Η ενεργειακή αναβάθμιση του κτιριακού αποθέματος της χώρας για την επίτευξη του ευρωπαϊκού στόχου μείωση της κατανάλωσης ενέργειας κατά 32,5% το 2030 σε σχέση με το 2009, αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες οικονομικές προκλήσεις των επόμενων ετών, για την κυβέρνηση που θα προκύψει από τις εκλογές της 7ης Ιουλίου, καθώς αναμένεται να δώσει ώθηση σε πολλούς τομείς της οικονομίας, να κινητοποιήσει τεράστιες επενδύσεις και να συμβάλλει στην αύξηση της απασχόλησης.

Είναι χαρακτηριστικό ότι σύμφωνα με στοιχεία του Κέντρου Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας το συνολικό εμβαδό των χρησιμοποιούμενων κτιρίων της χώρας ανέρχεται σε περίπου 500 εκατ. τετραγωνικά μέτρα. Από αυτά περίπου το 10% χρησιμοποιείται από το Δημόσιο, δηλαδή περίπου 50 εκατ. τετραγωνικά μέτρα και από αυτά σχεδόν τα μισά είναι εκπαιδευτικά ιδρύματα, σχολεία, πανεπιστήμια κλπ.

Το συνολικό ενεργειακό κόστος στα κτίρια όλης της χώρας υπολογίζεται σε 10-12 δισ. ευρώ ετησίως, ανάλογα με τη διακύμανση των διεθνών τιμών πετρελαίου. Από το κόστος αυτό το 10% αφορά το Δημόσιο. ΜΕ άλλα λόγια το Δημόσιο ξοδεύει 1 δισ. ευρώ κάθε χρόνο για να πληρώνει την ενέργεια που καταναλώνει στον κτιριακό τομέα.

Σύμφωνα πάντα με στοιχεία του ΚΑΠΕ όταν γίνονται ριζικές επεμβάσεις σε ένα κτίριο η δυνατότητα εξοικονόμησης ενέργειας μπορεί να φτάσει το 80%. Αυτό σημαίνει μπορούν να εξοικονομηθούν περί τα 8 δισ. ευρώ ετησίως μέσω των ενεργειακών αναβαθμίσεων. Ωστόσο η ριζική ανακαίνιση ενός κτιρίου έχει τεράστιο κόστος. Υπολογίζεται ότι θα χρειάζονταν περίπου 100 δισ. ευρώ για τη ριζική ανακαίνιση όλων των κτιρίων. Με δεδομένο ότι το ποσό αυτό είναι τεράστιο για να επιτευχθεί ο στόχος που είναι περίπου 1/3 εξοικονόμηση ενέργειας αυτό θα κοστίσει περίπου 20 δισ. ευρώ. Άρα 2 δισ. ευρώ το χρόνογια μια δεκαετία, μόνο για τα κτίρια.

Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι στον τομέα των δημοσίων κτηρίων για κάθε 1 εκατ. ευρώ που διατίθεται για την ενεργειακή αναβάθμιση, εξοικονομούνται 553 MWh ανά έτος, δημιουργείται ετήσιο οικονομικό όφελος 94.000 ευρώ, δημιουργούνται 31 νέες θέσεις εργασίας, μειώνεται η εισαγωγή πετρελαίου κατά 110 κυβικά μέτρα ετησίως και επιτυγχάνεται η μείωση της εκπομπής των ρύπων του διοξειδίου του άνθρακα κατά 553 τόνους ετησίως.

Εξάλλου η ενεργειακή αναβάθμιση του 10% των κατοικιών εντός δεκαετίας 2012-2030 καθώς και η βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης του κτιριακού αποθέματος στο σύνολο του, εντός του ίδιου χρονικού διαστήματος, αναμένεται να οδηγήσει σε άνω των 10 δις. ευρώ επενδύσεις και στη δημιουργία και διατήρηση άνω των 25.000 θέσεων εργασίας πλήρους απασχόλησης.


Πρωτοβουλίες

Δύο σημαντικά βήματα για την εξοικονόμηση ενέργειας του κτηριακού αποθέματος, ιδιωτικού και δημόσιου, παρουσίασε ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Γιώργος Σταθάκης, σε συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε από κοινού με: τον Γενικό Γραμματέα Ενέργειας και Ορυκτών Πρώτων Υλών, Μιχάλη Βερροιόπουλο, τον Γενικό Γραμματέα Δημοσίων Επενδύσεων και ΕΣΠΑ, Παναγιώτη Κορκολή, τον Ηλία Παπαγεωργίου από το Γραφείο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων στην Αθήνα, τον πρόεδρο του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων, Κωνσταντίνο Βαρλαμίτη και τον πρόεδρο του Κέντρου Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, Βασίλη Τσολακίδη.

Ο κ. Σταθάκης ξεκίνησε υπογραμμίζοντας ότι «οι δυο πρωτοβουλίες που παρουσιάζουμε εντάσσονται στην ευρύτερη στρατηγική της χώρας, στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα. Στο σκέλος της εξοικονόμησης ενέργειας, στόχος είναι έως το 2030 να καταναλώνουμε 32,5% λιγότερη ενέργεια σε σχέση με τις προβλέψεις του 2009. Ετησίως χρειαζόμαστε περίπου ένα πρόγραμμα «εξοικονομώ» κάθε χρόνο, γνωρίζοντας ότι το 2018 πάνω από το 70% της συνολικής κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας αφορά στον τομέα των κτηρίων».

Στη συνέχεια ο Υπουργός υπενθύμισε ότι «πριν ένα χρόνο ξεκίνησε το «Εξοικονομώ κατ’ οίκον ΙΙ», αφού προηγούμενα είχε φτιαχτεί ένα πρόγραμμα γέφυρα για το «Εξοικονομώ κατ’ οίκον Ι» που είχε προκηρυχθεί παλαιότερα. Εγκρίθηκαν περί τις 43.000 αιτήσεις υπαγωγής, συνολικού προϋπολογισμού έργων 640 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων τα 362 εκατ. ευρώ προέρχονται από επιδοτήσεις. Να θυμίσω το «Εξοικονομώ κατ’ οίκον ΙΙ» σε σχέση με το «Εξοικονομώ κατ’ οίκον Ι» είχε δυο καινοτομίες: αυξημένο ποσοστό επιχορήγησης μέχρι το 70% και εισοδηματικά κριτήρια προκειμένου να στηριχθούν οι χαμηλότερες κατηγορίες που είχαν αποκλειστεί προηγουμένως».

Με βάση τα απολογιστικά στοιχεία, ο κ. Σταθάκης ανέφερε ότι «τελικά εντάχθηκαν 43.000 αιτήσεις, εκ των οποίων οι 15.000 έχουν ήδη ολοκληρώσει τις παρεμβάσεις και λάβει τις επιδοτήσεις και 24.000 ολοκληρώνουν τις παρεμβάσεις και επίκεινται οι εκταμιεύσεις. Πετύχαμε τον στόχο ενίσχυσης των ασθενέστερων εισοδηματικά, καθώς πάνω από 66% των αιτήσεων προήλθε από οικογένειες με εισόδημα έως 20.000 ευρώ».

Για τη συνέχεια ο Υπουργός δήλωσε: «Με τους ίδιους όρους και τις ίδιες διαδικασίες ακριβώς συνεχίζεται το πρόγραμμα με επιπλέον 250 εκατ. ευρώ τα οποία θα καλύψουν 25.000 κατοικίες. Μαζί με την συμμετοχή των ιδιωτών, το ύψος των παρεμβάσεων αναμένεται να υπερβεί τα 400 εκατ. ευρώ, με αποτέλεσμα να κλείνει ο κύκλος του προγράμματος «Εξοικονομώ κατ’ οίκον ΙΙ» με έργα ενεργειακής αναβάθμισης αξίας άνω του 1 δισ. ευρώ».

Σε σχέση με το πρόγραμμα ενεργειακής εξοικονόμησης για τα δημόσια κτήρια με την επωνυμία «Ηλέκτρα», ο κ. Σταθάκης δήλωσε ότι θα έχει προϋπολογισμό 500 εκατ. ευρώ, με προοπτική αύξησης.

«Η χρηματοδότηση των έργων πραγματοποιείται μέσω των επενδυτικών δανείων που χορηγούνται από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων, με πόρους του ΠΔΕ και της ΕΤΕπ», σημείωσε. Υποστήριξε πως «το πρόγραμμα «Ηλέκτρα» έχει πολύ μεγάλη σημασία. Για πρώτη φορά το Δημόσιο οφείλει να δώσει το καλό παράδειγμα στην εθνική προσπάθεια, αναβαθμίζοντας ενεργειακά, νοσοκομεία, σχολεία, πανεπιστήμια, δημόσια κτήρια κλπ».

Τέλος, σε σχέση με τη συνολική συζήτηση για την ενεργειακή αναβάθμιση, έκανε ειδική αναφορά σε πρόσφατη πρόταση του κ. Μητσοτάκη για κίνητρο προς τις ξενοδοχειακές μονάδες να προχωρήσουν σε ενεργειακή αναβάθμιση, με την κατά παρέκκλιση αναγνώριση αυξημένου συντελεστή δόμησης. «Ελπίζω να μην υποστηρίζει εγχειρήματα όπως εκείνα που προηγήθηκαν του 1974 αλλά να συντάσσεται με μια λελογισμένη πολική αναβάθμισης των κτηρίων, που τηρεί το ευρύτερο χωροταξικό και περιβαλλοντικό πρότυπο», δήλωσε ο κ. Σταθάκης.

Ο Μιχάλης Βερροιόπουλος ξεκίνησε την παρέμβασή του αναφέροντας: «Η περιστολή της ενεργειακής ζήτησης και η έμφαση στην προώθηση της ενεργειακής απόδοσης αποτελούν βασικό στόχο της χώρας στο πλαίσιο εκπλήρωσης των ευρωπαϊκών δεσμεύσεων της. Η βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης του κτηριακού αποθέματος της χώρας αποτελεί βασική προτεραιότητα του Εθνικού Ενεργειακού Σχεδιασμού με σκοπό τη μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης στο αστικό περιβάλλον δίνοντας καταρχήν έμφαση στον κτηριακό τομέα».

Στη συνέχεια υπενθύμισε ότι «στο ΕΣΕΚ προβλέπεται συνέχιση επιτυχημένων χρηματοδοτικών προγραμμάτων και υιοθέτηση νέας δέσμης οικονομικά αποδοτικών δράσεων για την κινητοποίηση των απαιτούμενων επενδύσεων στο πλαίσιο της μακροπρόθεσμης στρατηγικής ανακαίνισης του κτηριακού αποθέματος.

· Η ενεργειακή αναβάθμιση του 10% των κατοικιών εντός δεκαετίας 2012-2030 καθώς και η βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης του κτηριακού αποθέματος στο σύνολο του, εντός του ίδιου χρονικού διαστήματος, αναμένεται να οδηγήσει σε άνω των 10 δις. ευρώ επενδύσεις και στη δημιουργία και διατήρηση άνω των 25.000 θέσεων εργασίας πλήρους απασχόλησης.

· Στον τομέα των δημοσίων κτηρίων για κάθε 1 εκατ. ευρώ που διατίθεται για την ενεργειακή αναβάθμιση, εξοικονομούνται 553 MWh ανά έτος, δημιουργείται ετήσιο οικονομικό όφελος 94.000 ευρώ, δημιουργούνται 31 νέες θέσεις εργασίας, μειώνεται η εισαγωγή πετρελαίου κατά 110 κυβικά μέτρα ετησίως και επιτυγχάνεται η μείωση της εκπομπής των ρύπων του διοξειδίου του άνθρακα κατά 553 τόνους ετησίως».

Για τον λόγο αυτό «η ανακατασκευή παλαιών και ενεργοβόρων κτηρίων αποτελεί τη μεγαλύτερη πρόκληση, προσφέροντας την ευκαιρία να εφαρμοστούν οικονομικά αποδοτικά μέτρα και να μετατραπούν σε κτήρια αποδοτικά από πλευράς πόρων και φιλικά προς το περιβάλλον με αυξημένη κοινωνική και οικονομική αξία.

Στην κατεύθυνση αυτή κινείται το πρόγραμμα «ΗΛΕΚΤΡΑ» αναμένεται να συμβάλει καίρια στην επίτευξη του εθνικού ενδεικτικού στόχου ενεργειακής απόδοσης. Βασικός σκοπός του «ΗΛΕΚΤΡΑ» είναι η ενεργειακή αναβάθμιση του κτηριακού αποθέματος που ανήκει στην ιδιοκτησία των φορέων της Γενικής Κυβέρνησης με παρεμβάσεις που αφορούν ενδεικτικά στο κέλυφος του κτηρίου, στα διάφορα συστήματα ηλεκτρο-μηχανολογικών εγκαταστάσεων και γενικότερα σε παρεμβάσεις που αποδεδειγμένα συμβάλουν στην ενεργειακή αναβάθμιση των κτηρίων, συμπεριλαμβανομένης της στατικής ενίσχυσης και του ελέγχου της στατικής επάρκειας, όπου απαιτείται».

Τέλος, αποσαφήνισε ότι «φορέας διαχείρισης του «ΗΛΕΚΤΡΑ» ορίζεται η Διεύθυνση Ενεργειακών Πολιτικών και Ενεργειακής Αποδοτικότητας του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) και πως σε διακριτή ιστοσελίδα στον ιστότοπο του ΥΠΕΝ θα αναρτώνται οι όροι χρηματοδότησης των δικαιούχων, προκειμένου να διασφαλίζεται η επικοινωνία με τους δικαιούχους, η δημοσιότητα και η διαφάνεια της πορείας υλοποίησης του προγράμματος».

Από την πλευρά του, ο Παναγιώτης Κορκολής, ξεκίνησε την τοποθέτησή του επισημαίνοντας «την οικονομική υπεραξία τέτοιων παρεμβάσεων, πέρα από την αυταπόδειχτη χρησιμότητα τέτοιων προγραμμάτων στο περιβάλλον και στο ενεργειακό μείγμα της χώρας. Έχουμε μια κλασσική αλυσίδα αξίας, που ενισχύεται με κλάδους της ελληνικής οικονομίας, κυρίως μικρομεσαίες επιχειρήσεις και αυτοαπασχολούμενους που ωφελούνται περαιτέρω από αυτή την παρέμβαση. Δεν έχουμε απλά μια χρηματοδότηση ενός έργου που το μεγαλύτερο μέρος της υπεραξίας διαχέεται είτε σε λίγους είτε σε εισαγωγές έχουμε μικρομεσαίες επιχειρήσεις κατά βάση που δουλεύουν πίσω από τα υλικά και τις παρεμβάσεις στα κτήρια. Άρα είναι πολύ χρήσιμο η βιομηχανία αυτή να έχει έναν όγκο χρηματοδότησης για να κινηθεί και φυσικά έχουμε και τους αυτοαπασχολούμενους μηχανικούς που πάντα σε τέτοια προγράμματα, όχι τόσο στα μεγάλα έργα, βρίσκουν ευκαιρίες, που σημαίνει απασχόληση και καλύτερους όρους εργασίας. Ένα δείγμα πώς ωφελείται η μεσαία τάξη είναι αυτό το πρόγραμμα».

Στη συνέχεια ο κ. Κορκολής περιέγραψε το χρηματοδοτικό σχήμα, το οποίο «είναι παρόμοιο με το πρόγραμμα για την κατάρτιση Τοπικών Χωρικών Σχεδίων ή το πρόγραμμα «Φιλόδημος» στους δήμους. Πρόκειται για επενδυτικά δάνεια χωρίς να επιβαρύνουν τον τελικό αποδέκτη, τους φορείς του δημοσίου, ο δήμος, το νοσοκομείο, η περιφέρεια, το κεντρικό κράτος. Η αποπληρωμή τους γίνεται από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων».

Ολοκλήρωσε, δε, την τοποθέτησή του λέγοντας ότι «για να προχωρήσει το πρόγραμμα επιλέξαμε να βρούμε έργα που να είναι ώριμα, τα οποία αποτελούν την πρώτη μαγιά. Και μετά στη συνέχεια να ανοίξει η χρηματοδότησδη και στα υπόλοιπα έργα. Αυτή τη στιγμή έχουμε επιλέξει 12 έργα περίπου 57 εκατ. ευρώ τα οποία θα αρχίσουν να χρηματοδοτούνται άμεσα και στη συνέχεια θα βγουν ανοιχτές προσκλήσεις προς όλους τους φορείς να υποβάλλουν τις μελέτες τους, τα έργα του για χρηματοδότηση».

Στην ομιλία του ο Ηλίας Παπαγεωργίου από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ), μίλησε για τις συνεχείς επενδύσεις που απαιτούνται, ώστε να επιτευχθούν οι στόχοι εξοικονόμησης ενέργειας, μέρος των οποίων σχετίζονται με το κτηριακό απόθεμα.

Περιέγραψε τη σημαντική συμβολή της ΕΤΕπ, σημειώνοντας: «Πάνω από το 65% των χρηματοδοτήσεων της Τράπεζας στην εξοικονόμηση ενέργειας αφορούν στον κτηριακό τομέα». Επιπλέον, επισήμανε ότι κατά την τελευταία 5ετία η ΕΤΕπ έχει διαθέσει 2,2 δισ. ευρώ στην Ελλάδα, για τη στήριξη νέων ενεργειακών επενδύσεων, τόσο στην ανάπτυξη Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (π.χ. αιολικά πάρκα) όσο και στην ενίσχυση του δικτύου διανομής και μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας.

Ο πρόεδρος του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων κ. Κωνσταντίνος Βαρλαμίτης, αναφερόμενος στο πρόγραμμα «Ηλέκτρα» υπογράμμισε μεταξύ άλλων τη σημασία της εξασφάλισης της αποτελεσματικότητας της χρηματοδότησης και της λειτουργικότητας στη συνέχεια. «Η ευθύνη που έχουν οι ανάδοχοι σε αυτά τα έργα είναι μεγάλη. Ο ανάδοχος δεν παραδίδει το έργο και φεύγει, θα έχει την παρακολούθηση της ενεργειακής απόδοσης της επένδυσης σε βάθος χρόνου, σε βάθος δεκαετίας. Είναι ένα πρόγραμμα πολυσύνθετο, καλύπτει διαφορετικά κτήρια σε όλη τη χώρα, με μεγάλο αριθμό φορέων. Ωστόσο, η εμπειρία που έχουμε αποκτήσεις τα χρόνια μας δίνει την πεποίθηση ότι η διαχείριση θα είναι αποτελεσματική, γρήγορη και λειτουργική».

Ο πρόεδρος του Κέντρου Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, Βασίλης Τσολακίδης, παρουσιάστε ορισμένα στοιχεία για τη σημασία της ενεργειακής εξοικονόμησης με έμφαση στον κτηριακό τομέα τονίζοντας τη σημασία του προγράμματος «Ηλέκτρα».

«Τα κτήρια που χρησιμοποιούνται στη χώρα μας έχουν εμβαδόν περίπου 500 εκατ. τετραγωνικών μέτρων. Από αυτά περίπου το 10% χρησιμοποιείται από το Δημόσιο, περίπου 50 εκατ. τετραγωνικά μέτρα, από τα οποία σχεδόν τα μισά είναι εκπαιδευτικά ιδρύματα, σχολεία, πανεπιστήμια κλπ. Το συνολικό ενεργειακό κόστος στα κτήρια υπολογίζεται σε 10-12 δισ. ευρώ ετησίως, ανάλογα με τη διακύμανση των διεθνών τιμών πετρελαίου. Το 10% αφορά το Δημόσιο, δηλαδή 1 δισ. ευρώ ξοδεύει κάθε χρόνο το Δημόσιο για να πληρώνει την ενέργεια που καταναλώνει στον κτηριακό τομέα. Τι μπορεί να γίνει; Όταν κάνουμε ριζικές επεμβάσεις η δυνατότητα εξοικονόμησης ενέργειας μπορεί να φτάσει το 80%. Αυτό σημαίνει μπορούν να εξοικονομηθούν περί τα 8 δισ. ευρώ το χρόνο. Η ριζική ανακαίνιση αυτή έχει τεράστιο κόστος. Έχει περίπου 100 δισ. ευρώ κόστος. Για να πιάσουμε όμως το στόχο που είναι περίπου 1/3 εξοικονόμηση ενέργειας αυτό θα κοστίσει περίπου 20 δισ. ευρώ. Άρα 2 δισ. ευρώ το χρόνο ώστε να επιτύχουμε τους στόχους στη δεκαετία, μόνο για τα κτήρια».

Σύντομο χαιρετισμό απηύθυνε ο πρόεδρος του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος, Γιώργος Στασινός, χαρακτηρίζοντας τα δύο προγράμματα ως «πολύ σημαντική πρωτοβουλία, όχι μόνο επειδή θα κινήσει την αγορά αλλά κι επειδή είναι στην κατεύθυνση του σημαντικού περιβαλλοντικού στόχου που έχει η χώρα και δεν πρέπει με τίποτα να τον εγκαταλείψουμε». Ο κ. Στασινός έδωσε «συγχαρητήρια σε όλους τους συμμετέχοντες στο πρόγραμμα, ξεκινώντας από το Υπουργείου και όλους τους χρηματοδοτικούς φορείς», υπογράμμισε ότι «όποιο έργο έχει κάνει μια κυβέρνηση θα πρέπει να συνεχίσει και η επόμενη» και δεσμεύτηκε ότι «το ΤΕΕ όπου μπορεί να βοηθήσει θα είναι παρών – αυτό έχουμε κάνει μέχρι τώρα τα τελευταία χρόνια, τουλάχιστον όσο είναι Υπουργός ο κ. Σταθάκης, με τον οποίο έχουμε πολύ καλή συνεργασία».