Δημοσίευση ολόκληρου του κειμένου, όπως απεστάλη στη δημόσια διαβούλευση του opengov.gr.

1. Γενικές επισημάνσεις

 Σύντομο και πάρα πολύ μικρό χρονικό διάστημα για δημόσια διαβούλευση σε ένα τόσο σημαντικό και καίριο νομοσχέδιο για το Ελληνικό Κράτος.

 Fast Track διαδικασίες εγκρίσεων και αδειοδοτήσεων, εντός των τεράστιων σε μέγεθος και με πλήθος ιδιαίτερων δραστηριοτήτων, εκτάσεων των ορυχείων της ΔΕΗ Α.Ε. έκτασης περίπου 247.000 στρεμμάτων.

 Το γεγονός ότι δεν υπάρχει μέριμνα για τη συμμετοχή της Τοπικής Κοινωνίας των πολιτών όλων των Περιφερειακών Ενοτήτων της Δυτικής Μακεδονίας στις συμμετοχικές διαδικασίες (σχεδιασμός, διακυβέρνηση, σχεδιασμός δράσεων, πολεοδομικός σχεδιασμός στις ιδιαίτερες περιοχές των ορυχείων, κλπ) στο υπόψη νομοσχέδιο είναι εμφανές και ομοίως δεν υπάρχει πρόνοια για η συμμετοχή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ Α΄ και Β΄ βαθμού).

 Η συμμετοχή των νήσων Βόρειου, Νότιου Αιγαίου και Κρήτης στη διαδικασία «απολιγνιτοποίησης» είναι προσχηματική και ανεδαφική. Είναι περιοχές με διαφορετική μορφή ανάπτυξης και σίγουρα διαφορετικής ποιότητας περιβάλλοντος λόγω της εξορυκτικής δραστηριότητας, ειδικότερα λαμβάνοντας υπόψη τα σοβαρά θέματα υγείας που έχουν «αποκτήσει»: α) οι κάτοικοι που διαμένουν εντός των χώρων των αναπτυσσόμενων ορυχείων (βλέπε Ακρινή, Ποντοκώμη), β) οι κάτοικοι των πλησιέστερων οικισμών-πόλεων στους χώρους των ορυχείων και γ) το εργατικό δυναμικό που απασχολείται και απασχολούνταν εντός των ορυχείων, δεν μπορούν να μη ληφθούν σοβαρά υπόψη για την ανάπτυξη αποκλειστικά και μόνο της Δυτικής Μακεδονίας και της Μεγαλόπολης.

 Η ανυπαρξία αναφοράς, στο υπόψη νομοσχέδιο, των δύο Περιφερειακών Ενοτήτων της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας, των Περιφερειακών Ενοτήτων Γρεβενών και Καστοριάς, οδηγεί στη δημιουργία μίας Δυτικής Μακεδονίας δύο ταχυτήτων, στη γεωγραφική θέση της οποίας (σύνορα της Ελλάδας με δύο όμορα κράτη) επιβάλλεται να υπάρχει ισόρροπη ανάπτυξη σε όλους τους επιμέρους τομείς (οικονομικός, πρωτογενής, δευτερογενής, τριτογενής, παροχής υπηρεσιών, κλπ).

 Διαφαίνεται στο σύνολο των άρθρων, ότι δεν ζητείται η γνώμη και η συμβολή του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, από το Υπουργείο Ανάπτυξης ως αρμόδιο για τη διαβούλευση του εν λόγω νομοσχεδίου. Το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας είναι το καθ’ ύλην αρμόδιο για τις περιβαλλοντικές και πολεοδομικές διατάξεις που αφορούν τις περιοχές ΖΑΠ και τις ευρύτερες εμπλεκόμενες-επηρεαζόμενες περιοχές αυτών, τόσο της Δυτικής Μακεδονίας, όσο και της Μεγαλόπολης.

 Όπως επίσης δεν αποτυπώνονται συνεργασίες με συναρμόδια υπουργεία για τυχόν απαιτητές ενέργειες για τα εξειδικευμένα αναφερόμενα αντικείμενα του παρόντος νομοσχεδίου (βλέπε Κώδικας Μεταλλευτικών Εργασιών εντός των ιδιαίτερων χώρων των ορυχείων).

 Γίνεται χωρικός σχεδιασμός χωρίς να υπάρχει δέσμευση συμφωνίας Χωροταξικού.

 Ακόμη, θα πρέπει να γίνει αισθητό ότι θα δημιουργηθεί μια «τρύπα» ευνομούμενη ρυθμιστικά κ νομοθετικά χωρίς να λαμβάνεται υπ’ όψιν η όμορη έκταση της Ζ.ΑΠ. Ουσιαστικά Μιλάμε για «τρύπα» στρατηγικού χαρακτήρα και επεκτάσεων και εγκλωβισμού ανάπτυξης εντός Ζ.ΑΠ. (ελκυστικοί όροι δόμησης έναντι «έξω από την τρύπα» άλλων εκτάσεων). Ασυμβατότητα χρήσεων ή και προσδοκιών εκμετάλλευσης είναι το λιγότερο σε σχέση με την εδαφική υποβάθμιση πέριξ, που θα επιφέρει μια τέτοια καταστρατηγημένη διαφοροποίηση. .

 Η απαλλοτρίωση (Ποντοκώμης Μαυροπηγής) έγινε από το δημόσιο υπέρ ΔΕΗ για τις ανάγκες ηλεκτροπαραγωγής της χώρας. Έτσι αναφέρει η κήρυξη της απαλλοτρίωσης. Μήπως θα υπάρξει κώλυμα με την αλλαγή της χρήσης;

 Επιπλέον, δεν υπάρχει καμία ειδική πρόβλεψη ή πρόνοια για τις περιοχές των λοιπών ορυχείων λιγνίτη τα οποία λειτουργούν ακόμη ή λειτούργησαν στο παρελθόν από ιδιωτικές εταιρίες. Τα εν λόγω ορυχεία εντοπίζονται στον νομό Φλώρινας (λιγνιτωρυχεία Αχλάδας, Βεύης και Βεγόρας) και καταλαμβάνουν σημαντικού μεγέθους εκτάσεις. Στο γενικότερο πλαίσιο της δίκαιης αναπτυξιακής μετάβασης και απολιγνιτοποίησης θεωρούμε ότι θα πρέπει να υπάρξουν ειδικές χωρικές ρυθμίσεις και για τις εκτάσεις αυτές.

 Θέλουμε να πιστεύουμε ότι το συγκεκριμένο νομοσχέδιο, επικαλούμενο την έννοια της «ΔΙΚΑΙΗΣ και ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗΣ» μετάβασης μην επιβεβαιώσει το γνωστό «κόλπο» με προξενιό που όταν η νύφη ήταν άσχημη, τη στόλιζαν με χίλια-δυο κοσμητικά επίθετα, για να αποφύγουν να αποκαλύψουν την πραγματικότητα και με διάφορα προσχήματα, δεν την παρουσίαζαν στο γαμπρό, παρά μόνο εντός της εκκλησίας, μετά την τέλεση του μυστηρίου.

2. Επισημάνεις κατά άρθρο:

• Άρθρα 1 και 2

Στο άρθρο 1 – Σκοπός, συγχέει τις παραγωγικές περιοχές που υφίστανται τις βίαιες συνέπειες της απολιγνιτοποίησης, με αυτές που υφίστανται απλώς οι καταναλωτές πετρελαίου για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, για την οποία επιβαρυνόταν για πάρα πολλά χρόνια πανελληνίως οι καταναλωτές ηλεκτρικής ενέργειας.

Συνεπώς, η εξ αρχής προσέγγιση με επίκληση της ιδιότητας «ΔΙΚΑΙΗΣ», συγχέοντας ανόμοια ποιοτικά δεδομένα, αυτοαναιρείται. Οι δύο περιπτώσεις είναι εντελώς διαφορετικές και πρέπει να αντιμετωπιστούν αυτοτελώς.

«Η δίκαιη αναπτυξιακή μετάβαση θα πραγματοποιηθεί μέσω της οικονομικής διαφοροποίησης της παραγωγικής βάσης των περιοχών του πρώτου εδαφίου βάσει του Εθνικού Σχεδίου Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης (Master Plan ΔΑΜ) και του Επιχειρησιακού Προγράμματος ΕΣΠΑ ΔΑΜ 2021-2027 με τα συνοδά αυτού ΕΣΔΙΜ.»

Επισημαίνουμε ότι περιγράφεται μία μελλοντική ενέργεια «θα πραγματοποιηθεί» και όχι μία ενέργεια που προβλέπεται να νομοθετηθεί στον παρόντα χρόνο, που θεσμοθετείται το παρόν νομοσχέδιο.

• Άρθρο 8

Στο άρθρο 8, από τις τέσσερις αρμοδιότητες της νομικής υπηρεσίας, η πρώτη είναι δεδομένη για κάθε αντίστοιχη υπηρεσία και οι υπόλοιπες τρεις άπτονται ζητημάτων των περιοχών απολιγνιτοποίησης, ενώ, το υπό στοιχείο γ) «στριμώχνονται» και οι περιοχές «κατανάλωσης πετρελαίου», που δεν έχουν καν εδάφη προς αποκατάσταση ή «αξιοποίηση» και συνεπώς στέκουν εντός του σχεδίου νόμου ως «απρόσκλητοι επισκέπτες».

Από το άρθρο αυτό αποδεικνύεται η επ” ευκαιρία απολιγνιτοποίησης διάθεση διαμοιρασμού κονδυλίων και σε περιοχές παντελώς ξένες προς αυτό που θα έπρεπε να είναι το πραγματικό αντικείμενο του νομοσχεδίου.

• Άρθρο 3 έως 16

Παρατίθεται αναλυτική περιγραφή της υπόψη δημιουργίας της νέας εταιρείας και της Ειδικής Υπηρεσίας ΔΑΜ.

Όμως πουθενά δεν καταγράφεται-αναφέρεται ότι τα άτομα του στελεχιακού – επιστημονικού και εργατικού δυναμικού που πρόκειται να στελεχώσει αυτούς νέους φορείς, αν αυτοί τελικά δημιουργηθούν και δεν έχουν ασυμβίβαστο ύπαρξης σε σχέση με το Ελληνικό Δημόσιο, να επιβάλλεται δεσμευτικά να προέρχονται από το τοπικό στελεχιακό δυναμικό της περιοχής της Δυτικής Μακεδονίας (για τις ΖΑΠ Κοζάνης και Φλώρινας) και αντίστοιχα από το Δήμο Μεγαλόπολης (για τη ΖΑΠ Μεγαλόπολης).

Η Περιφερειακή διάρθρωση της Χώρας δέχεται βαρύ πλήγμα όταν υπεύθυνος διαχείρισης ενός Αναπτυξιακού Προγράμματος για την Περιφέρεια, αντί του αιρετού Περιφερειάρχη, ορίζεται κυβερνητικό στέλεχος, Γενικός Γραμματέας, υπαγόμενο απευθείας στον Υπουργό. Σχεδιασμός, Συντονισμός, Διαχείριση και Παρακολούθηση του Προγράμματος, όλα συγκεντρωμένα στον Υπουργό.

Είναι τουλάχιστον απαξιωτικό και προκλητικό και για τον θεσμό της Αυτοδιοίκησης Β΄ βαθμού και τον αιρετό Περιφερειάρχη, άλλα και για το επιστημονικό δυναμικό της Περιφέρειας, να αφαιρείται ακόμη και η αρμοδιότητα της Διαχείρισης και να μη δίνεται η δυνατότητα να στελεχωθούν η Υπηρεσία Διαχείρισης του ΕΠΔ ΔΑΜ από ανθρώπινο επιστημονικό δυναμικό της πληττόμενης από την απολιγνητοποίηση περιοχής.

Διαχείριση σημαίνει σχεδιασμός του προγράμματος, προσκλήσεις και εντάξεις σύμφωνα με την ωριμότητα υποβολής προτάσεων των τελικών δικαιούχων, προκηρύξεις, πληρωμές και παρακολούθηση της υλοποίησης του προγράμματος. Όλα τα παραπάνω είναι αδύνατο να λειτουργήσουν ομαλά και ταχύρυθμα από απόσταση και να επιτευχθούν οι στόχοι του Επιχειρησιακού Προγράμματος.

Η διαχείριση της Μετάβασης δεν μπορεί να γίνεται συγκεντρωτικά από την Αθήνα. Αποτελεί κατάργηση κάθε έννοιας επιτελικού κράτους και παραπέμπει σε τριτοκοσμικά μοντέλα διοίκησης. Κατ΄αυτόν τον τρόπο αναιρείται ο βασικός στόχος του προγράμματος της Δίκαιης Μετάβασης που είναι η εξασφάλιση των θέσεων εργασίας στις πληττόμενες από την απολιγνιτοποίηση περιοχές.

Η διοικητική οργάνωση της Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης είναι πολύπλοκη και πολυεπίπεδη, προδιαγράφοντας το μέλλον της μετάβασης στη μετά λιγνίτη εποχή από αναπτυξιακή σε καθαρά γραφειοκρατική, με τις γνωστές σε όλους συνέπειες. Το συμπεραίνουμε διαβάζοντας το κείμενο που δόθηκε σε διαβούλευση, στο οποίο προτείνονται να συσταθούν 5 διαφορετικές υπηρεσίες, επιχειρήσεις κ.λπ., οι οποίες θα εδρεύουν όλες στην Αθήνα με τη δυνατότητα κάποιες να μπορούν να ιδρύουν παραρτήματα, υποκαταστήματα και γραφεία στις περιοχές ΔΑΜ και στο εξωτερικό (!).

Οι εν λόγω υπηρεσίες είναι οι εξής:

1.«Ειδική Υπηρεσία Συντονισμού Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης» (Ειδική Υπηρεσία ΔΑΜ – Άρθρο 3)

2.Συστήνονται Επιτροπές Αξιολόγησης Έργων Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης (Επιτροπές Αξιολόγησης Έργων ΔΑΜ Άρθρο 14)

3.Συστήνεται νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου (ν.π.ι.δ.) με τη μορφή της ανώνυμης εταιρείας με την επωνυμία «Ελληνική Εταιρεία Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης Α.Ε.(ΕΛ.Ε.Δ.Α.Μ.)» και διακριτικό τίτλο «ΜΕΤΑΒΑΣΗ Α.Ε.» (Εταιρεία – Άρθρο 15)

Στο Άρθρο 5, σχετικά με τη σύσταση Διαχειριστικής Αρχής, να προβλεφθεί ρητά ότι η Διαχειριστική Αρχή του ΕΠΔ ΔΑΜ θα εδρεύει στις έδρες των Περιφερειών του Προγράμματος και θα στελεχώνεται κυρίως από το επιστημονικό προσωπικό της περιοχής (κριτήρια εντοπιότητας) με αντικείμενο τη διαχείριση των πόρων που προβλέπονται για κάθε αντίστοιχη Περιφέρεια.

Προτείνεται να συσταθούν δύο υπηρεσίες μια στην Δυτική Μακεδονία και μια στην Μεγαλόπολη, για να είναι εφικτή η συνεργασία με τις τοπικές αναπτυξιακές εταιρίες, με τις δημοτικές επιχειρήσεις, τα πανεπιστήμια, τις τεχνικέ υπηρεσίες των τελικών δικαιούχων, τα τοπικά γραφεία μελετών και συναφών ειδικοτήτων καθώς και με τα αρμόδια υπουργεία. Επιπλέον, εάν παραστεί ανάγκη σύναψης συμβάσεων με επιστήμονες ή επιχειρήσεις να υπάρχει δέσμευση για επιλογή αποκλειστικά του τοπικού ανθρώπινου δυναμικού με διαδικασίες που θα λαμβάνουν χώρα αποκλειστικά στη Δυτική Μακεδονία.

Στο Άρθρο 11, αναφορικά με την κατανομή των θέσεων του Προσωπικού Ειδικής Υπηρεσίας, θα πρέπει τουλάχιστον να διπλασιαστούν οι προβλεπόμενες θέσεις του κλάδου ΠΕ Μηχανικών (προβλέπονται μόνο τρεις (3)), καθώς η ειδικότητα των Μηχανικών είναι η πλέον κατάλληλη να διαχειριστεί ορθά όλες τις περιπτώσεις των Δημοσίων Συμβάσεων (έργα υποδομών, προμήθειες, Γενικές υπηρεσίες, Μελέτες κ.ο.κ) που θα περιλαμβάνονται στο ΕΠΔ ΔΑΜ.

Στο Άρθρο 12, αναφορικά με τη Στελέχωση Υπηρεσιών για την παρακολούθηση και την υλοποίηση των έργων ΔΑΜ, θα πρέπει να προβλεφθεί η στελέχωση Υπηρεσιών σε Περιφερειακό επίπεδο, τόσο για τις Μονάδες που αναφέρονται στο προηγούμενο εδάφιο, όσο και για τις Υπηρεσίες των Περιφερειών που θα επιφορτιστούν με την ωρίμανση των έργων ΔΑΜ (Διεύθυνση Αναπτυξιακού Προγραμματισμού, Διευθύνσεις Τεχνικών Υπηρεσιών κ.α.). Κατά συνέπεια είναι αναγκαία η αύξηση του αριθμού του προσωπικού που δύναται να προσληφθεί σε τουλάχιστον 50 άτομα, έναντι των προβλεπόμενων 30 κατά μέγιστο.

Άρθρο 14

1.Προτείνεται η παράγραφος 3β να αντικατασταθεί ως κάτωθι:

«Εκτός των ως άνω πυρήνων Ζ.ΑΠ. αλλά εντός των περιοχών, οι οποίες καλύπτουν τα Ε.ΣΙ.ΔΙΜ και έχουν προϋπολογισμό άνω του 1.000.000 ευρώ».

2.Επίσης ανάμεσα στα έργα δίκαιης μετάβασης θα πρέπει οπωσδήποτε να υπάρξει ΒΙΠΕ στην Περιοχή της Κοζάνης προκειμένου να είναι ένας οργανωμένος και αδειοδοτημένος χώρος υποδοχής επενδυτών.

Όσον αφορά την λειτουργία των τηλεθερμάνσεων λόγω της ιλιγγιώδους αύξησης των τιμών του φυσικού αερίου προτείνεται η επανεξέταση του κλεισίματος των μονάδων ΑΗΣ Αγ. Δημητρίου 3,4 και 5 καθώς και του ΑΗΣ Μελίτης τόσο για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας όσο και για την λειτουργία των Τηλεθερμάνσεων.

Αν παρόλα τα παραπάνω η λειτουργία του ΑΗΣ Αγ.Δημητρίου και του ΑΗΣ Μελίτης κριθούν μη συμφέρουσες τότε για την κάλυψη των αναγκών τηλεθέρμανσης τόσο κατά το μεταβατικό στάδιο όσο και μετά την απόσυρση των λιγνιτικών μονάδων των εξαρτημένων περιοχών θα πρέπει να παραταθεί η λειτουργία των απαραίτητων λιγνιτικών μονάδων μέχρι την έλευση του φυσικού αερίου και την λειτουργία της μονάδος ΣΥΘΗΑ και την διασύνδεση αυτών με την τροφοδοσία των εξαρτημένων περιοχών.

Ως προς τον χαρακτηρισμό έργων Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης στην παρ.2 να μην υπάρχει συσχετισμός αυτών με τις Ζώνες Απολιγνιτοποίησης, που για

την Περιφέρειά μας είναι οι εκτάσεις των Περιφερειακών Ενοτήτων Κοζάνης και Φλώρινας, αλλά να αφορούν το σύνολο της Δυτικής Μακεδονίας.

Άρθρο 15

Στο άρθρο 15 του νομοσχεδίου συστήνεται ανώνυμη εταιρείας με την επωνυμία: «Ελληνική Εταιρεία Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης Α.Ε. (ΕΛ.Ε.Δ.Α.Μ.)» και διακριτικό τίτλο «ΜΕΤΑΒΑΣΗ Α.Ε.». Το πλαίσιο των σκοπών της Α.Ε. (άρθρ.1§1.α.αα.) επικεντρώνεται (επί λέξει), στη «διαφοροποίηση της παραγωγικής βάσης των περιοχών δίκαιης αναπτυξιακής μετάβασης», στην «αναβάθμιση και αξιοποίηση των εδαφών» και την εν γένει εκμετάλλευση εδαφών των Ζωνών Απολιγνιτοποίησης (Ζ.ΑΠ.).

Το ερώτημα, που γεννάται και ενισχύει προηγηθείσες ενστάσεις, είναι, που θα βρεθούν Ζ.ΑΠ. πέραν της Δυτικής Μακεδονίας και Αρκαδίας; Υπάρχουν τέτοιες στα νησιά; Θα μεταβληθεί το νησιωτικό παραγωγικό μοντέλο; Προφανώς όχι.

Καταστατικό

1. Σύμφωνα με το (άρθρ.1§3.α) του καταστατικού μπορεί να συμμετέχει σε οποιαδήποτε επιχείρηση οποιουδήποτε εταιρικού τύπου, με όμοιους, ή παρεμφερείς προς τους παραπάνω σκοπούς. Επίσης, να συνεργάζεται με οποιοδήποτε φυσικό ή νομικό πρόσωπο με οποιονδήποτε τρόπο (άρθρ.1§3.β).

1.1 Εάν υπάρχουν ήδη επιχειρήσεις με όμοιους, ή παρεμφερείς σκοπούς, ποιος ο λόγος ίδρυσης ακόμη μιας;

1.2 Η συνεργασία με οποιοδήποτε φυσικό ή νομικό πρόσωπο, υπό το πρίσμα των εξαιρετικών προνομίων της και του ελέγχου της Α.Ε., κατ” ουσίαν μόνο από τον αρμόδιο υπουργό, αποτελεί τον καλύτερο όρο αδιαφάνειας και τη δημιουργία του κατάλληλου οχήματος για εκμετάλλευση δημοσίων εδαφών από ιδιώτες και με όρους που οι ίδιοι θα ορίζουν ως «συνεργαζόμενα πρόσωπα».

Προτείνεται η δημιουργία Παραρτημάτων/Μονάδων της εταιρείας ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΑΕ στις Περιοχές ΔΑΜ και να προβλεφθεί η στελέχωση αυτών με επιστημονικό και διοικητικό προσωπικό της περιοχής.

Επίσης, στο Διοικητικό Συμβούλιο της εταιρείας θα πρέπει να προβλεφθεί η εκπροσώπηση κάθε περιοχής ΔΑΜ που έχει Ζώνη Απολιγνιτοποίησης.

• Άρθρο 17, 18 και 19

Σύμφωνα με το άρθρο 24 του Συντάγματος της Χώρας και ειδικότερα στην παρ.2:

«H χωροταξική αναδιάρθρωση της Xώρας, η διαμόρφωση, η ανάπτυξη, η πολεοδόμηση και η επέκταση των πόλεων και των οικιστικών γενικά περιοχών υπάγεται στη ρυθμιστική αρμοδιότητα και τον έλεγχο του Kράτους, με σκοπό να εξυπηρετείται η λειτουργικότητα και η ανάπτυξη των οικισμών και να εξασφαλίζονται οι καλύτεροι δυνατοί όροι διαβίωσης. Οι σχετικές τεχνικές επιλογές και σταθμίσεις γίνονται κατά τους κανόνες της επιστήμης. Η σύνταξη εθνικού κτηματολογίου συνιστά υποχρέωση του Κράτους.»

Ο υποκείμενος σχεδιασμός (πολεοδομικός σχεδιασμός) δεν προβλέπεται να προχωράει αν δεν έχει ολοκληρωθεί ο Υπερκείμενος Χωροταξικός Σχεδιασμός. Στην περίπτωσή μας, ΔΕΝ έχει εγκριθεί το υπό Αναθεώρηση Χωροταξικό της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας από το 2008. Πως είναι δυνατόν να εγκρίνονται τα υπό σχεδιασμό Εδαφικά Σχέδια, που βρίσκονται και ανήκουν στον υποκείμενο σχεδιασμό και ειδικότερα επίσης πως μπορούν να εγκρίνονται Χρήσεις Γης εντός των ΖΑΠ από ιδιωτικό φορέα (ΔΕΗ Α.Ε. και ΜΕΤΑΒΑΣΗ Α.Ε.).

Ουσιαστικά αντίκειται στο άρθρο 24 του Συντάγματος της Χώρας μας «ΣYNΤAΓMA ΤHΣ ΕΛΛAΔAΣ» (ΦΕΚ 211Α’/24-12-2019) η οποιαδήποτε αύτη ενέργεια, που αναφέρεται στην υπόψη διαδικασία διαβούλευσης του παρόντος νόμου και αφορά το χωροταξικό σχεδιασμό.

Είναι δυνατόν να ανατίθεται σε Ανώνυμη Εταιρεία, σε ιδιώτη δηλαδή, διενέργεια διαγωνισμών για εκπόνηση των Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων (Ε.Π.Σ.) εντός των ΖΑΠ και να καθορίζονται Χρήσεις Γης χωρίς να λαμβάνει γνώση το Κράτος και ο απλός πολίτης;

Όπως πολύ καλά γνωρίζουμε απαιτείται ανάρτηση των πολεοδομικών σχεδίων, όπως προβλέπεται από τις ισχύουσες πολεοδομικές διατάξεις και δημόσια διαβούλευση με συμμετοχικές διαδικασίες από τους πολίτες, διαδικασίες δημοσιότητας του Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου που στο παρόν νομοσχέδιο καταστρατηγούνται και παραβλέπονται εσκεμμένα (βλέπε άρθρο 18, παρ.2, εδ.γ), γεγονός που καταστρατηγεί την Αρχή της Χρηστής Διοίκησης.

Ουσιαστικά έχουμε ιδιωτική πολεοδόμηση με φορέα υλοποίησης του σχεδίου, έργου ή προγράμματος όπου καταστρατηγείται το δικαίωμα του απλού πολίτη να λάβει γνώση επί της διαδικασίας διαμόρφωσης του πολεοδομικού ιστού της χώρας και της περιοχής που διαμένει και δραστηριοποιείται.

Προτείνεται παρανόμως νέα κατάτμηση εντός ιδιωτικών εκτάσεων (σε πάρα πολύ μικρή αναλογία για το συνολικό μέγεθος των εκτάσεων που είναι υπό τη διαχείριση της νυν ΔΕΗ ΑΕ) ανά τέσσερα στρέμματα σε εκτός σχεδίου περιοχές και μάλιστα χωρίς πρόσωπο σε κοινόχρηστο χώρο για να έχει πρόσβαση η κάθε επί μέρους νέα δραστηριότητα, γεγονός που αφήνει το περιθώριο στη ΔΕΗ ΑΕ να πραγματοποιεί αγοραπωλησίες και εκτάσεων προς τυχόν άλλους ιδιώτες, χωρίς καν να έχει προηγηθεί ο πολεοδομικός σχεδιασμός.

Αναφέρεται στο άρθρο 19, παρ.2 του παρόντος νομοσχεδίου ότι: «Με τα Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια (Ε.Π.Σ.) εντός των Ζωνών Απολιγνιτοποίησης (Ζ.ΑΠ.), το προβλεπόμενο στην παρ.2 ποσοστό για τον καθορισμό ευνοϊκότερων συντελεστών δόμησης, κάλυψης, ύψους και όγκου, μπορεί να ανέρχεται κατ’ εξαίρεση έως τριάντα τοις εκατό (30%) εντός των Πυρήνων Ζ.ΑΠ. και εκτός Πυρήνων Ζ.ΑΠ. αλλά εντός Ζ.ΑΠ. έως είκοσι τοις εκατό (20%). Η παρέκκλιση εγκρίνεται στο πλαίσιο της διαδικασίας έγκρισης του Ε.Π.Σ.»

Ουσιαστικά καταστρατηγούνται όλα τα θεσμοθετημένα για διαδικασίες παρεκκλίσεων όρων δόμησης από τις πολεοδομικές διατάξεις για την εκτός σχεδίου δόμηση σύμφωνα με το Ν.4759/2020.

Πρόκειται για την κατ’ επίφαση προίκα ( +30% ή +20%) που δίνεται για δόμηση εντός και εκτός Πυρήνων Ζ.ΑΠ. (άρθρο 32§3 του ν. 4759/2020), περιορίζεται από την αντίστοιχη διάταξη του τελευταίου εδαφίου της παραγράφου που προηγείται άρθρο 32§2 του ν. 4759/2020 [Σε κάθε περίπτωση, οι όροι αυτοί δεν επιτρέπεται να είναι ευνοϊκότεροι, δηλαδή να καθιστούν ευχερέστερη τη δόμηση, σε σχέση προς τους ισχύοντες στις περιοχές εντός σχεδίου, εντός ορίων οικισμών και εντός οργανωμένων μορφών ανάπτυξης στην ευρύτερη περιοχή ή να οδηγούν στην εν τοις πράγμασι δημιουργία νέων οικισμών χωρίς εγκεκριμένο πολεοδομικό σχέδιο.];

Επίσης δεν αναφέρεται πουθενά ότι απαιτείται επί μέρους περιβαλλοντική αδειοδότηση για την κάθε δραστηριότητα, όπως νομοθετικά προβλέπεται από το Ν.4014/2011 (ΦΕΚ 209Α’/21.9.2011) «Περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων, ρύθμιση αυθαιρέτων σε συνάρτηση με δημιουργία περιβαλλοντικού ισοζυγίου και άλλες διατάξεις αρμοδιότητας Υπουργείου Περιβάλλοντος», όπως αυτός ισχύει.

Η ΔΕΗ Α.Ε.μεταβιβάζει σε τρίτους εδάφη που δεν τις ανήκουν. Το άρθρο 17 για την μεταφορά των εκτάσεων της ΔΕΗ και των υποχρεώσεων της στη Μετάβαση Α.Ε. πρέπει να καταργηθεί.

Δεν είναι δυνατόν να δίνονται περιβαλλοντικοί όροι σε υπάρχοντες εκτάσεις και να εγκρίνονται φωτοβολταϊκά σε εδάφη που έπρεπε να αποκατασταθούν και να δοθούν σε άλλη χρήση.

• Άρθρο 20

Πως μπορούν να συνυπάρχουν η διαδικασία αναστολής μέχρι τη έναρξη ισχύος του προεδρικού διατάγματος για την έγκριση του Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου (Ε.Π.Σ.) της Ζ.ΑΠ. και ταυτόχρονα η αναστολή του προηγούμενου εδαφίου να μην κωλύει την υποβολή και έγκριση περιβαλλοντικής αδειοδότησης των αναφερόμενων έργων, όταν δεν γνωρίζουμε τη χρήση γης της περιοχής αδειοδότησης.

Φυσικά και υπάρχει αδυναμία συνύπαρξης των παραπάνω. Για αυτό επιβάλλεται πρώτα από όλα η έγκριση του περιφερειακού χωροταξικού πλαισίου και στη συνέχεια η έγκριση των ειδικών πολεοδομικών σχεδίων, ως υποκείμενος χωροταξικός σχεδιασμός και ειδικά σε τόσο ευαίσθητες περιοχές ενδιαφέροντος όπως τα ορυχεία και οι περιοχές εξορυκτικών δραστηριοτήτων της ΔΕΗ Α.Ε.

• Άρθρο 21

Βασικό ερώτημα είναι πως μπορεί η διαχείριση Αποβλήτων Εκσκαφών, Κατασκευών και Κατεδαφίσεων (Α.Ε.Κ.Κ.) έργων και δραστηριοτήτων της κατηγορίας Α’ του άρθρου 1 του ν. 4014/2011 (Α’ 209), αποσκοπεί στη μέγιστη δυνατή αξιοποίησή τους για τις ανάγκες του έργου ή της δραστηριότητας και δύναται να γίνεται κατά προτεραιότητα, εντός των χώρων του έργου ή της δραστηριότητας του παραγωγού, από τον ίδιο τον παραγωγό, σύμφωνα με τις προβλέψεις της Απόφασης Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (Α.Ε.Π.Ο.), εφόσον ακόμα δεν έχει ορισθεί το ορθό νομοθετικό πλαίσιο στο οποίο επιβάλλεται να υπόκεινται οι δραστηριότητες της κατηγορίας Α ειδικά μέσα στους χώρους των ορυχείων και δεν καθορίζεται εξειδικευμένα.

• Άρθρο 22

Η απόληψη λιγνιτικού κοιτάσματος εντός των Πυρήνων Ζωνών Απολιγνιτοποίησης (Ζ.ΑΠ.) επιβάλλεται να γίνεται αποκλειστικά και μόνο βάσει του Κανονισμού Μεταλλευτικών και Λατομικών Εργασιών (Β’ 1227/2011), με όλες τις δεσμεύσεις που απαιτούνται και όχι κατά γενική διαχείριση.

• Άρθρο 23

Βασική παρατήρηση είναι πως μπορεί να γίνεται οριοθέτηση ρεμάτων, ενόσω ισχύουν ΑΕΠΟ που έχουν δεσμευτικούς όρους για τη διαχείριση της ευρύτερης περιοχής των ορυχείων και ταυτόχρονα να αλλάζουν οι περιβαλλοντικοί όροι εκ νέου.

Δηλαδή δεν μπορούν να ισχύουν τα αναφερόμενα στο υπό διαβούλευση: «Η οριοθέτηση των υδατορεμάτων εντός της περιοχής των υπό λειτουργία λιγνιτωρυχείων εντός των πυρήνων Ζωνών Απολιγνιτοποίησης (Ζ.ΑΠ.), της παρ. 1 του άρθρου 155 του ν. 4759/2020 (Α’ 245) πραγματοποιείται μετά την ολοκλήρωση της μεταλλευτικής δραστηριότητας και την οριστικοποίηση του αναγλύφου, με τις διαδικασίες που καθορίζονται στις σχετικές Αποφάσεις Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (Α.Ε.Π.Ο.).».

• Άρθρο 24 και 25

Σύσταση Διαδημοτικής Επιχείρησης Τηλεθέρμανσης (Άρθρο 24)

Απόσχιση του Κλάδου Μεταλιγνιτικής Αξιοποίησης των Πυρήνων Ζωνών Απολιγνιτοποίησης της Δημόσιας Επιχείρησης Ηλεκτρισμού όπως προβλέπεται στο άρθρο 26, με σκοπό να μεταβιβαστεί ο κλάδος Μεταλιγνιτικής Αξιοποίησης Πυρήνων Ζ.ΑΠ. Δ.Ε.Η. Α.Ε., σε νέα ή υφιστάμενη ανώνυμη εταιρεία (επωφελούμενη εταιρεία Άρθρο 26).

Προτείνεται να συσταθούν δύο υπηρεσίες μια στην Δυτική Μακεδονία και μια στην Μεγαλόπολη, η οποία θα είναι αυτοτελής δημόσια υπηρεσία που θα συνεργάζεται με τις τοπικές αναπτυξιακές εταιρίες, δημοτικές επιχειρήσεις, πανεπιστήμιο, τοπικά γραφεία μελετών και συναφών ειδικοτήτων καθώς και με τα αρμόδια υπουργεία. Επιπλέον, εάν παραστεί ανάγκη συμβάσεων με επιστήμονες ή επιχειρήσεις να υπάρχει δέσμευση για επιλογή αποκλειστικά του τοπικού ανθρώπινου δυναμικού με διαδικασίες που θα λαμβάνουν χώρα αποκλειστικά στη Δυτική Μακεδονία.

Είμαστε επιφυλακτικοί στο ν’ ακολουθήσουμε το δρόμο που μας δείχνει το άρθρο 24, ώστε να συσταθεί «Διαδημοτική» (μία) επιχείρηση τηλεθερμάνσεων, έστω κι αν θα μπορούν να προμηθεύονται τη θερμική ενέργεια από τη ΔΕΗ (μόνο), η οποία θα παράγεται από το πανάκριβο φυσικό αέριο και πάντα θα «λαμβάνουν υπόψη τους κανόνες λειτουργίας της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας», που «τραβάει την ανηφόρα» (βλ.. άρθρ.24§3.β.).

Ήδη υφίστανται αρκετές Διαδημοτικές Επιχειρήσεις Τηλεθέρμανσης στην περιοχή μας και όχι μόνο μία επιχείρηση Δυτικής Μακεδονίας.

Το γεγονός ότι δεν αναφέρεται πουθενά η υπό διαδικασία σύνδεση των τηλεθερμάνσεων με το φυσικό αέριο που προβλέπεται να έρθει στη Δυτική Μακεδονίας είναι ένα βασικό ερώτημα.

Επιπρόσθετα, δεν φαίνεται να υπάρχει καμία πρόνοια για την ενδεχόμενη δημιουργία νέων δικτύων τηλεθέρμανσης σε περιοχές άλλων δήμων της Δυτικής Μακεδονίας, πέραν αυτών στους οποίους ήδη λειτουργούν δίκτυα.

• Άρθρο 26 και 27

Δημιουργείται νέα εταιρεία-νέος φορέας δραστηριότητας της ΔΕΗ Α.Ε.- ως «Κλάδος Μεταλιγνιτικής Αξιοποίησης Πυρήνων ΖΑΠ ΔΕΗ Α.Ε.», καθώς επίσης προβλέπονται και ειδικές παρεκκλίσεις για τις οποίες δεν καταγράφεται πως αυτό θα πραγματοποιηθεί θεσμικά και νομοθετικά.

Στην παρ.4 του άρθρου 27 του του παρόντος νομοσχεδίου αναφέρεται ότι: «Σε περίπτωση μεταβίβασης ακινήτων εντός των Πυρήνων Ζ.ΑΠ. από και προς τη Δ.Ε.Η Α.Ε. και την επωφελούμενη εταιρεία, επιτρέπονται κατατμήσεις ακινήτων με ελάχιστο όριο τέσσερα (4) στρέμματα, κατά παρέκκλιση κάθε άλλης γενικής ή ειδικής διάταξης περί αρτιότητας και οικοδομησιμότητας γηπέδων σε εκτός σχεδίου περιοχές. Το εναπομένον αρχικό γήπεδο και το μεταβιβαζόμενο τμήμα του, θεωρούνται κατά παρέκκλιση άρτια και οικοδομήσιμα όπως έχουν μετά την πράξη κατάτμησης, εφόσον έχουν κατ’ ελάχιστο όριο τέσσερα (4) στρέμματα. Σε περίπτωση γηπέδου που στερείται πρόσβασης σε κοινόχρηστο δρόμο λόγω της κατάτμησης, με την ίδια πράξη συστήνεται και δουλεία διόδου σε βάρος του τμήματος του αρχικού ακινήτου που έχει πρόσβαση σε κοινόχρηστο δρόμο, η οποία νοείται ως «πρόσωπο» κατά τις κείμενες πολεοδομικές διατάξεις».

Ουσιαστικά έχουμε ιδιωτική πολεοδόμηση και κατάτμηση εντός ιδιωτικών εκτάσεων, ανά τέσσερα στρέμματα σε εκτός σχεδίου περιοχές και μάλιστα χωρίς πρόσωπο σε κοινόχρηστο χώρο για να έχει πρόσβαση η κάθε δραστηριότητα. Βέβαια αυτό που προτείνεται δεν εντάσσεται σε καμία νόμιμη πολεοδομική διάταξη και φυσικά νομοθετικά είναι παράνομο. Επίσης δεν αναφέρεται πουθενά ότι απαιτείται επί μέρους περιβαλλοντική αδειοδότηση για την κάθε δραστηριότητα, όπως νομοθετικά προβλέπεται από το Ν.4014/2011 (ΦΕΚ 209Α’/21.9.2011) «Περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων, ρύθμιση αυθαιρέτων σε συνάρτηση με δημιουργία περιβαλλοντικού ισοζυγίου και άλλες διατάξεις αρμοδιότητας Υπουργείου Περιβάλλοντος».

Ειδικότερα θα συντάξουν με διαδικασίες fast track Ειδικά Πολεοδομικά σχέδια εντός ιδιωτικών εκτάσεων και κανείς δεν μπορεί να το απαγορέψει. Το πρόβλημα δημιουργείται όταν οι περιοχές αυτές με τα ιδιωτικά πολεοδομικά θα πρέπει να συνδεθούν με ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΔΟΜΕΣ, δηλαδή οι δρόμοι με τους δημόσιους, το υδροδοτικό και αποχετευτικό σύστημα των ΔΕΥΑ και στην τελική την οικονομική επιβάρυνση στους Δήμους που θα ανήκουν χωρίς να είναι οικονομικά προετοιμασμένοι. Σε όλο αυτό θα «εκβιαστούν» οι δημόσιες Υπηρεσίες να εντάξουν τις υποδομές των ιδιωτών (που δεν ξέρουμε πως θα έχουν κατασκευαστεί δηλαδή αν έχει τηρηθεί η νομοθεσία και οι προδιαγραφές) στις δημόσιες. Η προχειρότητα αυτή φαίνεται στο εξής παρ. 4 άρθρο 27 «4. Σε περίπτωση μεταβίβασης ακινήτων εντός των Πυρήνων Ζ.ΑΠ. από και προς τη Δ.Ε.Η Α.Ε. και την επωφελούμενη εταιρεία, επιτρέπονται κατατμήσεις ακινήτων με ελάχιστο όριο τέσσερα (4) στρέμματα, κατά παρέκκλιση κάθε άλλης γενικής ή ειδικής διάταξης περί αρτιότητας και οικοδομησιμότητας γηπέδων σε εκτός σχεδίου περιοχές. Το εναπομένον αρχικό γήπεδο και το μεταβιβαζόμενο τμήμα του, θεωρούνται κατά παρέκκλιση άρτια και οικοδομήσιμα όπως έχουν μετά την πράξη κατάτμησης, εφόσον έχουν κατ’ ελάχιστο όριο τέσσερα (4) στρέμματα. Σε περίπτωση γηπέδου που στερείται πρόσβασης σε κοινόχρηστο δρόμο λόγω της κατάτμησης, με την ίδια πράξη συστήνεται και δουλεία διόδου σε βάρος του τμήματος του αρχικού ακινήτου που έχει πρόσβαση σε κοινόχρηστο δρόμο, η οποία νοείται ως «πρόσωπο» κατά τις κείμενες πολεοδομικές διατάξεις». Το συγκεκριμένο είναι φρικτό. Δείχνει προχειρότητα, καταπατά οποιαδήποτε νομοθετική διάταξη και νομολογία και θα είναι κάτι εκτός Περιβαλλοντικών όρων αφού θα γίνεται μετά τις εγκρίσεις και δεν προβλέπεται, με αυτή την ενέργεια, η τροποποίηση αυτών.

Σε κάθε περίπτωση δεν πρέπει να γίνει Απόσχιση του Κλάδου Μεταλιγνιτικής Αξιοποίησης των Πυρήνων Ζωνών Απολιγνιτοποίησης της Δημόσιας Επιχείρησης Ηλεκτρισμού, όπως προβλέπεται στο άρθρο 26, με σκοπό να μεταβιβαστεί ο κλάδος Μεταλιγνιτικής Αξιοποίησης Πυρήνων Ζ.ΑΠ. Δ.Ε.Η. Α.Ε., σε νέα ή υφιστάμενη ανώνυμη εταιρεία (επωφελούμενη εταιρεία). Υπάρχει δυνατότητα να διοχετεύεται στην ελληνική αγορά ο λιγνίτης, αφενός ως πρώτη ύλη σε εταιρίες παραγωγής προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας και αφετέρου να παράξει η Δ.Ε.Η. Α.Ε. προϊόντα αξιοποιώντας τον λιγνίτη ως πρώτη ύλη. Με τον τρόπο αυτό θα δοθεί η ευκαιρία να αξιοποιηθούν τα αποθέματα λιγνίτη και να επανεκπαιδευτεί το υφιστάμενο ανθρώπινο δυναμικό σε νέες διαδικασίες παραγωγής δημιουργώντας ένα μοντέλο βασισμένο στην ευέλικτη και έξυπνη εξειδίκευση που θα δώσει μια νέα αναπτυξιακή πορεία στην περιφέρεια προσελκύοντας νέους εργαζομένους και επενδυτές.

• Άρθρο 28

Βασικό ερώτημα είναι πως εκτάσεις κυριότητας και εκμετάλλευσης της ΔΕΗ Α.Ε. που από εκτάσεις του Ελληνικού Δημοσίου «γίνονται» εκτάσεις ιδιωτικού δικαίου, που πρώτα από όλα υπόκεινται σε υποχρέωση αποκατάστασης δυνάμει των εκάστοτε εν ισχύ αποφάσεων Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (Α.Ε.Π.Ο.).

Σύμφωνα με το άρθρο 24 του Συντάγματος της Χώρας και ειδικότερα στην παρ.1: «Η προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος αποτελεί υποχρέωση του Κράτους και δικαίωμα του καθενός. Για τη διαφύλαξή του το Κράτος έχει υποχρέωση να παίρνει ιδιαίτερα προληπτικά ή κατασταλτικά μέτρα στο πλαίσιο της αρχής της αειφορίας. Νόμος ορίζει τα σχετικά με την προστασία των δασών και των δασικών εκτάσεων. Η σύνταξη δασολογίου συνιστά υποχρέωση του Κράτους. Απαγορεύεται η μεταβολή του προορισμού των δασών και των δασικών εκτάσεων, εκτός αν προέχει για την Εθνική Οικονομία η αγροτική εκμετάλλευση ή άλλη τους χρήση, που την επιβάλλει το δημόσιο συμφέρον.».

Ως εκ τούτου η διαχείριση και η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος υπόκεινται στο Κράτος και σε καμία περίπτωση σε ιδιωτικό φορέα.

Επίσης στη συνέχεια δεν ξεκαθαρίζεται ο τρόπος διαχείρισης αυτών των εκτάσεων και για άλλους σκοπούς δημοσίου συμφέροντος, είτε εισφερόμενες κατά τις διατάξεις του παρόντος νόμου, είτε παραμένουσες προς χρήση και εκμετάλλευση στη ΔΕΗ Α.Ε., υπό την επιφύλαξη του ν. 998/1979, για δραστηριότητες που αφορούν:

α) την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας μέσω Α.Π.Ε.,

β) την αποθήκευση ηλεκτρικής ενέργειας,

γ) τις εγκαταστάσεις παραγωγής πράσινου υδρογόνου, βιομάζας και παραγωγής ενέργειας από απορρίμματα.

• Άρθρο 29 και 30

Εύλογο ερώτημα προκύπτει πως μόνο με εξουσιοδοτική διάταξη για τους όρους δόμησης στο πλαίσιο της απόσχισης του Κλάδου Μεταλιγνιτικής Αξιοποίησης των Πυρήνων Ζωνών Απολιγνιτοποίησης της Δημόσιας Επιχείρησης Ηλεκτρισμού, δύναται να χορηγείται παρέκκλιση από τους υφιστάμενους όρους δόμησης για τα συγκεκριμένα ακίνητα για έργα κοινής ωφέλειας τηρουμένων των περιορισμών της παρ. 4 του άρθρου 27, χωρίς να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη: α) η κατάσταση των εδαφών, β) η ισχύοντες περιβαλλοντικοί όροι, γ) ο εν ισχύ ΚΜΛΕ και σίγουρα δ) η χρήση γης της περιοχής ενδιαφέροντος, όταν αυτή δε συνάδει με το χωροταξικό σχεδιασμό της περιφέρειας και της χώρας.