Αναζητώντας τρόπους να περιορίσουν το ενεργειακό κόστος και τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, πολίτες στις λιγνιτικές περιοχές και σε κάθε γωνιά της Ελλάδας δραστηριοποιούνται όλο και περισσότερο στην αυτοπαραγωγή ενέργειας. Είτε μεμονωμένα είτε συλλογικά μέσω ενεργειακών κοινοτήτων διεκδικούν επαρκή ηλεκτρικό χώρο για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών τους και αναδεικνύουν την αυτοπαραγωγή ενέργειας σε κεντρικό μοχλό της μετάβασης.
Αυτήν την εικόνα αποτυπώνουν τα στοιχεία που επεξεργάστηκε το Green Tank για την ανασκόπηση με τίτλο «Ενεργειακές κοινότητες & αυτοπαραγωγή στην Ελλάδα και τις λιγνιτικές περιοχές #5». Η ανασκόπηση παρουσιάζει τις πιο πρόσφατες εξελίξεις με βάση τα δεδομένα του Γενικού Εμπορικού Μητρώου (ΓΕΜΗ) και του Διαχειριστή του Ελληνικού Δικτύου Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΔΕΔΔΗΕ) έως και τον Δεκέμβριο 2023.
Από την ανάλυση των δεδομένων προκύπτουν τα εξής:
- Από το 2018 ως το 2023 έχουν συσταθεί 1,689 ενεργές ενεργειακές κοινότητες. Ο αριθμός τους αυξήθηκε κατά 20% σε σχέση με το 2022. Ανάμεσά τους 11 Κοινότητες Ανανεώσιμης Ενέργειας (ΚΑΕ) και 5 Ενεργειακές Κοινότητες Πολιτών (ΕΚΠ). Πρώτη σε πλήθος ενεργειακών κοινοτήτων παραμένει η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας (334), ενώ δεύτερη είναι η λιγνιτική Περιφέρεια της Δυτικής Μακεδονίας (294).
- Η συνολική ισχύς συνδεδεμένων έργων ενεργειακών κοινοτήτων στην επικράτεια είναι 1,178 ΜW, εκ των οποίων το συντριπτικά μεγαλύτερο τμήμα (1,164 ΜW) προέρχεται από εμπορικά έργα και μόλις τα 14 MW αντιστοιχούν σε έργα αυτοπαραγωγής. Ωστόσο, το ίδιο διάστημα, τα έργα αυτοπαραγωγής από ενεργειακές κοινότητες παρουσιάζουν μεγαλύτερη δυναμική. Η ηλεκτρισμένη ισχύς τους υπερτριπλασιάστηκε σε ένα έτος, ενώ κατά τη διάρκεια του 2023 κατατέθηκαν 377 νέες αιτήσεις τέτοιων έργων και μόλις 4 νέες αιτήσεις εμπορικών έργων.
- Παρά την πρόοδο, εντείνεται το πρόβλημα διαθεσιμότητας ηλεκτρικού χώρου, καθώς το 48% των αιτήσεων έργων ενεργειακών κοινοτήτων στην επικράτεια έχει λάβει γνωστοποίηση αδυναμίας σύνδεσης από τον ΔΕΔΔΗΕ. Στη λιγνιτική Δυτική Μακεδονία εξακολουθεί να καταγράφεται το υψηλότερο τέτοιο ποσοστό με 75%.
- Συνεχίστηκε η εντυπωσιακή πορεία αύξησης των έργων αυτοπαραγωγής από μεμονωμένα νοικοκυριά, αγρότες, δήμους, επιχειρήσεις, άλλους φορείς και ενεργειακές κοινότητες, καθώς η ηλεκτρισμένη ισχύς σχεδόν διπλασιάστηκε σε ένα χρόνο, από 217 MW το 2022 σε 421 MW το 2023. Ως αποτέλεσμα, η αθροιστική ισχύς ηλεκτρισμένων και εκκρεμών έργων έφτασε στα 1,642 MW. Καθώς το περιθώριο των 2 GW για έργα αυτοπαραγωγής που προέβλεψε ο ν. 5037/2023 πλησιάζει στην εξάντλησή του, προκύπτει η ανάγκη ανασχεδιασμού της κατανομής του ηλεκτρικού χώρου.
Ειδικά για τις περιοχές σε μετάβαση, η ανασκόπηση καταγράφει ότι η τρέχουσα ισχύς των εκκρεμών έργων αυτοπαραγωγής από ενεργειακές κοινότητες είναι 43 ΜW, δηλαδή λιγότερη από τη μισή ισχύ του στόχου των 91 MW που έθεσε το πρώτο πρόγραμμα χρηματοδότησης των έργων ενεργειακών κοινοτήτων σε αυτές τις περιοχές με δικαιούχους μόνο ΟΤΑ και σχετικούς φορείς. Με βάση αυτό προτείνεται η άμεση δημοσίευση συμπληρωματικής πρόσκλησης που θα χρηματοδοτεί έργα αυτοπαραγωγής ενεργειακών κοινοτήτων από πολίτες και μικρομεσαίες επιχειρήσεις που δεν ήταν δικαιούχοι στην πρώτη πρόσκληση[1].
«Με φόντο την ενεργειακή κρίση και την επίτευξη των κλιματικών στόχων οι πολίτες καλούνται να αλλάξουν τις καθημερινές τους συμπεριφορές σε μια σειρά από τομείς και δραστηριότητες. Ταυτόχρονα, η εντυπωσιακή στροφή τους τα τελευταία 2 χρόνια στην αυτοπαραγωγή, καθιστά απαραίτητη τη συμπερίληψη τους στον νέο σχεδιασμό του ηλεκτρικού χώρου και τη διάθεση πόρων για την υλοποίηση των έργων.», δήλωσε η Ιωάννα Σούκα, Αναλύτρια Δεδομένων του Green Tank.
[1] Ο Αναπληρωτής Υπουργός Οικονομίας & Οικονομικών, αρμόδιος για θέματα Δίκαιης Μετάβασης φαίνεται να εξετάζει αυτό το ενδεχόμενο, σύμφωνα με σχετική απάντησή του στο πλαίσιο του κοινοβουλευτικού ελέγχου.
