Ο προτεινόμενος κανονισμός αποσκοπεί να διασφαλίσει ότι οι αποθηκευτικές ικανότητες στην ΕΕ θα γεμίσουν πριν από τη χειμερινή περίοδο και θα μπορούν να μοιραστούν μεταξύ των κρατών μελών σε πνεύμα αλληλεγγύης.
Οι συννομοθέτες συμφώνησαν κατά τη διάρκεια των διοργανικών διαπραγματεύσεων ότι οι υπόγειες αποθήκες φυσικού αερίου στο έδαφος των κρατών μελών θα πρέπει να γεμίσουν τουλάχιστον στο 80% της χωρητικότητάς τους πριν από τον χειμώνα του 2022/2023 και στο 90% πριν από τις επόμενες χειμερινές περιόδους. Η Ένωση θα προσπαθήσει συλλογικά να γεμίσει το 85% της υπόγειας αποθηκευτικής ικανότητας φυσικού αερίου το 2022. Η υποχρέωση πλήρωσης θα περιοριστεί σε όγκο 35% της ετήσιας κατανάλωσης φυσικού αερίου των κρατών μελών κατά την τελευταία πενταετία, προκειμένου να αποφευχθεί δυσανάλογος αντίκτυπος σε ορισμένα κράτη μέλη με σημαντική αποθηκευτική ικανότητα.
Η προσωρινή συμφωνία προβλέπει επίσης ότι τα κράτη μέλη θα μπορούσαν να επιτύχουν εν μέρει τον στόχο του 90%, υπολογίζοντας τα αποθέματα υγροποιημένου φυσικού αερίου (ΥΦΑ) ή εναλλακτικών καυσίμων που είναι αποθηκευμένα στις εγκαταστάσεις.
Καθώς δεν διαθέτουν όλα τα κράτη-μέλη εγκαταστάσεις αποθήκευσης στο έδαφός τους, οι συννομοθέτες συμφώνησαν ότι τα κράτη μέλη που δεν διαθέτουν εγκαταστάσεις αποθήκευσης θα έχουν πρόσβαση σε αποθέματα αποθήκευσης φυσικού αερίου σε άλλα κράτη μέλη. Προκειμένου να επιμεριστεί το οικονομικό βάρος των υποχρεώσεων πλήρωσης, τα κράτη μέλη που δεν διαθέτουν υπόγειες εγκαταστάσεις αποθήκευσης θα χρησιμοποιούν αποθηκευτική ικανότητα που αντιστοιχεί στο 15% της ετήσιας κατανάλωσης φυσικού αερίου τους κατά την τελευταία πενταετία. Εναλλακτικά, τα κράτη μέλη μπορούν να οργανώσουν τη δημιουργία ενός εναλλακτικού μηχανισμού κατανομής των βαρών.
Οι συννομοθέτες αποφάσισαν ένα σύστημα «τροχιάς πλήρωσης», το οποίο θα επιτρέπει τη συνεχή παρακολούθηση καθ' όλη τη διάρκεια της περιόδου πλήρωσης. Το 2022, οι τροχιές θα καθοριστούν στον κανονισμό με περιθώριο ευελιξίας 5%. Από το 2023 και μετά, οι τροχιές θα προτείνονται από τα κράτη μέλη και θα καθορίζονται με εκτελεστικές πράξεις που θα εκδίδονται από την Επιτροπή.
Το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο συμφώνησαν επίσης για την υποχρεωτική πιστοποίηση όλων των διαχειριστών συστημάτων αποθήκευσης, προκειμένου να αποφευχθούν οι δυνητικοί κίνδυνοι εξωτερικής επιρροής σε κρίσιμες υποδομές αποθήκευσης, οι οποίοι θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού και άλλα βασικά συμφέροντα ασφάλειας. Η πιστοποίηση θα δώσει προτεραιότητα στις μεγαλύτερες εγκαταστάσεις αποθήκευσης και στις εγκαταστάσεις αποθήκευσης, οι οποίες έχουν πρόσφατα γεμίσει σε σταθερά χαμηλά επίπεδα. Τα κράτη μέλη θα έχουν στη διάθεσή τους 150 ημέρες μετά την έναρξη ισχύος του κανονισμού για να πιστοποιήσουν τις εγκαταστάσεις που έχουν προτεραιότητα και 18 μήνες για να πιστοποιήσουν τις υπόλοιπες εγκαταστάσεις. Οι μη πιστοποιημένοι φορείς εκμετάλλευσης θα πρέπει να παραιτηθούν από την κυριότητα ή τον έλεγχο των εγκαταστάσεων αποθήκευσης.
Το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο συμφώνησαν να προσθέσουν σε μια αιτιολογική σκέψη του κανονισμού μια αναφορά σχετικά με τη διαφοροποίηση των προμηθευτών φυσικού αερίου και τη μείωση της ενεργειακής εξάρτησης της ΕΕ. Πρόσθεσαν επίσης τη χρήση κοινών αγορών φυσικού αερίου στον κατάλογο των μέτρων που μπορούν να λάβουν τα κράτη μέλη προκειμένου να διασφαλίσουν τους στόχους της πλήρωσης. Ο κατάλογος περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, οικονομικά κίνητρα, μέσα που απαιτούν από τους προμηθευτές φυσικού αερίου να αποθηκεύουν ελάχιστες ποσότητες φυσικού αερίου σε εγκαταστάσεις αποθήκευσης και μέσα που απαιτούν από τους κατόχους αποθηκευτικής ικανότητας να χρησιμοποιούν ή να απελευθερώνουν αχρησιμοποίητες δεσμευμένες ικανότητες.
Οι συννομοθέτες συμφώνησαν ότι οι υποχρεώσεις πλήρωσης θα λήξουν στις 31 Δεκεμβρίου 2025, ενώ οι υποχρεώσεις πιστοποίησης θα συνεχιστούν και μετά την ημερομηνία αυτή. Αποφάσισαν επίσης να χορηγήσουν παρέκκλιση στην Κύπρο, τη Μάλτα και την Ιρλανδία εφόσον δεν είναι άμεσα διασυνδεδεμένες με το σύστημα φυσικού αερίου άλλων κρατών μελών.
Ιστορικό και επόμενα βήματα
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε την πρότασή της για μια ευρωπαϊκή πολιτική αποθήκευσης φυσικού αερίου στις 23 Μαρτίου 2022. Η πρόταση τροποποιεί δύο υφιστάμενους κανονισμούς σχετικά με την ασφάλεια του εφοδιασμού με φυσικό αέριο και την πρόσβαση στα δίκτυα μεταφοράς φυσικού αερίου.
Στις 24 και 25 Μαρτίου 2022, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ανέθεσε στο Συμβούλιο να εξετάσει τις εργασίες σχετικά με τις προτάσεις της Επιτροπής, λαμβάνοντας δεόντως υπόψη και σεβόμενο τα συμφέροντα των κρατών μελών με σημαντική αποθηκευτική ικανότητα, προκειμένου να διασφαλιστεί μια δίκαιη ισορροπία. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο έκρινε ότι η αναπλήρωση των αποθεμάτων φυσικού αερίου σε ολόκληρη την Ένωση θα πρέπει να αρχίσει το συντομότερο δυνατό, λαμβάνοντας πλήρως υπόψη τα εθνικά μέτρα ετοιμότητας.
Το Συμβούλιο συμφώνησε για την εντολή διαπραγμάτευσης με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις 10 Μαΐου και τα δύο θεσμικά όργανα κατέληξαν σε συμφωνία κατά τη διάρκεια των διοργανικών διαπραγματεύσεων στις 19 Μαΐου.
Το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο πρέπει τώρα να εγκρίνουν επίσημα την προσωρινή πολιτική συμφωνία. Στο πλαίσιο του Συμβουλίου, η προσωρινή πολιτική συμφωνία θα υποβληθεί πρώτα προς έγκριση στην Επιτροπή των Μόνιμων Αντιπροσώπων. Στη συνέχεια, η συμφωνία θα εγκριθεί σε πρώτη ανάγνωση από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στη συνέχεια από το Συμβούλιο.
