Τί συμβαίνει στις σχέσεις δύο εκ των μεγαλύτερων παραγωγών πετρελαίου στον κόσμο, της Σαουδικής Αραβίας (ΣΑ) και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων (ΗΑΕ);

Ενώ η σύμπλευσή τους σε όλα τα κρίσιμα θέματα της Μέσης Ανατολής έμοιαζε δεδομένη, τα τελευταία γεγονότα δείχνουν μία μεταστροφή.

Η μεταστροφή ξεκινάει από το 2018,με τη δολοφονία του Σαουδάραβα δημοσιογράφου Τζαμάλ Κασόγκι, που έκανε τα ΗΑΕ να επανεξετάσουν τη στάση τους. Το 2019, οι Σαουδάραβες έμειναν μόνοι στον πόλεμο στην Υεμένη, όταν τα ΗΑΕ άρχισαν να αποσύρουν τις στρατιωτικές τους δυνάμεις. Η ιστορική ειρηνευτική συμφωνία ΗΑΕ – Ισραήλ προκάλεσε περισσότερες τριβές. Το ίδιο και η συμφιλίωση της ΣΑ με το Κατάρ και ο τερματισμός του μποϊκοτάζ του τελευταίου στις αρχές του 2021 (είχε αρχίσει το 2017).Τα ΗΑΕ είχαν πιέσει για την απομόνωση του και ήθελαν να συνεχιστεί ο αποκλεισμός.

Το σημαντικότερο όμως πεδίο τριβής είναι το ενεργειακό. Αξιωματούχοι των Εμιράτων υποστηρίζουν πως διεξάγεται μια εσωτερική συζήτηση για την αποχώρησή τους από τον Οργανισμό Εξαγωγών Πετρελαιοπαραγωγών Χωρών (ΟΠΕΚ). Η σκέψη αυτή δεν είναι καινούργια, αλλά αναζωπυρώθηκε στην πρόσφατη σύγκρουση των Εμιράτων με τους Σαουδάραβες, τον περασμένο Οκτώβριο, όταν ο ΟΠΕΚ + (ΟΠΕΚ και 10 άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας)αποφάσισε να μειώσει δραστικά την παραγωγή πετρελαίου για να στηρίξει τις (ψηλές) τιμές του αργού. Δημόσια τα ΗΑΕ υποστήριξαν τη μείωση της παραγωγής. Όμως, στην πράξη επιδίωξαν ακριβώς το αντίθετο, σύμφωνα και με τις επιθυμίες των ΗΠΑ. Αντιμετώπισαν όμως την ισχυρή αντίσταση της ΣΑ, που ήθελε να διαφυλάξει τα δυσθεώρητα υπερκέρδη της. Η Saudi Aramco ανακοίνωσε κέρδη 161 δις δολάρια το 2022, τρεις φορές περισσότερα από τη δεύτερη ExxonMobil. Πρόκειται για παγκόσμιο ρεκόρ ετήσιων κερδών όλων των εποχών.

Η ΣΑ θέλει να συνεχίσει να δημιουργεί ενεργειακά υπερκέρδη, παρά την κλιματική απορρύθμιση που δημιουργεί η καύση ορυκτών καυσίμων. Πιθανή αποχώρηση των ΗΑΕ από τον ΟΠΕΚ θα κλονίσει το καρτέλ και θα υπονομεύσει τη διαπραγματευτική δύναμη της ΣΑ, που ήταν πάντα αντίθετη με τις δράσεις απεξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα. Από την άλλη, τα ΗΑΕ θέτουν την δική τους ατζέντα, απειλώντας ευθέως τη σαουδαραβική κυριαρχία στον Κόλπο. Δεν είναι τυχαίο πως τα ΗΑΕ φιλοξενούν την επόμενη Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Κλίμα.

Αυτή η μεγάλη κινητικότητα στη Μέση Ανατολή είναι προάγγελος ευρύτερων γεωπολιτικών εξελίξεων. Στο παιχνίδι μπαίνει και η Κίνα, που μεσολάβησε στην πρόσφατη συμφωνία ΣΑ – Ιράν, πιστοποιώντας την αυξημένη στρατηγική της επιρροή έναντι του παλιού κυρίαρχου της περιοχής, δηλαδή των ΗΠΑ.

Μία νέα μάχη ελέγχου των ενεργειακών και χρηματικών ροών στον Αραβικό Κόλπο μόλις εκκίνησε.

(Ο Χάρης Δούκας είναι Αν. Καθηγητής ΕΜΠ-Το άρθρο αποτελεί αναδημοσίευση από «Το Βήμα»)