 2017 καταγράφεται στις σκανδιναβικές χώρες, καθώς σημειώθηκαν περισσότερα από 380 επεισόδια αρνητικών τιμών.
Όπως επισημαίνει η έκρηξη αρνητικών τιμών οφείλεται μεταξύ άλλων και στη συνεχή ενοποίηση των αγορών ηλεκτρισμού και στην ευελιξία που προσφέρει η απόκριση ζήτησης. Μάλιστα, ο ACER σκοπεύει να διερευνήσει περαιτέρω τις αιτίες που οδήγησαν σε τόσο μεγάλη αύξηση των αρνητικών τιμών, στη μελέτη για το Διασυνοριακό Δυναμικό Μεταφοράς που θα παρουσιαστεί τον Ιούνιο και στην έκθεση για την Ενοποίηση των Αγορών το ερχόμενο φθινόπωρο.
Εξάλλου σύμφωνα με τη μελέτη η αστάθεια και η έντονη μεταβλητότητα των τιμών εξακολουθούν να χαρακτηρίζουν τις αγορές χονδρικής ηλεκτρισμού στην Ευρώπη παρά την πτώση των τιμών, οι οποίες πάντως δεν έχουν ακόμα επανέλθει στα προ κρίσης επίπεδα. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά η έκθεση η ενέργεια παραμένει ακριβή λόγω του κινδύνου του προμηθευτή και της αστάθειας της αγοράς προκρίνοντας ως λύση την αντιστάθμιση κινδύνου υπογραμμίζοντας παράλληλα τον ρόλο των προθεσμιακών αγορών, καθώς επιτρέπουν στους συμμετέχοντες να σταθεροποιούν και αντισταθμίζουν τις μελλοντικές ταμειακές ροές τους και έτσι να εξασφαλίσουν τις επιχειρήσεις τους απέναντι τους κινδύνους μελλοντικών μεταβολών των τιμών.
Οι τιμές του φυσικού αερίου και του ρεύματος δεν επέστρεψαν στα επίπεδα προ πανδημίας και συνέχισαν το 2023 να δημιουργούν προκλήσεις για τον πληθωρισμό και την ανταγωνιστικότητα σε πολλές χώρες της ΕΕ.
Η μείωση της ζήτησης μέχρι το τρίτο τρίμηνο του 2023 έπαιξε βασικό ρόλο στη μείωση της εξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα. Η παραγωγή ενέργειας από πυρηνικά, υδροηλεκτρικά, αιολικά και φωτοβολταϊκά αυξήθηκε. Οι ΑΠΕ και τα πυρηνικά σε συνδυασμό με τη μείωση της ζήτησης έφεραν περικοπές 22% στην παραγωγή από άνθρακα και φυσικό αέριο.
Το ρεκόρ της συμμετοχής των ΑΠΕ στην ηλεκτροπαραγωγή
Το 2022, λόγω της ενεργειακής κρίσης η στροφή στην καθαρή ενέργεια επιβραδύνθηκε, αλλά με το REPowerEU και τον νέο στόχο για 44,5% ΑΠΕ το 2030, αλλά το 2023 η παραγωγή ηλεκτρισμού από ορυκτά καύσιμα (788 TWh) ήταν μικρότερη από αυτή των ΑΠΕ (1200 TWh).
Η συμμετοχή των ΑΠΕ έφθασε στο ποσοστό ρεκόρ του 45% συνολικής παραγωγής ηλεκτρισμού, με την ηλιακή παραγωγή να αυξάνεται κατά 18% και την αιολική να ξεπερνά για πρώτη φορά την παραγωγή από φυσικό αέριο και άνθρακα.
Η εγκατεστημένη ισχύς των φωτοβολταϊκών αυξήθηκε κατά σχεδόν 20% και διπλασιάστηκε σε σχέση με το 2019, ενώ η αιολική παραγωγή αυξήθηκε κατά 8%.
Η συμβατική παραγωγή παραμένει σταθερή, καθώς η πυρηνική ισχύς έμεινε στα ίδια επίπεδα, η ισχύς των μονάδων άνθρακα μειώθηκε κατά 2,8%, ενώ η ισχύς των μονάδων φυσικού αερίου ηλεκτροπαραγωγής αυξήθηκε κατά 1,1%
Ο συντελεστής παραγωγής μειώθηκε κατά 11% το 2023 για τις μονάδες άνθρακα, οι οποίες το 2022 λόγω της κρίσης είχαν αντικαταστήσει μονάδες φυσικού αερίου, που όμως επανήλθαν μετά την πτώση της τιμής του αερίου.
Πάντως, η ηλεκτρική ενέργεια από μονάδες φυσικού αερίου μειώθηκε ως αποτέλεσμα της μείωσης του συντελεστή παραγωγής κατά 22%.
Πάντως ο ACER κάνει αναφορά και στον ρόλο της συνεργασίας εντός της ΕΕ που συνέβαλε στην αποτελεσματική διαχείριση της κρίσης και την ασφάλεια του εφοδιασμού. Όπως αναφέρει, το 2022, η κρίση φυσικού αερίου οδήγησε σε εκτίναξη των τιμών της ενέργειας, αλλά τα έκτακτα μέτρα ενίσχυσης κάλυψαν τους καταναλωτές.
