Οι εξαιρετικά δυσάρεστες και καταστροφικές για τη χώρα δασικές πυρκαγιές κατέδειξαν με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο ότι θα πρέπει επιτέλους να κινηθούμε αποφασιστικά προς ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης μέσω της ουσιαστικής πλέον αξιοποίησης των τεράστιων ποσοτήτων βιομάζας, οι οποίες συσσωρεύονται διαχρονικά αναξιοποίητες.
Aυτές οι ποσότητες παραμένουν διάσπαρτες, κυρίως στην ύπαιθρο και προκαλούν σοβαρά προβλήματα στο περιβάλλον, ενώ θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν συμβάλλοντας στην παραγωγή ενέργειας, στην παραγωγή άλλων καινοτόμων προϊόντων και βιο-υλικών, στη δημιουργία νέων θέσεων απασχόλησης, στην ενίσχυση των τοπικών κοινωνιών και εν τέλει στην ανάπτυξη της χώρας, μέσασε ένα πλαίσιο σύγχρονης κυκλικής βιοοικονομίας.
Οι προτάσεις του Συνδέσμου Βιομάζας ΕΛΕΑΒΙΟΜ αναφέρονται στην δημιουργία των«Πράσινων Σημείων Βιομάζας»και αφορούν στη φυτική βιομάζα, ιδιαίτερα δε στηνδασική βιομάζα (υπολείμματα υλοτομίας, υπόροφος βλάστηση, καθαρισμοί, σπασμένα κλαδιά, κ.λ.π.)και στην παραγόμενη από τιςαγροτικές δενδρώδεις (κυρίως) καλλιέργειες βιομάζα (κλαδέματα – υπολείμματα δενδροκομίας). Επίσης, οι προτάσεις αναφέρονται στην παραγόμενη βιομάζα από τακλαδέματα των Δήμων, χωρίς να παραγνωρίζεται και ηξυλεία που προκύπτει από την διαχείριση των υλικών συσκευασιών.
Σχετικά με την υπολειμματική δασική βιομάζα
1. Απομάκρυνση υπολειμμάτων υλοτομίας βάσει σχετικής υποχρέωσης:
Στις διαχειριστικές μελέτες που εκπονούνται, καθώς και στους πίνακες υλοτομίας που συντάσσονται, από τις δασικές υπηρεσίες της χώρας κατά τα ετήσια προγράμματα εκμετάλλευσης προβλέπεται ο όγκος των υπολειμμάτων υλοτομίας και βιομάζας που πρέπει να απομακρυνθεί από κάθε συστάδα. Θα πρέπει να υποβοηθηθεί το έργο των δασικών συνεταιρισμών κατά την εκτέλεση έργων υλοτομίας, ώστε εκτός από την πιο συμφέρουσα οικονομικά εκμετάλλευση της τεχνικής ξυλείας, να γίνεται αποκομιδή και της χρήσιμης βιομάζας που μπορεί να αξιοποιηθεί στο πλαίσιο της κυκλικής βιοοικονομίας, αλλά παραμένει στα δάση και μετατρέπεται σε επικίνδυνη για πυρκαγιές καύσιμη ύλη.
– Πρέπει, από τις δασικές υπηρεσίες να ελέγχεται διεξοδικά η συγκέντρωση και απομάκρυνση των κλαδιών κατά την υλοτομία των δασικών συστάδων από τα δημόσια δάση.
– Να γίνεται πλήρης καταμέτρηση, εκτός από την παραγόμενη ξυλεία και του όγκου των υπολειμμάτων που πρέπει να συγκεντρώνονται και να απομακρύνονται από το δάσος (όπως αυτός προσδιορίζεται ως ποσοστό του συνολικού, προς υλοτομία, ξυλώδους όγκου).
– Να κατατίθενται υποχρεωτικά, στα κατά τόπους δασαρχεία, παραστατικά παράδοσης αυτής της βιομάζας σε ενδιαφερόμενους φορείς για αξιοποίηση.
– Να ελέγχονται συγκριτικά οι παραδοθείσες ποσότητες με αυτές που αρχικά προσδιορίστηκαν από τις δασικές υπηρεσίες.
– Να εφαρμόζονται αυστηρά οι προβλεπόμενες από το νόμο διατάξεις και να επιβάλλονται οι σχετικές ποινές εάν δεν υλοποιούνται, από αυτούς που αναλαμβάνουν τις υλοτομίες, οι συμβατικές τους υποχρεώσεις απομάκρυνσης της ως άνω υπολειμματικής βιομάζας από τα υλοτομούμενα δάση.
–Η παραγόμενη δασική βιομάζα να συγκεντρώνεται σε προσδιορισμένα σημεία κάθε περιοχής,τα προτεινόμενα από την ΕΛΕΑΒΙΟΜ «Πράσινα Σημεία Βιομάζας»και να διοχετεύεται σε αδειοδοτημένες μονάδες για την ενεργειακή ή άλλη αξιοποίηση της, όπως ενδεικτικά:
- Βιομηχανίες επεξεργασίας ξύλου
- Βιομηχανίες πέλλετ
- Μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής & θερμικής ενέργειας από βιομάζα
- Τηλεθερμάνσεις με βιομάζα
- Χρήστες βιοθερμότητας
- Μονάδες παραγωγής προϊόντων βιοοικονομίας
2.Κριτήρια αειφορίας για την ενεργειακή αξιοποίηση δασικής βιομάζας:
Το δάσος για να παραμένει υγιές και να αναπτύσσεται πρέπει να συντηρείται σωστά. Παράλληλα, θα πρέπει να λαμβάνονται μέτρα προς την κατεύθυνση:
– τόσο τηςδιασφάλισης υγείας του δασικού εδάφουςγια τη μείωση αρνητικών επιδράσεων,
– όσο και τηςδιατήρησης και βελτίωσης της μακροπρόθεσμης δυνατότητας αναγέννησης των δασών.
Αμφότεροι οι παραπάνω παράγοντες περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, στακριτήρια αειφορίας της ενεργειακής αξιοποίησης δασικής βιομάζαςπου εξετάζονται μέσα στο πλαίσιοτης Ευρωπαϊκής Οδηγίας Ανανεώσιμης Ενέργειας – RED II (ΕΕ 2018/2001), αλλά και τηςεπερχόμενηςREDIII. Η εν λόγω οδηγία προβλέπει την επέκταση των κριτηρίων αειφορίας που ίσχυαν για τα υγρά βιοκαύσιμα / βιορευστά και στη χρήση στερεών και αέριων βιοκαυσίμων για παραγωγή ηλεκτρισμού ή/και θερμότητας.
Στην Ελλάδα εντοπίζεται έλλειψη νομοθεσίας και συστημάτων επιβολής και παρακολούθησης αναφορικά με τα δύο ως άνω κριτήρια και συνεπώς η έλλειψη αυτή θα πρέπει να ληφθεί υπόψη από τις αρμόδιες υπηρεσίες.
3. Εκτέλεση δασοτεχνικών επεμβάσεων:
Επιβάλλεται να γίνονται δασοτεχνικές επεμβάσεις, με στόχο την ποσοτική και ποιοτική ανάπτυξη των δασών, την αειφορική διαχείριση και την περιβαλλοντική, παραγωγική και οικονομική αξιοποίηση του. Τέτοιες επεμβάσεις είναι τα κλαδέματα των δένδρων, οι αραιώσεις, η απομάκρυνση προσβληθέντων από πυρκαγιές και από ασθένειες δένδρων, η απομάκρυνση της πλεονάζουσας υπορόφου βλάστησης.
– Οι εργασίες συντήρησης και βελτίωσης του δάσους (όπως προβλέπονται από το Π.Δ. 126/86 αρ. 11) θα πρέπει να ενταθούν.
– Πρέπει να αυξηθούν οι διατιθέμενες πιστώσεις από τον προϋπολογισμό, να αξιοποιηθούν πόροι από το Πράσινο Ταμείο, αλλά και από ευρωπαϊκά προγράμματα.
– Η παραγόμενη βιομάζα, η οποία σήμερα αντιμετωπίζεται ως απόβλητο, μπορεί να μετατραπεί, όπως στην πραγματικότητα είναι, σε προϊόν και να διατίθεται υποχρεωτικά σε πιστοποιημένους φορείς για την επεξεργασία και αξιοποίηση της, π.χ. για την παραγωγή ενέργειας, την παραγωγή πελλετών, μπρικετών ή άλλων προϊόντων του κλάδου βιοενέργειας και βιοοικονομίας.
Συνοπτικά, για την αποτελεσματικότερη εφαρμογή των ανωτέρω:
– Είναι αναγκαίο να τροποποιηθεί και εκσυγχρονιστεί ο Δασικός Κώδικας και η κείμενη νομοθεσία.
– Επίσης, κατά τα πρότυπα άλλων σύγχρονων κρατών, που διαχειρίζονται μεγάλες δασικές εκτάσεις (Καναδάς, Αυστρία, Τσεχία, Σουηδία, Φινλανδία, κ.α.), αλλά και κρατών με παραπλήσια μεσογειακά οικοσυστήματα (Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία, κ.α.), θα πρέπει να επεξεργαστούμε την πρόταση να δημιουργηθεί ειδικός φορέας για την προστασία, ανάπτυξη, αειφορική διαχείριση αλλά και πιστοποίηση των δασικών προϊόντων, μέσα στο πλαίσιο της επιδιωκόμενης κυκλικής βιοοικονομίας.
Η απομάκρυνση των υπολειμμάτων της υλοτομίας, καθώς και η συστηματική και προγραμματισμένη διενέργεια εργασιών συντήρησης και βελτίωσης των δασών, είναι απαραίτητες προϋποθέσεις για την εξυγίανση των δασών. Παράλληλα, συμβάλλουν σημαντικά στον περιορισμό των κινδύνων εκδήλωσης καταστροφικών πυρκαγιών, που προκαλούνται σήμερα λόγω της υπερσυσσώρευσης εύφλεκτης ύλης στα δάση. Επιπρόσθετα, αποτρέπουν την πρόκληση πλημμυρικών φαινομένων σε περιόδους βροχοπτώσεων, χάρις στην αποφυγή της μεταφοράς και συσσώρευσης κλαδιών και κορμών σε κοίτες ρεμάτων και ποταμών. Η μετατροπή αυτής της επικίνδυνης βιομάζας σε ενέργεια ή σε βιοπροϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας αποτελεί βασική αρχή της κυκλικής βιοοικονομίας και της αειφόρου δασικής διαχείρισης.
