Στη δεύτερη θέση μετά την Ισπανία στον αριθμό «παραβιάσεων» των περιβαλλοντικών κανόνων είναι η Ελλάδα, όπως προκύπτει από την τρίτη επισκόπηση της εφαρμογής της περιβαλλοντικής πολιτικής, που δημοσίευσε την Παρασκευή η Κομισιόν. Πρόκειται για ένα βασικό εργαλείο υποβολής εκθέσεων που υποστηρίζει την επιβολή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας και συμβάλλει στην ευαισθητοποίηση σχετικά με τη σημασία της εφαρμογής των περιβαλλοντικών κανόνων Περιλαμβάνει πληθώρα πληροφοριών σχετικά με το πόσο καλά προστατεύουν οι κυβερνήσεις της ΕΕ την ποιότητα του αέρα που αναπνέουν οι πολίτες, το νερό που καταναλώνουν και τη φύση που απολαμβάνουν. Επιπλέον, στην επισκόπηση καθορίζονται δράσεις προτεραιότητας για τη βελτίωση της κατάστασης σε κάθε κράτος μέλος.
Διαρθρωτικά προβλήματα στη διαχείριση των αποβλήτων
Περιορισμένη πρόοδο στη διαχείριση των αποβλήτων διαπιστώνει η Κομισιόν στην έκθεσή της, κάνοντας λόγο για σοβαρά διαρθρωτικά προβλήματα στο θέμα αυτό. Όπως αναφέρει η παραγωγή αποβλήτων έχει αυξηθεί σε κάποιον βαθμό, ενώ τα ποσοστά ανακύκλωσης έχουν βελτιωθεί μόνο οριακά. Ενώ το εθνικό σχέδιο διαχείρισης αποβλήτων έχει επικαιροποιηθεί, τα περιφερειακά σχέδια, τα οποία είναι απαραίτητα για την έμπρακτη εφαρμογή της πολιτικής διαχείρισης αποβλήτων, παρουσιάζουν σημαντικές καθυστερήσεις. Ο αριθμός των παράνομων χώρων υγειονομικής ταφής που βρίσκονται σε λειτουργία ή χρήζουν αποκατάστασης εξακολουθεί να μειώνεται με την πάροδο των ετών. Ωστόσο, οι εναπομείναντες παράνομοι χώροι υγειονομικής ταφής θα είναι πολύ δύσκολο να κλείσουν εάν δεν κατασκευαστούν νέες εγκαταστάσεις, δεδομένου και ότι η πλεονάζουσα δυναμικότητα των εγκαταστάσεων επεξεργασίας υπολειμματικών αποβλήτων δεν θα βοηθήσει τη μετάβαση της Ελλάδας προς μια κυκλική οικονομία. Η Ελλάδα θα πρέπει να εντείνει τις προσπάθειές της, ώστε να δημιουργήσει επαρκές δίκτυο εγκαταστάσεων για την αποτελεσματική διαχείριση του συνόλου των επικίνδυνων αποβλήτων που παράγονται στη χώρα.
Μικρή πρόοδος στα θεσμικά για την αύξηση της ανακύκλωσης
Επιπλέον, οι εγκαταστάσεις επεξεργασίας και η χωριστή συλλογή ροών αποβλήτων στη χώρα είναι ανεπαρκείς, ενώ τα περισσότερα οργανικά απόβλητα απορρίπτονται χωρίς να σταθεροποιηθούν προηγουμένως. Ως εκ τούτου, τον Νοέμβριο του 2021 η Επιτροπή κίνησε νέα διαδικασία επί παραβάσει κατά της Ελλάδας για μη συμμόρφωση με την οδηγία για την υγειονομική ταφή και την οδηγία πλαίσιο για τα απόβλητα. Έχει σημειωθεί κάποια πρόοδος όσον αφορά τα νομικά και θεσμικά μέτρα που απαιτούνται για την αύξηση της ανακύκλωσης των αποβλήτων, ιδίως με τη θέσπιση νέου φόρου υγειονομικής ταφής στην εθνική νομοθεσία, όπως περιγράφεται στη μεταρρύθμιση της διαχείρισης αποβλήτων που προβλέπεται στο σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας της Ελλάδας. Ο φόρος, ο οποίος πρόκειται να θεσπιστεί το 2022, αποτελεί σημαντικό βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση. Ωστόσο, η συνολική διοικητική ικανότητα του κλάδου έχει εξασθενήσει με την πάροδο των ετών, ενώ σύμφωνα με την «έκθεση έγκαιρης προειδοποίησης» της Επιτροπής για το 2018, η Ελλάδα διατρέχει τον κίνδυνο να μην εκπληρώσει τον στόχο για αύξηση του ποσοστού ανακύκλωσης αστικών αποβλήτων σε 50 % μέχρι το 2020. Όσον αφορά την προστασία της φύσης, το δίκτυο Natura 2000 της Ελλάδας θεωρείται πλέον πλήρες.
Δεν υπάρχουν σχέδια διαχείρισης
Ωστόσο, δεν έχουν τεθεί σε εφαρμογή ειδικοί ανά τόπο στόχοι και μέτρα διατήρησης, λόγω ανεπαρκών δεδομένων. Επιπλέον, δεν υπάρχουν σχέδια διαχείρισης, ενώ και το ποσοστό των οικοτόπων που βρίσκονται σε καλή κατάσταση έχει μειωθεί με την πάροδο των ετών. Μια σημαντική πρόκληση για την αποτελεσματική προστασία και διαχείριση των τόπων του Natura 2000 είναι η θέσπιση εθνικού συστήματος για την ολοκληρωμένη διαχείριση, διοίκηση και λειτουργία των προστατευόμενων περιοχών. Η πρόσφατη νομοθεσία που έχει ως στόχο τη σύσταση φορέων διαχείρισης για όλους τους τόπους Natura 2000 αναμένεται να αποφέρει σημαντικά οφέλη προς αυτή την κατεύθυνση.
Εκκληση για ανάληψη δράσης
Στο μεταξύ, ο Επίτροπος Περιβάλλοντος, Ωκεανών και Αλιείας κ. Βιργκίνιους Σινκέβιτσιους δήλωσε σχετικά ότι: «Η φετινή επισκόπηση της εφαρμογής της περιβαλλοντικής πολιτικής αποτελεί έκκληση για ανάληψη δράσης. Μολονότι δείχνει ότι έχει σημειωθεί κάποια πρόοδος από την προηγούμενη επισκόπηση, με προβληματίζει το γεγονός ότι σε άλλους τομείς το κενό εφαρμογής εξακολουθεί να διευρύνεται, γεγονός που μας καθιστά ακόμη πιο ευάλωτους στην περιβαλλοντική ρύπανση και τους συναφείς κινδύνους. Η ανάλυση αυτή παρέχει στα κράτη μέλη τα εργαλεία και τις πληροφορίες που χρειάζονται για τη βελτίωση της εφαρμογής και την καλύτερη προστασία της υγείας και του περιβάλλοντος. Ας την αξιοποιήσουμε σωστά!»
