Τι προβλέπει η απόφαση περιβαλλοντικής έγκρισης για το ΤΠΑ 2021-2025- Αναλυτικά οι δράσεις που θα χρηματοδοτηθούν και οι ειδικότεροι όροι

Ένα καθοριστικό βήμα για την υλοποίηση του Τομεακού Προγράμματος Ανάπτυξης του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων 2021-2025, έγινε χθες με την απόφαση περιβαλλοντικής έγκρισης, την οποία συνυπογράφουν ο Υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Ν. Ταγαράς και ο Υφυπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων Γ. Τσακίρης.

Με την απόφαση της Γενικής Διεύθυνσης Περιβαλλοντικής Πολιτικής του ΥΠΕΝ δίδεται η περιβαλλοντική έγκριση του προγράμματος βάσει της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων και των αποτελεσμάτων της δημόσιας διαβούλευσης, ενώ προβλέπονται μια σειρά από όρους, περιορισμούς και κατευθύνσεις, που θα πρέπει να τηρούνται κατά την εξειδίκευση και υλοποίησή του.

Υπενθυμίζεται ότι το Τομεακό Πρόγραμμα Ανάπτυξης του ΥΠΑΝ εντάσσεται στο Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης (ΕΠΑ) που θεσπίστηκε με το ν. 4635/2019 (Α΄167) με σκοπό την υιοθέτηση ενός ολοκληρωμένου συστήματος για τον σχεδιασμό, τη διαχείριση, την παρακολούθηση και τον έλεγχο των παρεμβάσεων που χρηματοδοτούνται από τους εθνικούς πόρους του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ). Με το ΕΠΑ εισάγονται η μεσοπρόθεσμη στοχοθεσία και η υπαγωγή των παρεμβάσεων του ΠΔΕ σε στρατηγικούς στόχους και ιεραρχούμενες αναπτυξιακές προτεραιότητες.

Οι προγραμματικές περίοδοι του ΕΠΑ έχουν πενταετή διάρκεια. Η έναρξη της πρώτης προγραμματικής περιόδου ξεκίνησε την 1η Ιουλίου 2021 με την σταδιακή ενεργοποίηση των επιμέρους προγραμμάτων του έως την 31η Δεκεμβρίου 2021

Ο συνολικός προϋπολογισμός του Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης για την πρώτη προγραμματική περίοδο ορίσθηκε σε 10 δισ. ευρώ ενώ μπορεί να αυξάνεται με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Ανάπτυξης & Επενδύσεων. Προβλέπεται επίσης η δυνατότητα σύστασης αποθεματικών για την αντιμετώπιση, μεταξύ άλλων, άμεσων συνεπειών κρίσεων, έκτακτων αναγκών και φυσικών καταστροφών.

Τι περιλαμβάνει το Τομεακό Πρόγραμμα του ΥΠΑΝ

Το Τομεακό Πρόγραμμα Ανάπτυξης του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων 2021-2025 (ΤΠΑ-ΥΠΑΝΕΠ 2021-2025) εξυπηρετεί τον κύριο στρατηγικό στόχο της στήριξης και της ανάπτυξης της επιχειρηματικότητας και της ενίσχυσης του μετασχηματισμού κυρίως του τομέα της μεταποίησης, με έμφαση στην ποιότητα των συντελεστών παραγωγής και λειτουργίας της, ώστε να αποτελέσει κινητήριο δύναμη της εξωστρεφούς οικονομικής ανάπτυξης και της απασχόλησης στη χώρα.

Το ΤΠΑ-ΥΠΑΝΕΠ 2021-2025 αποτελείται από τέσσερα υποπρογράμματα ανά τομέα πολιτικής και ένα υποπρόγραμμα υποστήριξης, τα οποία αποσκοπούν στην υλοποίηση ειδικών αναπτυξιακών στόχων σύμφωνα με την εξής διάρθρωση:

Υποπρόγραμμα 1: Ενίσχυση επιχειρηματικότητας / δημιουργία φιλικού επιχειρηματικού περιβάλλοντος

• Ενίσχυση Ιδιωτικών Επενδύσεων
• Προσέλκυση Άμεσων Ξένων Επενδύσεων
• Ενίσχυση Στρατηγικών Επενδύσεων
• Ενίσχυση Συμπράξεων Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα
• Βελτίωση Μηχανισμών υποστήριξης ΜΜΕ

Υποπρόγραμμα 2: Ενίσχυση της βιομηχανίας

• Ενίσχυση Ιδιωτικών Επενδύσεων
• Αποζημιώσεις – έκτακτη στήριξη – έκτακτα μέτρα
• Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των ΜΜΕ
• Προσαρμογή της Ελληνικής Βιομηχανίας στις προκλήσεις της Ψηφιακής και Πράσινης Μετάβασης και της Διεθνοποίησης
• Εκσυγχρονισμός Βιομηχανικών και Τεχνολογικών Υποδομών για την προσέλκυση επενδύσεων
• Ενίσχυση τομεακών σχεδίων ανάπτυξης
• Ενίσχυση των μηχανισμών εποπτείας της αγοράς βιομηχανικών προϊόντων
• Αναβάθμιση και βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών του Εθνικού Συστήματος Υποδομών Ποιότητας
• Αναβάθμιση και βελτίωση εθνικού συστήματος διανοητικής και βιομηχανικής ιδιοκτησίας

Υποπρόγραμμα 3: Ενίσχυση της έρευνας και τεχνολογίας

• Δημιουργία επιλεγμένων κεντρικών ερευνητικών κέντρων και προγραμμάτων σε τομείς αιχμής (συμπεριλαμβάνονται υποδομές και συνεργατικά σχήματα)
• Δημιουργία ερευνητικής τεχνογνωσίας και λύσεων ΤΠΕ στον δημόσιο τομέα
• Προώθηση αποτελεσμάτων έρευνας, καινοτομίας και τεχνολογίας στις επιχειρήσεις
• Συστάδες ανάπτυξης

Υποπρόγραμμα 4: Στήριξη του εμπορίου και προστασία καταναλωτή

• Ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και του υγιούς ανταγωνισμού
• Ολοκληρωμένες παρεμβάσεις στήριξης και αναβάθμισης της εμπορικότητας στα αστικά κέντρα
• Προστασία του καταναλωτή και πληροφόρηση επιχειρήσεων
• Στήριξη του ελληνικού σήματος προέλευσης προϊόντων

Υποπρόγραμμα 5: Υποστήριξη προγράμματος

• Επιχορηγήσεις εποπτευόμενων φορέων βάσει νόμου
• Διαμόρφωση και λειτουργία συστημάτων και διαδικασιών διοίκησης και συντονισμού, και υποστήριξη της εφαρμογής του ΕΠΑ και του συνόλου των επιμέρους προγραμμάτων του
• Διαμόρφωση και λειτουργία συμπληρωματικών ή/ και εξειδικευμένων εργαλείων διαχείρισης, και υποστήριξη της υλοποίησης του ΤΠΑ.

Η ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής διάστασης

Η διάρθρωση και το περιεχόμενο του ΤΠΑ-ΥΠΑΝΕΠ 2021-2025, όπως αυτό περιγράφεται στη ΣΜΠΕ δεν χρειάζεται να υποστούν διαφοροποιήσεις πριν την έγκρισή του, διότι το πρόγραμμα ενσωματώνει επαρκώς την περιβαλλοντική διάσταση σε όλες τις κύριες επιδιώξεις του.

Ειδικότερα, ο στόχος του υποπρογράμματος 2 για την προσαρμογή της ελληνικής βιομηχανίας στις προκλήσεις της ψηφιακής και πράσινης μετάβασης, ενισχύει σημαντικά την περιβαλλοντική συμβατότητα του προγράμματος.

Έτσι, οι δυνητικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις του ΤΠΑ-ΥΠΑΝΕΠ 2021-2025 αφορούν κυρίως την υλοποίηση ορισμένων έργων και παρεμβάσεών του, και θα αντιμετωπισθούν με τους όρους, τους περιορισμούς και τις κατευθύνσεις που τίθενται για την έγκρισή του.

Συγκεκριμένα, η ολοκληρωμένη μέριμνα για την πρόληψη, τον περιορισμό και την αντιμετώπιση των επιπτώσεων στο περιβάλλον θα πρέπει να αποτελέσει οριζόντια απαίτηση κατά τις διαδικασίες υλοποίησης του ΤΠΑ-ΥΠΑΝΕΠ 2021-2025. Για το σκοπό αυτό, η Αρχή Σχεδιασμού οφείλει να εγκαθιδρύσει και να εφαρμόζει κατάλληλη διαδικασία ώστε να διασφαλίζεται ότι οι δράσεις του ΤΠΑ-ΥΠΑΝΕΠ 2021-2025 (επενδύσεις, ενισχύσεις, εκσυγχρονισμοί κ.ά., όπως προκύπτουν από τους προαναφερθέντες ειδικούς στόχους) θα χαρακτηρίζονται από επαρκή περιβαλλοντική συμβατότητα. Δομικά στοιχεία της διαδικασίας αυτής μπορούν να αποτελέσουν, ενδεικτικά και όχι αποκλειστικά, τα εξής:

-Αξιολόγηση του βαθμού στον οποίο, κατά την υλοποίηση κάθε δράσης του ΤΠΑ-ΥΠΑΝΕΠ 2021-2025, έχουν ληφθεί υπόψη, οι εθνικές και ενωσιακές δεσμεύσεις για την κλιματική αλλαγή, τόσο σε ότι αφορά στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου όσο και στην προσαρμογή στις μεταβολές που συντελέσθηκαν ή επέρχονται, όπως αποτυπώνονται στα σχετικά εθνικά ή περιφερειακά σχέδια, το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (Β΄ 4893/2019), το Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (Β΄ 185/2020), το Εθνικό Πρόγραμμα Ελέγχου της Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης (Β΄182/2021), την εθνική στρατηγική και τις ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες για τη βιοποικιλότητα, το σύστημα χωρικού σχεδιασμού (ν. 4759/2020 όπως ισχύει) και τα σχέδια που έχουν εγκριθεί στο πλαίσιο εφαρμογής του, εμβληματικές μεταρρυθμίσεις όπως η Δίκαιη Αναπτυξιακή Μετάβαση της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας και του Δήμου Μεγαλόπολης.

Επίσης, το νέο Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας – Αττικής (ν. 4277/2014 όπως ισχύει), καθώς και ανάλογα σχέδια που ενδέχεται να θεσπιστούν για τη Θεσσαλονίκη και άλλες μεγάλες πόλεις της χώρας, οι κατευθύνσεις και απαιτήσεις των Σχεδίων Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών και των Σχεδίων Διαχείρισης Κινδύνων Πλημμύρας των Υδατικών Διαμερισμάτων της χώρας, οι εξελίξεις στο εθνικό και ενωσιακό επίπεδο που αφορούν στην ολοκληρωμένη θαλάσσια πολιτική, στο θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό και στη γαλάζια ανάπτυξη, καθώς, τέλος, οι 17 Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών.

– Απαίτηση ένταξης στο σχεδιασμό των δράσεων του ΤΠΑ-ΥΠΑΝΕΠ 2021-2025, ιδίως σε εκείνων που αφορούν στη βιομηχανία και στις επενδύσεις (υποπρογράμματα 1 και 2), συστήματος διασφάλισης ότι ο σχεδιασμός, η υλοποίηση και η λειτουργία των έργων που θα προκύψουν ως αποτέλεσμα των δράσεων του προγράμματος, θα χαρακτηρίζονται εξαρχής από συμμόρφωση στις περιβαλλοντικές απαιτήσεις που θα θέτει το εκάστοτε πάγιο ρυθμιστικό πλαίσιο του περιβάλλοντος και οι περιβαλλοντικοί όροι του κάθε έργου, καθώς και δυνατότητα και ετοιμότητα εξέλιξης προς τις απαιτήσεις που δημιουργεί η πράσινη και η ψηφιακή μετάβαση.

Για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και την ορθολογική διαχείριση φυσικών πόρων, στο σχεδιασμό, την υλοποίηση και τη λειτουργία των επενδύσεων που θα υλοποιηθούν στο πλαίσιο του ΤΠΑ-ΥΠΑΝΕΠ 2021-2025 ή θα ενισχυθούν από το πρόγραμμα, θα πρέπει να ακολουθούνται οι εξής κατευθύνσεις:

-Βελτιστοποίηση χωροθέτησης: οι επενδύσεις στους κλάδους της μεταποίησης θα πρέπει να χαρακτηρίζονται από κατάλληλες χωροθετήσεις των εγκαταστάσεών τους, κατά προτεραιότητα εντός οργανωμένων υποδοχέων ή εντός εκτάσεων με αυξημένη καταλληλότητα, ελαχιστοποιώντας την κατάληψη φυσικών ή ημιφυσικών εκτάσεων.

-Περιορισμός κινδύνων και οχλήσεων ως προς το φυσικό περιβάλλον: Οι επενδυτικές πρωτοβουλίες που ενισχύονται από το πρόγραμμα θα πρέπει να ενσωματώνουν σχέδια περιορισμού και αντιμετώπισης κινδύνων ρύπανσης ή καταστροφής του φυσικού περιβάλλοντος (δασικές εκτάσεις, αγροτικά οικοσυστήματα, θαλάσσιο περιβάλλον κ.ά.).

-Αποφυγή αλλοιώσεων στα ποιοτικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά των υδάτων: στο σχεδιασμό όλων των επενδύσεων θα πρέπει να λαμβάνεται μέριμνα για την αποφυγή ή ελαχιστοποίηση των μεταβολών στην ποσοτική και ποιοτική κατάσταση των υδάτων.

-Προστασία θαλάσσιου περιβάλλοντος: Η προστασία ευαίσθητων θαλάσσιων ή παράκτιων σχηματισμών καθώς και η πρόληψη ή ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων στο θαλάσσιο περιβάλλον θα πρέπει να αποτελεί απαίτηση για την ενίσχυση από το πρόγραμμα έργων ή επενδύσεων σε παράκτιες ζώνες.

-Ενσωμάτωση περιβαλλοντικής καινοτομίας: Ο σχεδιασμός των εγκαταστάσεων που σχετίζονται με τις επενδύσεις του προγράμματος, θα πρέπει να ενσωματώνει στον μέγιστο εφικτό βαθμό τεχνολογίες και μεθόδους περιβαλλοντικής καινοτομίας, ιδίως ως προς την ενεργειακή αποτελεσματικότητα και αυτονομία, την κυκλική χρήση υλικών, ενέργειας και νερού, καθώς και την πληρέστερη ένταξη στο περιβάλλον της περιοχής υποδοχής.

-Προστασία της βιοποικιλότητας: Η διαδικασία ένταξης στο ΤΠΑ-ΥΠΑΝΕΠ 2021-2025 έργων εντός περιοχών του δικτύου Natura 2000, ιδίως όσων αφορούν σε επιχειρηματικές δράσεις με βάση το φυσικό κεφάλαιο, θα πρέπει να ενσωματώνει κριτήρια προστασίας της βιοποικιλότητας και ανταπόκρισης στους στόχους διατήρησης των προστατευόμενων ειδών και οικοτόπων, καθώς και έλεγχο συμβατότητας με τις προβλέψεις των σχεδίων διαχείρισης των επηρεαζόμενων περιοχών.

Για την προστασία του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος, στο σχεδιασμό, την υλοποίηση και τη λειτουργία των επενδύσεων που θα υλοποιηθούν στο πλαίσιο του ΤΠΑ-ΥΠΑΝΕΠ 2021-2025 ή θα ενισχυθούν από το πρόγραμμα, θα πρέπει να ακολουθούνται οι εξής κατευθύνσεις:

– Ενίσχυση βιώσιμης κινητικότητας: Οι επενδύσεις εντός αστικών συγκροτημάτων θα πρέπει να ενσωματώνουν μέτρα για την ενθάρρυνση και διευκόλυνση χρήσης μέσων συλλογικής μετακίνησης, ποδηλάτου και άλλων τρόπων μετακίνησης που διακρίνονται από φιλικότητα προς το περιβάλλον.

-Βελτίωση αστικού περιβάλλοντος: Οι κτιριακές εγκαταστάσεις των έργων του προγράμματος θα πρέπει να ανταποκρίνονται, στο μέγιστο εφικτό βαθμό, στις αρχές της πράσινης δόμησης, της ελαχιστοποιημένης κατανάλωσης ενέργειας και της μείωσης στη συμβολή του φαινομένου της αστικής θερμικής νησίδας.

-Ενίσχυση της ασφάλειας ως προς την αποφυγή ατυχημάτων με επίπτωση στο περιβάλλον ή/και ελαχιστοποίηση των συνεπειών τους: Στο σχεδιασμό των επενδύσεων εντός ή σε γειτνίαση με αστικές περιοχές, θα πρέπει να συμπεριλαμβάνεται μέριμνα για την πρόληψη ατυχημάτων που θα μπορούσαν να προκαλέσουν περιβαλλοντική υποβάθμιση, καθώς και μέτρα για τον περιορισμό και την αποτελεσματικότερη δυνατή αντιμετώπιση των συνεπειών τους.

Σταύρος Γριμάνης / newmoney.gr