Το τοπίο σχετικά με το μέλλον του φυσικού αερίου στην Ευρώπη παραμένει έως σήμερα συγκεχυμένο. Από τη μία η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία έχει θέσει ως στόχο την κλιματική ουδετερότητα ως το 2050. Στη Δέσμη Fit-for-55 και στο πρόσφατο Hydrogen and Gas Decarbonisation Package περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνεται την πορεία προς την κλιματική ουδετερότητα, με έντονη τη συζήτηση στα ευρωπαϊκά φόρα για τη δυνατότητα μετατροπής (repurposing) των δικτύων φυσικού αερίου ώστε να μεταφέρουν ανανεώσιμα αέρια ή υδρογόνο ώστε τα υπάρχοντα δίκτυα να μην καταστούν μη-χρησιμοποιούμενα (stranded). Ήδη από τον Νοέμβριο 2019 η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) ανακοίνωσε ότι παύει να χρηματοδοτεί νέα έργα που αφορούν τα ορυκτά καύσιμα — μη εξαιρουμένου του φυσικού αερίου — από το 2022. Από την άλλη, σύμφωνα με την πρόσφατη παρουσίαση στις 2 Φεβρουαρίου από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή της εξουσιοδοτικής πράξης που συμπληρώνει τον Ευρωπαϊκό Κανονισμό για τις βιώσιμες επενδύσεις (Πράσινη Ταξινομία), το φυσικό αέριο μπορεί να θεωρηθεί – υπό προϋποθέσεις- πράσινη μορφή ενέργειας και να επιλεγεί για χρηματοδότηση από την Κοινότητα και τα διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα.
Στην Ελλάδα, το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) θεωρεί το φυσικό αέριο ως το ενδιάμεσο καύσιμο για τη μετάβαση σε ένα μοντέλο χαμηλών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου σε όλους τους τομείς τελικής κατανάλωσης και ρητά υποστηρίζει τη μεγαλύτερη συμμετοχή του φυσικού αερίου σε όλους τους τομείς τελικής κατανάλωσης προς αντικατάσταση πετρελαϊκών προϊόντων ως το 2030 (βλ. εκτιμώμενη εξέλιξη ζήτησης φυσικού αερίου από το ΕΣΕΚ). Η Μακροχρόνια Στρατηγική για το έτος 2050 προβλέπει αντικατάσταση έως το μηδενισμό του φυσικού αερίου από ανανεώσιμα καύσιμα και υδρογόνο σταδιακά ως το 2050. Ωστόσο εκκρεμούν ακόμη η δημοσιοποίηση του νέου ΕΣΕΚ, καθώς και τα πόρισμα της Επιτροπής για τη χάραξη εθνικής στρατηγικής για το Υδρογόνο.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η ΡΑΕ καλείται να εγκρίνει σημαντικές νέες επενδύσεις φυσικού αερίου, τόσο σε αγωγούς όσο και σε νέους πλωτούς τερματικούς σταθμούς ΥΦΑ (FSRUs, Αλεξανδρούπολης, ΔΙΩΡΥΓΑ Gas, ARGO). Επίσης, κατασκευάζονται ή σχεδιάζονται μονάδες ηλεκτροπαραγωγής με καύσιμο φυσικό αέριο. Περαιτέρω, τα Προγράμματα Ανάπτυξης των Δικτύων Διανομής είναι αρκετά φιλόδοξα στην εξάπλωση του δικτύου σε νέες περιοχές, ακόμα και στη νότια Ελλάδα, παρά τις μελέτες που αναδεικνύουν τις αντλίες θερμότητας ως πιο οικονομικές.
Το έργο της Υπόγειας Αποθήκης της Νότιας Καβάλας είναι ένα έργο μακροχρόνιου ενεργειακού σχεδιασμού. Η συμβολή του εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον συνολικό ενεργειακό σχεδιασμό της χώρας, ο οποίος θα καθορίσει τη ζήτηση του φυσικού αερίου και συνεπώς την αναγκαιότητα χρήσης μιας αποθήκης.
Όσον αφορά στο Εθνικό Σύστημα Μεταφοράς, αυτό σχεδιάστηκε πριν από αρκετά χρόνια, όταν οι εκτιμήσεις για τη ζήτηση του φυσικού αερίου ήταν πολύ χαμηλότερη, με αποτέλεσμα να περιλαμβάνει τμήματα μικρότερης διατομής που αποτελούν σημεία συμφόρησης. Παράλληλα, η υιοθέτηση του συστήματος «εισόδου-εξόδου» (entry-exit), σε εφαρμογή των Ευρωπαϊκών Κανονισμών, είναι πιθανό να οδηγήσει σε υπερδιαστασιολόγηση των αγωγών αερίου, καθώς όταν ο Διαχειριστής αξιολογεί Αιτήσεις Μελλοντικής Δυναμικότητας, προκειμένου να εγγυηθεί αδιάλειπτη δυναμικότητα (firm capacity) πρέπει να ικανοποιεί όλες τις πιθανές διαδρομές του αερίου, μελετώντας το δυσμενέστερο (worst-case) – κατά περίπτωση – σενάριο για τη νέα υποδομή προκειμένου να προσδιορίσει τα αναγκαία έργα αναβάθμισης του συστήματος για την ικανοποίηση των αιτημάτων επενδύσεων. Ωστόσο, στο πρόσφατο Market Test που διεξήχθη από τον ΤΑΡ και τον ΔΕΣΦΑ από κοινού, το ενδιαφέρον περιορίστηκε στο μη δεσμευτικό στάδιο του Market Test για το 2019 καθώς προϋπόθεση για την ικανοποίηση των αιτημάτων ήταν έργα αναβάθμισης του ΕΣΦΑ ύψους 394 εκ. €.
Οι αποφάσεις που θα επιβαρύνουν τον έλληνα καταναλωτή για αρκετά επόμενα χρόνια χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής. Ακόμα και αν οι τεχνικές μελέτες δείχνουν την ανάγκη ενίσχυσης του Συστήματος στο πλαίσιο του entry-exit, πρέπει να εκτιμάται το πραγματικό οικονομικό όφελος των επενδύσεων.
Στο πλαίσιο αυτό η ΡΑΕ αντιλαμβανόμενη εγκαίρως όλα τα παραπάνω, απέστειλε στο ΔΕΣΦΑ την Ο-83808/2.9.2020 επιστολή, στην οποία ανέφερε:
«Τα τελευταία χρόνια, υπάρχει αυξημένο επιχειρηματικό ενδιαφέρον για την κατασκευή νέων υποδομών (ΑΣΦΑ) που θα συνδεθούν με το ΕΣΦΑ και είναι:
- Ο πλωτός τερματικός σταθμός ΥΦΑ (FSRU) στην Αλεξανδρούπολη της εταιρείας GASTRADE, ο οποίος έχει ήδη λάβει όρους σύνδεσης από το ΔΕΣΦΑ και αναμένεται να τεθεί σε εμπορική λειτουργία στις αρχές του 2023.
- Ο πλωτός τερματικός σταθμός ΥΦΑ (FSRU) στους Αγίους Θεοδώρους Κορινθίας της εταιρείας DIORYGA GAS, για τον οποίο επίκειται η τελική συμφωνία για όρους σύνδεσης από το ΔΕΣΦΑ και αναμένεται να τεθεί σε εμπορική λειτουργία στα τέλη του 2022.
- Η υπόγεια αποθήκη της Νότιας Καβάλας (μέγιστη δυναμικότητα πλήρωσης 5mcm/d και απόληψης 4mcm/d, σε 1 ετήσιο κύκλο).
Προφανώς η συμβολή τέτοιων έργων στον ανταγωνισμό και στην ενεργειακή ασφάλεια της χώρας αλλά και στην εξέλιξή της σε ενεργειακό κόμβο είναι εξαιρετικά σημαντική, αρκεί να είναι εφικτή η αξιοποίηση της δυναμικότητάς τους. Αυτό εξαρτάται κατά κύριο λόγο από τη δυνατότητα διακίνησης του αερίου μέσα στο ΕΣΦΑ και ιδίως από τα πιθανά σημεία συμφόρησης αυτού.
Δεδομένων των ανωτέρω, παρακαλούμε όπως προχωρήσετε, έως τις 2 Οκτωβρίου 2020, στην υδραυλική προσομοίωση του ΕΣΜΦΑ στην υφιστάμενη κατάσταση, περιλαμβανομένων των έργων και αναβαθμίσεων που προβλέπονται στο 10ετές Πρόγραμμα Ανάπτυξης ΕΣΦΑ 2020-29 (Απόφαση ΡΑΕ 755/2020, ΦΕΚ Β’ 1746), καθώς και των αγωγών TAP και IGB που πρόκειται να λειτουργήσουν εντός του 2021, στην περίπτωση που:
- υλοποιηθεί ένα από τα ως άνω συστήματα ΑΣΦΑ (3 προσομοιώσεις),
- υλοποιηθούν δύο από τα τρία αυτά συστήματα (3 προσομοιώσεις),
- υλοποιηθούν και τα τρία αυτά συστήματα (1 προσομοίωση).
Σε κάθε μία από τις ως άνω περιπτώσεις, παρακαλούμε όπως υποδείξετε τη μέγιστη δυναμικότητα που μπορεί να ικανοποιηθεί για κάθε σχεδιαζόμενο σύστημα και τις συνθήκες υπό τις οποίες δύναται να ικανοποιηθεί η εν λόγω δυναμικότητα, τα έργα ενίσχυσης του ΕΣΦΑ που θα απαιτούνταν για την κατανομή στις υποδομές αυτές της πλήρους δυναμικότητας που έχουν αιτηθεί καθώς και το χρονοδιάγραμμα για την ολοκλήρωση των έργων ενίσχυσης. Η άσκηση αυτή έχει σκοπό την καλύτερη κατανόηση και έγκαιρη προετοιμασία όλων των εμπλεκόμενων μερών.
Στη συνέχεια, και σε συνεργασία με την Αρχή, θεωρούμε σκόπιμο να πραγματοποιηθεί από την πλευρά σας μελέτη κόστους-οφέλους, προκειμένου να αποτιμηθεί η αναγκαιότητα και το όφελος πραγματοποίησης των έργων ενίσχυσης που θα έχουν προκύψει από την υδραυλική προσομοίωση του συστήματος έναντι του κόστους που θα επιβαρύνει τους Έλληνες καταναλωτές. Η μελέτη αυτή είναι απαραίτητη για τη διαμόρφωση του επόμενου Προγράμματος Ανάπτυξης του ΕΣΦΑ που θα αφορά στα έτη 2022-2031.»
Ήδη από τον Νοέμβριο 2020, ο ΔΕΣΦΑ υπέβαλε αναλυτική και εμπεριστατωμένη μελέτη υδραυλικής προσομοίωσης των ζητηθέντων 7 σεναρίων, προσθέτοντας επιπλέον 2 σενάρια ανάλογα με τον απαιτούμενο ρυθμό έγχυσης/απόληψης αερίου από την ΥΑΦΑ σύμφωνα με τις υπάρχουσες μελέτες (ρυθμός εισπίεσης – injection rate 5 ή 7 εκατ.m3/d, ρυθμός απόληψης – withdrawal rate 4 ή 9 εκατ.m3/d). Για κάθε σενάριο, κατέγραψε τις απαιτούμενες επενδύσεις στο ΕΣΜΦΑ προκειμένου να είναι δυνατή η πλήρης λειτουργία κάθε υποδομής, καθώς και εύρος του εκτιμώμενου κόστους σε κάθε περίπτωση. Για λόγους εμπιστευτικότητας εμπορικών δεδομένων, παρουσιάζονται μόνο τα τελικά αποτελέσματα των επενδύσεων που απαιτούνται για την απρόσκοπτη λειτουργία (αδιάλειπτη δυναμικότητα) σε καθεμία από τις υποδομές ή συνδυασμούς.
Ενόψει των ανωτέρω, η ΡΑΕ εκκινεί σήμερα δημόσια διαβούλευση, η οποία εκτείνεται σε δύο διακριτούς αλλά αλληλένδετους άξονες:
1. Δημόσια διαβούλευση επί της πρότασης του Διαχειριστή το ΕΣΦΑ, ΔΕΣΦΑ Α.Ε., για το Πρόγραμμα Ανάπτυξης του ΕΣΦΑ περιόδου 2022-2031
Το νέο Σχέδιο Προγράμματος Ανάπτυξης 2022-2031 περιλαμβάνει έργα με προβλεπόμενο προϋπολογισμό ύψους 830 εκατ. €, από τα οποία ποσό 183 εκατ. € αντιστοιχεί σε νέα έργα, ενώ τα υπόλοιπα αντιστοιχούν σε εκείνα που έχουν ήδη εγκριθεί στο ΠΑ 2021-2030, όπως έχουν επικαιροποιηθεί σε σχέση με τον προϋπολογισμό και το χρονοδιάγραμμα.
Από το προαναφερθέν ποσό, 161 εκατ. € αντιστοιχούν σε επεκτάσεις του δικτύου σε νέες περιοχές, με κυριότερο το έργο για την επέκταση του δικτύου στα Ιωάννινα, ενώ 14,5 εκατ. € αντιστοιχούν σε έργα σε βελτίωσης, εκσυγχρονισμού και συντήρησης του ΕΣΦΑ.
Επίσης, πέραν της Έκθεσης Παρακολούθησης του Προγράμματος Ανάπτυξης 2021-2030, κατόπιν σχετικού αιτήματος της Αρχής (Ο-89972), ο Διαχειριστής υπέβαλε την εκτιμώμενη επίπτωση των έργων του Προγράμματος Ανάπτυξης στη Μέση Χρέωση Χρήσης του Συστήματος Μεταφοράς για τη δεκαετία 2021-2030.
Διείσδυση φυσικού αερίου στη Δυτική Ελλάδα
Ειδικά σχετικά με το νέο έργο της επέκτασης του ΕΣΜΦΑ προς τα Ιωάννινα, στο σκεπτικό της Απόφασης ΡΑΕ 116/28.01.2021 (ΦΕΚ Β’ 1392) αναφέρεται:
«Επειδή, στην κατεύθυνση αυτή, η Αρχή είχε αποστείλει προς τον Διαχειριστή την υπ’ αριθμ. 27 σχετική επιστολή, με την οποίο ζητούσε -στο πλαίσιο της αρμοδιότητάς της κατά την παράγραφο 8.Α του άρθρου 92 του Κώδικα- την τεχνική και οικονομική διερεύνηση της δυνατότητας επέκτασης του Συστήματος Μεταφοράς προς την Ήπειρο και συγκεκριμένα, αρχικά, προς την πόλη των Ιωαννίνων. Ο ΔΕΣΦΑ προχώρησε σε προκαταρκτική μελέτη εκτίμησης του κόστους του εν λόγω έργου, που αποτελεί ιδιαίτερη πρόκληση λόγω των γεωλογικών χαρακτηριστικών της περιοχής (σχετικά 28 και 32). Περαιτέρω, ο Διαχειριστής θα επανεξετάσει, βάσει μελέτης κόστους-οφέλους, τη δυνατότητα κατασκευής του νέου αγωγού, καθώς και την οικονομικότητα εναλλακτικής μεθόδου τροφοδότησης με υπηρεσίες εικονικού αγωγού.
Επειδή, η ΡΑΕ προτίθεται παράλληλα να διερευνήσει τις εναλλακτικές τροφοδότησης περιοχών που απέχουν από το υφιστάμενο Σύστημα, θεωρώντας ότι, δεδομένης της ευρωπαϊκής πολιτικής, οι επενδύσεις σε υποδομές φυσικού αερίου πρέπει: α) να λάβουν χώρα τα αμέσως επόμενα χρόνια, προκειμένου να υπάρχει επαρκής χρόνος απόσβεσής τους, και β) να υποστηρίζουν τη μεταφορά υδρογόνου ή/και βιοαερίων.»
και στο διατακτικό αυτής:
«Εντός τριών (3) μηνών από τη δημοσίευση της παρούσας, ο ΔΕΣΦΑ υποβάλλει στη ΡΑΕ τα αποτελέσματα της προκαταρκτικής τεχνικοοικονομικής μελέτης που διενεργεί σχετικά με την επέκταση του Συστήματος προς τις πόλεις των Πατρών και των Ιωαννίνων. Η εν λόγω μελέτη λαμβάνεται υπόψη από τη ΡΑΕ για την αξιολόγηση της σκοπιμότητας ανάπτυξης του ΕΣΦΑ προς τις ανωτέρω περιοχές, καθώς και το χρονοδιάγραμμα ένταξης των σχετικών έργων στο προσεχές Πρόγραμμα Ανάπτυξης.»
Στο πλαίσιο αυτό, η ΡΑΕ ανέθεσε στο Ινστιτούτο Ερευνών Νοτιοανατολικής Ευρώπης «Μελέτη Κόστους – Οφέλους για την Επέκταση του Δικτύου Μεταφοράς ΦΑ στη Δυτική Ελλάδα (Περιφέρεια Ηπείρου και Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας)» προκειμένου να διερευνήσει τη σκοπιμότητα επέκτασης του ΕΣΜΦΑ προς τη Δυτική Ελλάδα, έναντι της τροφοδότησης των φορτίων της περιοχής μέσω φορτηγών LNG ή CNG.
Επαύξηση Συστήματος
Με την από 18.1.2022 επιστολή του (μη εμπιστευτική έκδοση), ο ΔΕΣΦΑ προτείνει – βάσει σχετικής Μελέτης Κόστους-Οφέλους – να περιληφθεί στο Πρόγραμμα Ανάπτυξης επαύξηση της δυναμικότητας του ΕΣΦΑ και πιο συγκεκριμένα προτείνεται:
i. Να συμπεριληφθεί η επαύξηση της δυναμικότητας του ΕΣΦΑ, εκτιμώμενου κόστους 422 εκ. Ευρώ, όπως περιγράφεται ανωτέρω, στο Σχέδιο Προγράμματος Ανάπτυξης του ΕΣΦΑ, υπό τη συνθήκη της πρότερης λήψης οριστικής επενδυτικής απόφασης για την ανάπτυξη της υπόγειας αποθήκης της Νότιας Καβάλας. Η εκτιμώμενη επίπτωση στο μεσοσταθμικό κόστος χρήσης του ΕΣΦΑ από αυτή την επαύξηση ανέρχεται σε περίπου 0,3 €/MWh, επί ενός μεσοσταθμικού κόστους χρήσης χωρίς την επαύξηση ίσο με 2,1 €/MWh.
ii. Με δεδομένη την ένταξη της επαύξησης του ΕΣΦΑ για την εξυπηρέτηση της υπόγειας αποθήκης της Νοτίου Καβάλας στο Σχέδιο Προγράμματος Ανάπτυξης, να εκτιμηθεί η σκοπιμότητα διερεύνησης του ενδιαφέροντος της αγοράς για ανάπτυξη δυναμικότητας ΕΣΦΑ πέραν εκείνης η οποία απαιτείται για την εξυπηρέτηση της υπόγειας αποθήκης, ώστε να υπάρξουν οι σχετικές οικονομίες κλίμακας που θα μπορούσαν να προκύψουν από την ύπαρξη της σχετικής υποδομής για την υπόγεια αποθήκη. Για το σκοπό αυτό, θα μπορούσαν να εφαρμοστούν, κατ’ αναλογίαν, οι αρχές του ενωσιακού και ελληνικού ρυθμιστικού πλαισίου, καθώς και η εμπειρία αντίστοιχων διαδικασιών από άλλες σχετικές διαδικασίες. Στην περίπτωση αυτή, ο ΔΕΣΦΑ θα μπορούσε να επανέλθει με πιο συγκεκριμένη πρόταση σχετικά με τη διαδικασία και τις κατευθυντήριες γραμμές για τη διενέργεια μίας τέτοιας έρευνας αγοράς.».
Αναλυτικά τα έργα επαύξησης που προτείνει ο ΔΕΣΦΑ να περιληφθούν στο Πρόγραμμα Ανάπτυξης αποτυπώνονται εδώ.
2. Δημόσια διαβούλευση επί σχεδίου για το Πλαίσιο Κανονισμού Τιμολόγησης της Υπόγειας Αποθήκης της Νότιας Καβάλας (ΥΑΦΑ)
Το έργο της Υπόγειας Αποθήκης της Νότιας Καβάλας προβλέπει την ανάπτυξη και λειτουργία υπόγειας εγκατάστασης αποθήκευσης φυσικού αερίου στο εξαντλημένο κοίτασμα φυσικού αερίου Νότιας Καβάλας. Τον Ιούνιο του 2020 το ΤΑΙΠΕΔ εκκίνησε διεθνή διαγωνιστική διαδικασία δύο σταδίων για την παραχώρηση της ΥΑΦΑ Νότιας Καβάλας.
Σύμφωνα με την παράγραφο 2 του άρθρου 93 του ν. 4001/2011, όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 71 Ν.4647/2019 (ΦΕΚ Α`204/16.12.2019):
«Μέρος του απαιτούμενου εσόδου της Βασικής Δραστηριότητας Εγκατάστασης Αποθήκευσης Φυσικού Αερίου δύναται να ανακτάται μέσω διακριτής χρέωσης από την εσωτερική αγορά Φυσικού Αερίου βάσει μεθοδολογίας που περιγράφεται στον Κανονισμό Τιμολόγησης της υπόγειας Εγκατάστασης Αποθήκευσης Φυσικού Αερίου, καλύπτοντας μέρος των κεφαλαιουχικών δαπανών και των δαπανών για τη λειτουργία και συντήρηση της υπόγειας Εγκατάστασης Αποθήκευσης Φυσικού Αερίου. Το ποσοστό της ανάκτησης αυτής καθορίζεται με απόφαση της ΡΑΕ κατόπιν εισήγησης του Διαχειριστή της υπόγειας Εγκατάστασης Αποθήκευσης Φυσικού Αερίου με κριτήριο τη συμβολή της υπόγειας Εγκατάστασης Αποθήκευσης Φυσικού Αερίου στην ασφάλεια εφοδιασμού και στη μείωση του ενεργειακού κόστους.»
Περαιτέρω, σύμφωνα με την υπ’ αριθμ. ΥΠΕΝ/ΔΥΔΡ/26579/675/10.03.2020 ΚΥΑ (ΦΕΚ Β’ 847), και προκειμένου οι υποψήφιοι επενδυτές για την απόκτηση της διαχείρισης της υποδομής να γνωρίζουν εκ των προτέρων το ρυθμιστικό πλαίσιο στο οποίο προτίθεται να κινηθεί η ΡΑΕ για τη ρύθμιση της υποδομής, ώστε να προσαρμόσουν κατάλληλα τις προσφορές τους στο διαγωνισμό, η ΚΥΑ προέβλεψε την έκδοση από την Αρχή Πλαισίου Κανονισμού Τιμολόγησης, δηλαδή τις βασικές αρχές και κατευθύνσεις για τη μεθοδολογία κατάρτισης του Απαιτούμενου Εσόδου και των τιμολογίων χρήσης της ΥΑΦΑ Ν. Καβάλας.
Σύμφωνα με την ΚΥΑ, η ΡΑΕ πρέπει ειδικότερα να προσδιορίσει:
α) τη μεθοδολογία υπολογισμού του απαιτούμενου εσόδου,
β) τη μεθοδολογία υπολογισμού του ποσοστού τυχόν πρόσθετης απόδοσης (Premium WACC) στο πλαίσιο παροχής κινήτρων δυνάμει του Κανονισμού (ΕΕ) 347/2013,
γ) τη διάρκεια της ρυθμιστικής περιόδου και
δ) τον μηχανισμό πιθανής ανάκτησης μέρους του απαιτούμενου εσόδου της ΥΑΦΑ, μέσω διακριτής χρέωσης από την εσωτερική αγορά φυσικού αερίου κατά τις διατάξεις του άρθρου 93 του νόμου, όπως ισχύει.
Βάσει της αρχής της κοστοστρέφειας, το κόστος μιας υποδομής πρέπει να ανακτάται από όσους κάνουν χρήση αυτής, άλλως η ανάκτηση μέρους του απαιτούμενου εσόδου της ΥΑΦΑ, μέσω διακριτής χρέωσης από την εσωτερική αγορά φυσικού αερίου κατά τις διατάξεις του άρθρου 93 του Νόμου (κοινωνικοποίηση), συνιστά κρατική ενίσχυση και δύναται να αιτιολογηθεί μόνο όταν ευθυγραμμίζεται με τις απαιτήσεις της ασφάλειας εφοδιασμού, σύμφωνα με το άρθρο 5 της οδηγίας 2009/73/ΕΚ, εφόσον η συμβολή της Εγκατάστασης Αποθήκευσης στη βελτίωση της ασφάλειας του εφοδιασμού και εν γένει στην αγορά τεκμηριώνεται και από σχετική μελέτη κόστους-οφέλους. Το σχετικώς ανακτώμενο κόστος αντιστοιχίζεται προς το όφελος που αποκομίζουν οι Χρήστες και οι καταναλωτές Φυσικού Αερίου από τη λειτουργία της σχετικής υποδομής. Κατά τα ανωτέρω, η ΡΑΕ ζήτησε από το ΤΑΙΠΕΔ την ανάθεση εκπόνησης σχετικής Μελέτης Κόστους-Οφέλους, προκειμένου να αποτιμηθεί η συμβολή της συγκεκριμένης Εγκατάστασης Αποθήκευσης στην ελληνική αγορά φυσικού αερίου.
Στηριζόμενη στη Μελέτη Κόστους-Οφέλους της εταιρείας Frontier Economics, η ΡΑΕ θέτει σε δημόσια διαβούλευση σχέδιο απόφασης με το προτεινόμενο Πλαίσιο Κανονισμού Τιμολόγησης.
Παράλληλα, για λόγους διαφάνειας και ίσης μεταχείρισης, η Αρχή έκρινε σκόπιμο να ενημερώσει τόσο το ΤΑΙΠΕΔ όσο και τους συμμετέχοντες στο διαγωνισμό ότι η χορήγηση Όρων Σύνδεσης της ΥΑΦΑ στο ΕΣΦΑ (firm capacity) και η απρόσκοπτη λειτουργία της Αποθήκης προϋποθέτουν σημαντική επαύξηση του Συστήματος Μεταφοράς, κόστους της τάξης των 300-700 εκατ. €, όπως προκύπτει από τα αποτελέσματα της προαναφερθείσας Μελέτης Υδραυλικών Προσομοιώσεων του ΔΕΣΦΑ. Όπως άλλωστε προκύπτει από την πλέον πρόσφατη Μελέτη Ανάπτυξης ΕΣΦΑ 2021-2030 (Ιούλιος 2020): «Η συνολική ημερήσια ροή μέσω του σημείου Νέα Μεσημβρία / διασύνδεση με τον ΤΑΡ και κάθε άλλου νέου σημείου εισόδου βορείως της Νέας Μεσημβρίας δεν μπορεί να υπερβεί τα 5,3 mNm3 /ημέρα (= 19,9 – 10,3 – 4,3). Το όριο αυτό μπορεί να αυξηθεί περαιτέρω, εφόσον απομειωθεί ισόποσα η δυναμικότητα του σημείου εισόδου Κήπων, από το όριο των 4,3 mNm3 /ημέρα.». Σημειώνεται ότι ο ΔΕΣΦΑ δεν έχει ακόμη αναρτήσει τη Μελέτη Ανάπτυξης ΕΣΦΑ 2022-2031 ως όφειλε κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 91 του Κώδικα Διαχείρισης ΕΣΦΑ. Πολύ πρόσφατα (Φεβρουάριος 2022) αναρτήθηκε από τον Διαχειριστή Μελέτη Ζήτησης ΕΣΦΑ 2022-2031, η οποία δεν περιλαμβάνει την εκτίμησή του για τη δυνατότητα κάλυψης της προβλεπόμενης ζήτησης.
Όπως αναφέρεται στην από 18.1.2022 επιστολή του ΔΕΣΦΑ, ο Διαχειριστής εστίασε τη Μελέτη Κόστους-Οφέλους για την επαύξηση του Συστήματος στη συνδυασμένη ανάλυση κόστους οφέλους της ΥΑΦΑ και της αναβάθμισης του ΕΣΦΑ η οποία απαιτείται για την εξυπηρέτηση της υπόγειας αποθήκης στο μέγιστο της δυναμικότητας λειτουργίας της, δηλαδή στον κύκλο λειτουργίας υψηλών δυναμικοτήτων, ήτοι με δυναμικότητα έγχυσης 7,5 εκ. Nm3/d και απόληψης 9 εκ. Nm3/d.
Τα σημαντικότερα συμπεράσματα αποτυπώνονται στην μη εμπιστευτική έκδοση της επιστολή του ΔΕΣΦΑ της 18.1.2022. Προς διευκόλυνση των ενδιαφερομένων, τα τελικά αριθμητικά αποτελέσματα της Μελέτης συνοψίζονται στον επόμενο Πίνακα:
Όπως προκύπτει από τη Μελέτη, τα οφέλη λειτουργίας της ΥΑΦΑ υπερβαίνουν τα κόστη μόνο στην περίπτωση του σεναρίου μερικής επαύξησης του Συστήματος.
Συναφώς, η Αρχή επισημαίνει τα ακόλουθα:
- Το κόστος των 422 εκ. ευρώ αφορά την κατασκευή αγωγού ο οποίος δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη μεταφορά υδρογόνου. Καθώς η ΡΑΕ, σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές κατευθύνσεις, θα απαιτεί στο εξής όλοι οι νέοι αγωγοί που κατασκευάζονται να είναι «hydrogen-ready», το κόστος της επαύξησης θα είναι τελικά μεγαλύτερο των 422 εκ. ευρώ. Επίσης, η εκτίμηση αυτή κρίνεται συντηρητική, καθώς δεν λαμβάνει υπόψη τις αυξημένες τιμές χάλυβα και λοιπών πρώτων υλών.
- Στο κόστος δεν έχει περιληφθεί το απαραίτητο για τη λειτουργία της ΥΑΦΑ cushion gas, το οποίο εκτιμάται σε 47-60 εκ. € (συντηρητική εκτίμηση με τις πολύ χαμηλές τιμές φυσικού αερίου του έτους 2020).
- Σε ηλεκτρονική επιστολή προς τη ΡΑΕ και το ΥΠΕΝ τον Ιούλιο 2021, το ΤΑΙΠΕΔ ενημέρωσε τη ΡΑΕ και το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας για την επικαιροποίηση των μελετών κόστους για την ΥΑΦΑ Καβάλας από τους τεχνικούς του συμβούλους. Συγκεκριμένα:
- Εκτιμάται ότι ο διαχειριστής της αποθήκης δεν θα έχει πρόσβαση στις επίγειες (onshore) εγκαταστάσεις (περιοχή ΣΙΓΜΑ), οπότε θα χρειαστεί επιπλέον επένδυση σε νέα κτίρια και εξοπλισμό onshore εγκαταστάσεων. Αυτό αυξάνει το εκτιμώμενο κόστος της αποθήκης στα €293 εκατ. (μη περιλαμβανομένου του cushion gas).
- Περαιτέρω, κατόπιν επιθεώρησης των γεωτρήσεων SK-3B και SK-4, η οποία έλαβε χώρα από την Ελληνική Διαχειριστική Εταιρία Υδρογονανθράκων (ΕΔΕΥ) την 25/05/2021, οι εν λόγω γεωτρήσεις δεν κρίνονται κατάλληλες για μελλοντική χρήση υπόγειας αποθήκευσης φυσικού αερίου λόγω της ηλικίας τους και της εκτιμώμενης διάβρωσης του κελύφους και, με βάση τα διαθέσιμα δεδομένα, ως μοναδική μακροπρόθεσμη ενδεδειγμένη λύση θεωρείται η οριστική σφράγιση και εγκατάλειψη των γεωτρήσεων αυτών πριν την έναρξη λειτουργίας της ΥΑΦΑ. Δεδομένης της ανάγκης για την οριστική σφράγιση των γεωτρήσεων SK-3B και SK-4, και τη διάνοιξη (drilling) πέντε (5) νέων γεωτρήσεων, το εκτιμώμενο κόστος εγκατάστασης της ΥΑΦΑ αναπροσαρμόζεται στα 314 εκατ. € (μη συμπεριλαμβανομένου του κόστους του cushion gas).
- Εφαρμόζοντος τη μεθοδολογία της Μελέτης του ΔΕΣΦΑ για την αναγωγή του κόστους της ΥΑΦΑ σε τιμές 2021, προκύπτει κόστος επένδυσης – ανηγμένο σε τιμές 2021 – 311 εκ. €.
Κατόπιν όλων των ανωτέρω, καλούνται όλοι οι ενδιαφερόμενοι να υποβάλουν τις απόψεις τους:
- επί του Προγράμματος Ανάπτυξης του ΕΣΦΑ, κατά τη συνήθη πρακτική, και ιδίως όσον αφορά στα νέα έργα αυτού και συγκεκριμένα:
α) την διείσδυση του φυσικού αερίου προς την Δυτική Ελλάδα
β) την επαύξηση του Συστήματος Μεταφοράς για την εξυπηρέτηση της Υπόγειας Αποθήκης της Καβάλας
γ) την ανάγκη ενίσχυσης του Συστήματος για την εξυπηρέτηση της ζήτησης ΄/και τη λειτουργία νέων υποδομών
- επί του Πλαισίου Κανονισμού Τιμολόγησης της ΥΑΦΑ και ιδίως σχετικά με:
α) τον περιγραφόμενο τρόπο λειτουργίας της ΥΑΦΑ
β) το επίπεδο κοινωνικοποίησης της αποθήκης και
γ) τον τρόπο ανάκτησης του σχετικού κόστους.
Ειδικά ως προς τον τρόπο ανάκτησης, προτείνονται δύο εναλλακτικές:
– είτε μέσω ειδικού Τέλους Αποθήκευσης Φυσικού Αερίου (ΤΑΦΑ), το οποίο θα επιμεριστεί σε όλη την εσωτερική αγορά,
– είτε με την επιβολή υποχρέωσης αποθήκευσης φυσικού αερίου στην αποθήκη, έτσι ώστε αφενός να εξασφαλίζονται τα έσοδα του Διαχειριστή της ΥΑΦΑ λόγω της εγγυημένης χρήσης της, αφετέρου να υπάρχει διαθέσιμες ποσότητες φυσικού αερίου σε περιπτώσεις κρίσης ασφάλειας εφοδιασμού.
Σύνοψη υλικού
ΔΕΣΦΑ: Σχέδιο Προγράμματος Ανάπτυξης και συμπληρωματικό υλικό
- I-318579/ Σχέδιο Προγράμματος Ανάπτυξης ΕΣΦΑ 2022-2031
- I-318579/ BUDGET REVISION FOR TYDP 2022 2031
- I-318579/ Draft Follow-up Report on the progress of implementation of the approved TYDP. Reference period 2021-2030
- Ο-83808 επιστολή της ΡΑΕ «Προσομοιώσεις υδραυλικής συμπεριφοράς του ΕΣΜΦΑ ενόψει νέων έργων ΑΣΦΑ»
- I-314934 / Απάντηση στην υπ’ αριθμ. Ο-89972 επιστολή της ΡΑΕ «Υποβολή εκτίμησης τιμολογίων για τα έτη 2022-2031»
- Μελέτη Ανάπτυξης ΕΣΦΑ 2021-2030, Ιούλιος 2020
- Μελέτη Ζήτησης ΕΣΦΑ 2022-2031, Φεβρουάριος 2022
ΙΕΝΕ
- «Μελέτη Κόστους – Οφέλους για την Επέκταση του Δικτύου Μεταφοράς ΦΑ στη Δυτική Ελλάδα (Περιφέρεια Ηπείρου και Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας)», Οκτώβριος 2021
ΔΕΣΦΑ: Προσομοιώσεις Υδραυλικής Συμπεριφοράς για το ΕΣΜΦΑ και CBA για ΥΑΦΑ
ΤΑΙΠΕΔ: CBA για ΥΑΦΑ
- CBA SOUTH KAVALA UGS: A report for the Hellenic Republic Asset Development Fund, Οκτώβριος 2020
- Ε-mail/30.07.2021. Eπικαιροποίηση του εκτιμώμενου κόστους εγκατάστασης της ΥΑΦΑ
Εκτίμηση διείσδυσης Φυσικού Αερίου
- Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ), ΥΠΕΝ, Δεκέμβριος 2019
- Μακροχρόνια Στρατηγική για το έτος 2050, ΥΠΕΝ, 2020
Εκτίμηση κόστους θέρμανσης για θέρμανση από φυσικό αέριο έναντι ανταγωνιστικών τεχνολογιών
- «Σύγκριση κόστους θέρμανσης από διάφορες τεχνολογίες». Εργαστήριο Ατμοκινητήρων & Λεβήτων, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Ινστιτούτο Χημικών Διεργασιών και Ενεργειακών Πόρων, Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης, 20 Δεκεμβρίου 2021
- «Σύγκριση κόστους θέρμανσης από διάφορες τεχνολογίες». Εργαστήριο Ατμοκινητήρων & Λεβήτων, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Ινστιτούτο Χημικών Διεργασιών και Ενεργειακών Πόρων, Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης, 6 Δεκεμβρίου 2017
Η δημόσια διαβούλευση θα διαρκέσει έως και την Δευτέρα 14 Μαρτίου 2022. Οι ενδιαφερόμενοι καλούνται να υποβάλλουν τις απόψεις τους στη ΡΑΕ με ηλεκτρονική επιστολή στη διεύθυνση Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε. .
Η ΡΑΕ θα δημοσιοποιήσει κατάλογο των συμμετεχόντων στη διαβούλευση, με εξαίρεση την περίπτωση κατά την οποία ο αποστολέας αιτείται τη μη δημοσιοποίηση των στοιχείων του ή/και των απόψεων του.
