Η ανάγκη για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ώστε να αποφευχθούν οι επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης, απαιτεί και γη και χώρους όπου θα αναπτυχθούν, βάζοντας έναν νέο πονοκέφαλο στην ανάπτυξη των ΑΠΕ.

Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας (ΔΟΕ), η αποφυγή των χειρότερων επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής θα απαιτήσει την προσθήκη 630 γιγαβάτ νέας ηλιακής ενέργειας και 390 γιγαβάτ νέας αιολικής ενέργειας ετησίως έως το 2030 - τετραπλάσιος ρυθμός ανάπτυξης από το 2020.

«Για την ηλιακή ενέργεια, αυτό ισοδυναμεί με την κατασκευή του μεγαλύτερου σημερινού ηλιακού πάρκου στον κόσμο σχεδόν κάθε μέρα», αναφέρει το Yale Environment 360.

Το πρόβλημα είναι ότι η ταχεία επέκταση των μεγάλης κλίμακας ηλιακών και αιολικών πάρκων απαιτεί τεράστιες αγορές γης σε έναν κόσμο όπου η γη γίνεται όλο και πιο σπάνια. Η πράσινη ενέργεια ανταγωνίζεται τη γεωργία και την αστική επέκταση, καθώς πιέζει σε νέα πράσινα βοσκοτόπια, και όσο πολύτιμες και αν είναι οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, δεν είναι πιο απαραίτητες για την ανθρώπινη ζωή από την τροφή και το καταφύγιο, καθιστώντας τον ανταγωνισμό τόσο πολύπλοκο όσο και σκληρό.

Για τους επιστήμονες και τους μηχανικούς, η λύση είναι προφανής: οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας πρέπει να γίνουν πολύ πιο αποδοτικές. Η χωρητικότητα πρέπει να αυξηθεί την ίδια στιγμή που το φυσικό αποτύπωμα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας μειώνεται.

Μέχρι στιγμής, οι προσεγγίσεις του προβλήματος αυτού ήταν αποσπασματικές και πολύ εξειδικευμένες. Πολλές προσεγγίσεις έχουν επιλύσει τις ανταγωνιστικές ανάγκες της γεωργίας και της ηλιακής ενέργειας συνδυάζοντάς τες μέσω μιας προσέγγισης που ονομάζεται αγροβολταϊκή. Στη Γερμανία, οι αγρότες καλλιεργούν σανό στα αυλάκια μεταξύ των σειρών των μόνιμων ηλιακών συλλεκτών. Στη Γαλλία, τα αμπέλια αναπτύσσονται στη σκιά των ηλιακών συλλεκτών σε αμπελώνες, ενώ στην Ιαπωνία είναι τα φύλλα τσαγιού που επωφελούνται από τη σκιά που παράγεται από τους συλλέκτες. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, τα αγροηλεκτρικά έχουν ως στόχο την καθυστέρηση της ανθοφορίας προς όφελος των επικονιαστών της όψιμης εποχής. Και σε πολλά ακόμη μέρη, τόσο απομακρυσμένα και οικολογικά ξεχωριστά όπως ο Καναδάς και η Αυστραλία, οι ηλιακές φάρμες μοιράζονται βοσκοτόπια με πρόβατα.

Ωστόσο, δεν ήταν όλα τόσο καλά. Η επέκταση της ηλιακής ενέργειας σε μεγάλες εκτάσεις γης υπήρξε μια δικαστική και αμφιλεγόμενη προσπάθεια. Η κατοχή γης είναι ένα ευαίσθητο θέμα και η επέκταση της ηλιακής ενέργειας έχει ξυπνήσει λεγεώνες NIMBYs [σ.σ. not in my back yard- όχι στην αυλή μου] σε όλο τον κόσμο. Πολλές κοινότητες, από πόλεις έως φυλές ιθαγενών Αμερικανών, έχουν πολεμήσει την εγκατάσταση ηλιακών πάρκων μεγάλης κλίμακας στα σύνορά τους ή κοντά σε αυτά.

«Καθώς οι προγραμματιστές ηλιακής ενέργειας προτείνουν νέα, συχνά εκτεταμένα έργα σε μέρη όπως το Κάνσας, το Μέιν, το Τέξας, η Βιρτζίνια και αλλού, οι τοπικές κυβερνήσεις και οι ομάδες ακτιβιστών προσπαθούν να τα εμποδίσουν και συχνά τα καταφέρνουν», έγραψε το Reuters νωρίτερα φέτος σε ειδικό άρθρο με τίτλο «Η επέκταση της ηλιακής ενέργειας στις ΗΠΑ σταμάτησε από τις διαμαρτυρίες για την αγροτική χρήση γης». Το άρθρο συνεχίζει: «Επικαλούνται λόγους που κυμαίνονται από την αισθητική που θα βλάψει τις αξίες των ακινήτων μέχρι τους φόβους για την υγεία και την ασφάλεια και την απώλεια καλλιεργήσιμης γης, αγροτικής κουλτούρας ή ενδιαιτημάτων άγριας ζωής.»

Τώρα η κυβέρνηση Μπάιντεν δοκιμάζει αθόρυβα μια νέα προσέγγιση. Αντί να κινηθεί σε μη ανεπτυγμένες εκτάσεις, μια διάταξη του νέου νόμου για τη μείωση του πληθωρισμού διοχετεύει χρήματα στην καθαρή ενέργεια, ιδίως για τη μετατροπή μονάδων παραγωγής ορυκτών καυσίμων και άλλων υφιστάμενων υποδομών σε μονάδες που λειτουργούν με πυρηνική ή ανανεώσιμη ενέργεια. Αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει τη μετατροπή υφιστάμενων φραγμάτων σε υδροηλεκτρικά εργοστάσια, παλαιών γεωτρήσεων πετρελαίου και φυσικού αερίου σε γεωθερμικές μονάδες, παλαιών ανθρακοφόρων εργοστασίων σε χώρους για μεγάλες μπαταρίες, παλαιών ανθρακωρυχείων σε ηλιακά πάρκα. Οι διατάξεις αυτές θα μπορούσαν επίσης να σφυρηλατήσουν μια νέα φιλία μεταξύ της καθαρής ενέργειας και της αγροτικής Αμερικής, φέρνοντας νέες θέσεις εργασίας σε μέρη που έχασαν πρόσφατα ανθρακωρυχεία και εργοστάσια, ιδίως στη Δυτική Βιρτζίνια, ένα από τα τελευταία προπύργια του άνθρακα στη χώρα.

Παρόλο που όλες αυτές οι προσπάθειες σημειώνουν σημαντική πρόοδο που δεν πρέπει να παραγνωρίζεται, ο κόσμος έχει πολύ δρόμο μπροστά του για να κάνει την επέκταση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας ευκολότερη, αποτελεσματικότερη και πιο δημοφιλή. Η εξεύρεση νέων και καινοτόμων τρόπων για τη συρρίκνωση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και τη συνέργειά τους με άλλες ανάγκες χρήσης γης θα πρέπει να αποτελεί επείγουσα προτεραιότητα για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής και τους επιστήμονες σε όλο τον κόσμο. Η επέκταση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας δεν είναι πολυτέλεια, είναι μια αναγκαιότητα στην ίδια λογική με τη γεωργία και την αστική ανάπτυξη.