Σύμφωνα με τα στοιχεία, που περιλαμβάνονται στην έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδας το 2022 η έντονη ανοδική πορεία του πληθωρισμού οφειλόταν σε όλες τις κύριες συνιστώσες του, με τη συμβολή των ενεργειακών αγαθών να κατέχει δεσπόζουσα θέση, καθώς αυτά κατέγραψαν μέση αύξηση 41,0%. Μερική αντιστροφή της εικόνας υπήρξε το 2023 όσον αφορά τα ενεργειακά αγαθά, τα οποία κατέγραψαν μέση πτώση -13,4% και υπήρξαν η μόνη συνιστώσα που οδήγησε το γενικό εναρμονισμένο πληθωρισμό στην καταγραφή χαμηλότερου μέσου ετήσιου ρυθμού το 2023 σε σύγκριση με το 2022. Σε αντιδιαστολή με την ενέργεια, οι υπόλοιπες τέσσερις συνιστώσες κινήθηκαν αυξητικά, γεγονός που αποτυπώθηκε στην επιτάχυνση του πυρήνα του πληθωρισμού (6,2% το 2023 από 5,7% το 2022), και έτσι συγκράτησαν την περαιτέρω υποχώρηση του γενικού πληθωρισμού.
Πιο συγκεκριμένα, η συμβολή της ενέργειας στο γενικό πληθωρισμό ήταν -1,69 ποσοστιαίες μονάδες. Όλες οι κύριες υποσυνιστώσες της ενέργειας κατέγραψαν αρνητικούς μέσους ετήσιους ρυθμούς το 2023 και ειδικότερα:
- τα καύσιμα αυτοκινήτων -7,8%,
- το ηλεκτρικό ρεύμα -15,0%,
- το φυσικό αέριο -49,3% και
- το πετρέλαιο θέρμανσης -11,8%.
Σύμφωνα με την έκθεση της ΤτΕ ο αποπληθωρισμός των ενεργειακών υποδεικτών οφείλεται στις χαμηλότερες τιμές των ενεργειακών αγαθών σε σχέση με το 2022, στις κρατικές επιδοτήσεις και στις ισχυρές καθοδικές επιδράσεις βάσης (base effects).
Τροφοδότης του πληθωρισμού τα τρόφιμα
Σε αντίθεση με την ενέργεια τα τρόφιμα αποτελέσαν τον τροφοδότη του πληθωρισμού, καθώς συνέβαλλαν κατά 2,61 ποσοστιαίες μονάδες στον γενικό πληθωρισμό. Η μέση ετήσια αύξηση το 2023 ήταν 9,9%, στα επεξεργασμένα είδη 9,3% και 11,1% στα μη επεξεργασμένα. Στην έκθεση της ΤτΕ αποτυπώνεται η μέση ετήσια αύξηση σε διάφορες κατηγορίες τροφίμων με το ελαιόλαδο να κατέχει εύλογα την πρωτιά.
Ο πληθωρισμός του συνόλου των ειδών διατροφής (περιλαμβάνονται τα τρόφιμα, τα μη αλκοολούχα ποτά, τα αλκοολούχα ποτά και ο καπνός) έφθασε στη μέγιστη τιμή του το Δεκέμβριο του 2022 (12,9%) και έκτοτε ακολούθησε καθοδική πορεία με λίγες εξαιρέσεις, υποχωρώντας στο 7,6% τους δύο τελευταίους μήνες του 2023.
Ιστορικά υψηλό το περιθώριο κέρδους της βιομηχανίας
Σε κάθε περίπτωση, ο πληθωρισμός φαίνεται πώς αποτέλεσε τροφοδότη στα κέρδη των επιχειρήσεων τη διετία 2021-2022 δηλαδή εν μέσω πανδημικής και ενεργειακής κρίσης, με τη βιομηχανία να καταγράφει ιστορικά υψηλά στα περιθώρια κέρδους.
Πιο συγκεκριμένα, ο συνδυασμός της αυξημένης κατανάλωσης που παρατηρήθηκε μετά την πανδημία COVID-19 και το υψηλό κόστος παραγωγής, ιδίως της ενέργειας και των εισαγόμενων ενδιάμεσων αγαθών, που ματοκυλίστηκε στις τιμές, συνετέλεσαν σε ισχυρές αυξήσεις τιμών και συνεπώς σε αύξηση των περιθωρίων κέρδους. Επομένως, οι υψηλοί ρυθμοί μεταβολής των περιθωρίων κέρδους κατά την περίοδο 2021-2022 φαίνεται να προέκυψαν ως αποτέλεσμα των διαταραχών από την πλευρά της προσφοράς, αλλά και της ζήτησης, σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδας.
Σύμφωνα με τα σχετικά στοιχεία οι ρυθμοί μεταβολής του δείκτη περιθωρίων κέρδους για το σύνολο της ελληνικής οικονομίας τα έτη 2021 και 2022 ξεπέρασαν τα ιστορικώς υψηλά τους επίπεδα καταγράφοντας αύξηση 4,0% και 9,0% αντίστοιχα. Στο βιομηχανικό τομέα (βιομηχανία και κατασκευές) ο ρυθμός μεταβολής των περιθωρίων κέρδους διαμορφώθηκε σε ιστορικώς υψηλά επίπεδα, φθάνοντας στο 17,8% το 2022.
Το τέλος των επιδοτήσεων έβαλε φρένο στα κέρδη
Η εικόνα φαίνεται να αλλάζει το εννεάμηνο του 2023 με την κερδοφορία των ελληνικών επιχειρήσεων να υποχωρεί σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2022. Το ακαθάριστο λειτουργικό πλεόνασμα μειώθηκε κατά 1,3% έναντι αύξησης 35,7% την αντίστοιχη περίοδο του 2022 ενώ το καθαρό λειτουργικό πλεόνασμα υποχώρησε ακόμη περισσότερο, κατά 7,6% (έναντι αύξησης κατά 56,9% την αντίστοιχη περίοδο του 2022).
Η επιδείνωση αυτή αποδίδεται στη σημαντική επιβράδυνση της ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας ενώ το εισόδημα εξαρτημένης εργασίας αυξήθηκε με σχεδόν διπλάσιο ρυθμό (6,2%) συγκριτικά με αυτόν της ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας. Επίσης, η επίδραση των φόρων μείον επιδοτήσεων στην παραγωγή ήταν σημαντικά αρνητική, καθώς υπήρξε αξιοσημείωτη μείωση των επιδοτήσεων το εννεάμηνο του 2023 σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2022. Πιο συγκεκριμένα, υπήρξε σχεδόν καθολική απόσυρση των μέτρων στήριξης έναντι της πανδημίας και απόσυρση της πλειονότητας των ενεργειακών μέτρων στήριξης, καθώς οι τιμές της ενέργειας αποκλιμακώθηκαν σημαντικά. Κατά συνέπεια, το εννεάμηνο του 2023 το μερίδιο καθαρού κέρδους, το οποίο εκφράζει την απόδοση του επιχειρηματικού τομέα σε όρους λειτουργικών κερδών, υποχώρησε σε 37,7% έναντι 41,4% την αντίστοιχη περίοδο του 2022. Εντούτοις, παρέμεινε εντυπωσιακά υψηλότερο από το μέσο όρο της προ της πανδημίας τριετίας 2017-2019 (28,1%).
