Μαζί με την ετήσια έκθεση για την κατάσταση της Ενεργειακής Ένωσης, η Επιτροπή ενέκρινε χθες τρεις εκθέσεις σχετικά με την πρόοδο των πολιτικών της ΕΕ για το κλίμα το 2020: την έκθεση προόδου της δράσης της ΕΕ για το κλίμα, την έκθεση για την αγορά άνθρακα και την έκθεση για την ποιότητα των καυσίμων.
Η έκθεση προόδου της δράσης της ΕΕ για το κλίμα δείχνει ότι, σε σύγκριση με το 2019, οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου της ΕΕ των 27 το 2020 μειώθηκαν κατά σχεδόν 10 %, μια άνευ προηγουμένου μείωση των εκπομπών λόγω της πανδημίας COVID-19, η οποία οδήγησε σε συνολικές μειώσεις των εκπομπών κατά 31 % σε σύγκριση με το 1990, έτος αναφοράς για τους μακροπρόθεσμους κλιματικούς στόχους της ΕΕ. Αυτό σημαίνει ότι η ΕΕ έχει υπερβεί σημαντικά τον στόχο που είχε τεθεί σύμφωνα με το πρωτόκολλο του Κιότο της UNFCCC, δηλαδή τη μείωση των εκπομπών κατά 20 % έως το 2020 σε σύγκριση με το 1990. Τα στοιχεία για το τρέχον έτος είναι σαφώς μοναδικά λόγω της παγκόσμιας οικονομικής επιβράδυνσης και το προσεχές έτος θα μπορεί να γίνει καλύτερη ανάλυση της μακροπρόθεσμης πορείας.
Σε σύγκριση με το 2019, οι εκπομπές σε τομείς που καλύπτονται από το σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπής της ΕΕ (ΣΕΔΕ της ΕΕ) μειώθηκαν απότομα το 2020, κατά 11,4 % από την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και το μεγαλύτερο μέρος της βιομηχανικής παραγωγής, και κατά 63,5 % από τις αεροπορικές μεταφορές. Οι εκπομπές εκτός ΣΕΔΕ, όπως οι εκπομπές από τη βιομηχανία εκτός ΣΕΔΕ, τις μεταφορές, τα κτίρια, τη γεωργία και τα απόβλητα, μειώθηκαν κατά 6 %. Από την εισαγωγή του ΣΕΔΕ της ΕΕ το 2005 οι εκπομπές έχουν μειωθεί κατά περίπου 43 %, υπερβαίνοντας τη συνεισφορά του 21 % που προβλέπεται στη νομοθεσία για το ΣΕΔΕ της ΕΕ. Σε τομείς που δεν καλύπτονται επί του παρόντος από το ΣΕΔΕ της ΕΕ, οι εκπομπές ήταν κατά 16 % χαμηλότερες απ' ό,τι το 2005, υπερβαίνοντας τον στόχο που είχε τεθεί με την απόφαση επιμερισμού των προσπαθειών. Ωστόσο, οι εκπομπές από τις μεταφορές και τη γεωργία πιθανότατα δεν θα μειωθούν σημαντικά χωρίς πρόσθετα μέτρα, καθώς έχουν παραμείνει σε μεγάλο βαθμό αμετάβλητες από το 2005, με εξαίρεση τη μείωση των εκπομπών από τις μεταφορές το 2020 λόγω της πανδημίας COVID-19. Επιπλέον, οι καθαρές απορροφήσεις από τη χρήση γης, την αλλαγή χρήσης γης και τη δασοπονία ακολουθούν ανησυχητική πτωτική τάση την τελευταία δεκαετία, λόγω της κατάστασης στα δασικά οικοσυστήματα, συμπεριλαμβανομένων του αυξανόμενου ποσοστού των δασών που φθάνουν σε ωριμότητα, της αύξησης των φυσικών διαταραχών, της αύξησης της ζήτησης ξυλείας και της μείωσης των ποσοστών δάσωσης.
Σύμφωνα με την έκθεση για την ποιότητα των καυσίμων, απαιτείται περαιτέρω δράση για να επιτευχθεί ο στόχος της μείωσης της έντασης των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου (ΑΘ) των καυσίμων κίνησης κατά τουλάχιστον 6 % έως το 2020 σε σύγκριση με το 2010, στόχος ο οποίος ορίζεται στην οδηγία για την ποιότητα των καυσίμων. Η έκθεση διαπιστώνει ότι η μέση ένταση των εκπομπών ΑΘ των καυσίμων το 2019 μειώθηκε κατά 4,3 % σε σύγκριση με το 2010. Η ετήσια πρόοδος που σημειώθηκε σε σύγκριση με το 2018 περιορίστηκε σε μείωση κατά 0,6 ποσοστιαίες μονάδες. Η πρόοδος διαφέρει σημαντικά μεταξύ των κρατών μελών και σχεδόν όλα τα κράτη μέλη πρέπει να αναλάβουν ταχεία δράση για την επίτευξη του στόχου του 2020.
Η έκθεση για την αγορά ανθρακούχων εκπομπών δείχνει ότι το ΣΕΔΕ της ΕΕ παραμένει ισχυρό, παρά την οικονομική ύφεση που προκάλεσε η πανδημία. Μετά από μια αρχική πτώση, οι τιμές των ανθρακούχων εκπομπών ανέκαμψαν και η συμμόρφωση στον κύκλο του 2020 παρέμεινε σταθερά υψηλή. Οι κανόνες της χρηματοπιστωτικής αγοράς αποτελούν σημαντική διασφάλιση της ακεραιότητας και της διαφάνειας της ενωσιακής αγοράς ανθρακούχων εκπομπών και το καθιερωμένο πλαίσιο έχει λειτουργήσει ικανοποιητικά. Από το 2018 η τιμή των δικαιωμάτων του ΣΕΔΕ της ΕΕ έχει αυξηθεί, με αποτέλεσμα να αυξηθούν τα έσοδα από πλειστηριασμούς από 3,2 δισ. ευρώ το 2013 σε 14,4 δισ. ευρώ το 2020, τα οποία στο σύνολό τους διοχετεύονται στα κράτη μέλη. Το 2020, το 76 % αυτών των εσόδων χρησιμοποιήθηκαν ή προβλέπεται να χρησιμοποιηθούν για σκοπούς που αφορούν το κλίμα και την ενέργεια. Επιπλέον, όλο και περισσότερα χρηματοδοτούμενα από την ΕΕ έργα για το κλίμα χρηματοδοτούνται μέσω της χρηματικής αποτίμησης των δικαιωμάτων εκπομπής μέσω του προγράμματος NER 300, του Ταμείου Καινοτομίας και του Ταμείου Εκσυγχρονισμού.
Θα απαιτηθούν μεγαλύτερες προσπάθειες για να επιτευχθεί ο στόχος του 2030 για τη μείωση των καθαρών εκπομπών κατά τουλάχιστον 55 % και την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050. Και οι δύο στόχοι είναι πλέον νομικά δεσμευτικοί βάσει του ευρωπαϊκού νομοθετήματος για το κλίμα. Για να διασφαλιστεί ότι το πλαίσιο πολιτικής της ΕΕ είναι κατάλληλο για τον νέο κλιματικό στόχο της με ορίζοντα το 2030, η Επιτροπή πρότεινε τον Ιούλιο του 2021 την πλέον ολοκληρωμένη δέσμη νομοθετικών μέτρων για το κλίμα και την ενέργεια. Για να προσαρμοστεί στις αναπόφευκτες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και να καταστεί μια κοινωνία ανθεκτική στην κλιματική αλλαγή έως το 2050, η ΕΕ ενέκρινε επίσης μια νέα στρατηγική για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και υπέβαλε την ανακοίνωσή της για την προσαρμογή στην UNFCCC. Επιπλέον, το NextGenerationEU, το σχέδιο ανάκαμψης της ΕΕ ύψους 800 δισ. ευρώ, θα παράσχει σημαντική στήριξη στα έργα των κρατών μελών για το κλίμα.
