Σύμφωνα με προσχέδιο η μείωση της ζήτησης στην ενέργεια μέσω αλλαγής στις συνήθειες των πολιτών και σειρά άλλων μέτρων θα μειώσει τον όγκο της έλλειψης φυσικού αερίου και πετρελαίου σε περίπτωση διακοπής των ροών από τη Ρωσία. Ως εκ τούτου, αποτελεί κρίσιμο στοιχείο για τη σταθεροποίηση των αγορών και την αποτροπή περαιτέρω αστάθειας των τιμών επισημαίνεται στο προσχέδιο.
Όσον αφορά στις βραχυπρόθεσμες επιλογές εστιάζουν στη θέρμανση των νοικοκυριών και των υπηρεσιών, στις μεταφορές και τις μετακινήσεις και έχουν εθελοντικό χαρακτήρα. Οι ημέρες χωρίς αυτοκίνητο, η μείωση των ορίων ταχύτητας, αλλά και το να είναι η κλειστή η θέρμανση σε δωμάτια που δεν χρησιμοποιούνται θα μπορούσαν να συμβάλουν στην εξοικονόμηση ενέργειας.
Τα μέτρα αναμένεται να ανακοινωθούν αύριο Τετάρτη 18 Μαίου και να τεθούν προς έγκριση από τη Σύνοδο Κορυφής στο τέλος του μήνα ενώ ήδη έχει αποσαφηνιστεί το καθεστώς με το οποίο μπορούν οι εταιρείες να αγοράζουν φυσικό αέριο από τη Ρωσία χωρίς να παραβιάζουν τους ευρωπαϊκούς κανόνες.
Κινούνται σε τρεις άξονες και διευρύνουν την «εργαλειοθήκη» μέτρων που μπορούν να λάβουν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις για την αντιμετώπιση της εκτίναξης του ενεργειακού κόστους, χωρίς να παραβιάζουν τους κανόνες της αγοράς ενέργειας του μπλοκ.
Μέτρα για την αγορά ηλεκτρισμού
Οι προτάσεις που εξετάζει η Κομισιόν για την αγορά ηλεκτρισμού αφορούν βραχυπρόθεσμες αλλά και μακροπρόθεσμες παρεμβάσεις στη χονδρική και τη λιανική αγορά ηλεκτρισμού, προκειμένου να μειωθούν οι τιμές για τους τελικούς καταναλωτές ρεύματος.
Πιο συγκεκριμένα:
-Φορολογικά ή ρυθμιστικά μέτρα με στόχο την άρση των υπερεσόδων των ηλεκτροπαραγωγών με στόχο τα έσοδα να ενισχύσουν τη χρηματοδότηση των μέτρων στήριξης νοικοκυριών και επιχειρήσεων. Όπως αναφέρεται στο προσχέδιο, τα μέτρα θα μπορούν να παραταθούν και μετά τις 30 Ιουνίου 2022 ώστε να καλύψουν και την επόμενη περίοδο θέρμανσης και με δεδομένο ότι οι προοπτικές για τις τιμές ηλεκτρικής ενέργειας δεν είναι ευοίωνες.
-Προσωρινή επέκταση του μέτρου των ρυθμιζόμενων τιμών στη λιανική ρεύματος ώστε να καλύπτει και μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, με περιορισμό των ποσοτήτων που καλύπτονται για να μην υπάρχει αύξηση στην κατανάλωση.
- Εισαγωγή τιμής αναφοράς για το φυσικό αέριο ηλεκτροπαραγωγής με σκοπό τη μείωση των τιμών στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας. Αυτά τα μέτρα πρέπει να σχεδιαστούν κατά τρόπο που να μην θέτουν περιορισμούς στο διασυνοριακό εμπόριο και τους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις. Όπως αναφέρεται στο προσχέδιο τα κράτη-μέλη, που αποφασίζουν να εισάγουν τέτοια μέτρα θα πρέπει να διαβουλευτούν και με τις γειτονικές χώρες και όλους τους εμπλεκόμενους παίκτες. Τα μέτρα επιδότησης μονάδων ηλεκτροπαραγωγής που χρησιμοποιούν ορυκτά καύσιμα θα πρέπει να συνοδεύονται από μέτρα μείωσης της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας.
-Oι αυξημένες εμπορικές ροές ηλεκτρικής ενέργειας λόγω της διαφοράς τιμών μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική αύξηση των λεγόμενων εσόδων συμφόρησης, που λαμβάνουν οι Διαχειριστές των Δικτύων. Τα έσοδα συμφόρησης πρέπει να χρησιμοποιηθούν για την επέκταση της χωρητικότητας ή για τη μείωση των τιμολογίων του δικτύου. Οι Βρυξέλλες εισηγούνται τα έσοδα αυτά να αξιοποιηθούν για την έκτακτη χρηματοδότηση μέτρων ανακούφισης για καταναλωτές και επιχειρήσεις.
Στις βραχυπρόθεσμες παρεμβάσεις, που στοχεύουν στη βελτιστοποίηση της λειτουργίας των ευρωπαϊκών αγορών ηλεκτρισμού ώστε να είναι πιο ανθεκτικές στην μεταβλητότητα των τιμών εξετάζονται, μεταξύ άλλων, παρεμβάσεις για τα προθεσμιακά συμβόλαια και ρυθμίσεις για τη βελτίωση της ρευστότητας στις προθεσμιακές αγορές ενέργειας, ρυθμίσεις για το μηχανισμό επάρκειας, την ασφάλιση κινδύνου ζημιών κ.α.
Μέτρα για την αγορά φυσικού αερίου
Μέτρα για τον περιορισμό των υψηλών τιμών του αερίου που πυροδοτούν την κρίση και στις αγορές ηλεκτρισμού εξετάζονται στο προσχέδιο της Κομισιόν με τις παρεμβάσεις για την αγορά φυσικού αερίου της ΕΕ να συνοψίζονται στις εξής:
Η δυνατότητα των κρατών-μελών να εφαρμόσουν ρυθμιζόμενες τιμές στη λιανική αγορά αερίου για περιορισμένο χρονικό διάστημα και για περιορισμένες ποσότητες.
Η χορήγηση έκτακτων μέτρων ενίσχυσης της ρευστότητας των traders εμπορευμάτων, κατά τρόπο ώστε να μην υπονομεύουν τη νομοθεσία περί κρατικών ενισχύσεων και τις κυρώσεις σε βάρος της Ρωσίας.
-Η δημιουργία ευρωπαϊκής ενεργειακής πλατφόρμας (Eu Energy Platform) με στόχο τη διασφάλιση του ενεργειακού εφοδιασμού σε δίκαιες τιμές και την μείωση της εξάρτησης της ΕΕ από το ρωσικό αέριο. Η πλατφόρμα θα χρησιμοποιήσει τη συνολική ζήτηση αερίου στην ΕΕ προκειμένου να προσελκύσει αξιόπιστες προμήθειες από τις παγκόσμιες αγορές και θα περιορίσει την επίπτωση των τιμών.
-Η αναθεώρηση των ορίων διαπραγμάτευσης για περιορισμένο χρονικό διάστημα στα Ευρωπαϊκά Χρηματιστήρια Φυσικού Αερίου (όπως το TTF) για να αποφευχθούν φαινόμενα ακραίας μεταβλητότητας και να αντιμετωπιστούν πιθανές στρεβλώσεις στη διαμόρφωση των τιμών.
Μέτρα αν κλείσει η «στρόφιγγα» του ρωσικού φυσικού αερίου
Μπροστά στο ενδεχόμενο να κλείσει η «στρόφιγγα» του φυσικού αερίου στο προσχέδιό της η Κομισιόν για να αντιμετωπίσει το "σοκ που θα δημιουργηθεί στην προμήθεια" εξετάζει ακόμη και το ενδεχόμενο επιβολής ανώτατης τιμής στο φυσικό αέριο.
Σύμφωνα με το προσχέδιο των μέτρων, η επιβολή πλαφόν στις λιανικές τιμές φυσικού αερίου θα γίνει παράλληλα με τη στήριξη της ρευστότητας των επιχειρήσεων αερίου.
Σημειώνεται δε ότι θα πρέπει να γίνει με τέτοιο τρόπο ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι αρνητικές επιπτώσεις, αλλά η εφαρμογή του θα είχε το πλεονέκτημα του περιορισμού των επιπτώσεων στις τιμές για τους καταναλωτές και τις εταιρείες σε προκαθορισμένα επίπεδα.
Τονίζεται ακόμη ότι θα πρέπει να διασφαλιστεί πως η εισαγωγή ανώτατου ορίου τιμών δεν θα επιδεινώσει την πρόσβαση της ΕΕ σε προμήθειες φυσικού αερίου και LNG, καθώς οποιαδήποτε μείωση ή περιορισμός της προσφοράς σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης θα οδηγούσε σε περαιτέρω προβλήματα και παράλληλα θα περιόριζε τη δυνατότητα για μείωση της ζήτησης φυσικού αερίου λόγω των τιμών.
Πέραν της επιβολής ανώτατης τιμής περιλαμβάνονται συγκεκριμένα εργαλεία όπως τα εθνικά σχέδια έκτακτης ανάγκης που έχουν αναπτυχθεί υπό τον κανονισμό της ασφάλειας προμήθειας, τα οποία ενισχύονται από την περιφερειακή συνεργασία στην ασφάλεια της προμήθειας και των κανονικών ανταλλαγών μεταξύ των κρατών μελών.
Επίσης προβλέπεται μηχανισμός συμφωνιών αλληλεγγύης, που αποτελούν μέρος και της περίφημης εργαλειοθήκης της Κομισιόν. Επιπλέον μέτρα θεωρείται ότι μπορεί να είναι απαραίτητα σε περίπτωση εκτάκτου ανάγκης. Πρακτικά μπορεί να υπάρξει ανακατανομή των ποσοτήτων αερίου μεταξύ των κρατών μελών με μείωση στα κράτη μέλη που επηρεάζονται λιγότερο προς όφελος εκείνων που πλήττονται περισσότερο.
