Σε κατάσταση ανησυχίας είναι η χαλυβουργία καθώς , αν και αργή, είναι διαρκής η απώλεια πωλήσεων προς όφελος ανταγωνιστών της ευρωπαϊκής βιομηχανίας, που λειτουργούν σε χώρες όπου δεν υπάρχει ενσωμάτωση του κόστους άνθρακα.
Αυτό το διάστημα, στην Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται σε εξέλιξη διαβούλευση για το νέο μηχανισμό αντιστάθμισης του κόστους του CO2 με τις μεγάλες βιομηχανικές ενώσεις να διεκδικούν αντιστάθμιση της τάξης του 90% ακόμη και 100%. Πριν από λίγες ημέρες τοποθετήθηκε για το θέμα που απασχολεί σαφέστατα και την ελληνική βαριά βιομηχανία ο αντιπρόεδρος του ΣΕΒ Ευάγγελος Μυτιληναίος εκφράζοντας την άποψη ότι η αντιστάθμιση θα πρέπει να φθάνει στο 90%.
Ο μηχανισμός αντιστάθμισης του κόστους του CO2 εφαρμόζεται στην Ευρωπαϊκή Ένωση από το 2013 και το ύψος της αντιστάθμισης βαίνει μειούμενο έως και το τέλος του 2020 οπότε και λήγει η ισχύς του υφιστάμενου μηχανισμού. Συγκεκριμένα το ύψος της αντιστάθμισης για την περίοδο 2013-2015 ήταν 85% για την περίοδο 2016 -2018 80% και για την περίοδο 2019-2020 75%. Για τον προσδιορισμό του ύψους της αντιστάθμισης που λαμβάνει κάθε κλάδος που είναι επιλέξιμος λαμβάνονται υπ΄όψιν μια σειρά από παράμετροι μεταξύ των οποίων η ενεργειακή ένταση του κλάδου ο κίνδυνος διαρροής άνθρακα, δηλαδή μεταφοράς της παραγωγής σε τρίτες χώρες, το περιβαλλοντικό αποτύπωμα του κλάδου αλλά και της χώρας, ενώ προβλέπεται και σύγκριση με την καλύτερη μονάδα από πλευράς περιβαλλοντικού αποτυπώματος όλης της Ευρώπης. Έτσι για παράδειγμα η ελληνική βιομηχανία μπορεί σήμερα να δικαιούται αντιστάθμιση 75% αλλά τελικώς βρίσκεται να λαμβάνει μόλις 45% και βεβαίως αυτό το πρόβλημα δεν αφορά μόνο τις ελληνικές επιχειρήσεις.
Εν όψει της κατάρτισης του νέου μηχανισμού αντιστάθμισης η Κομισιόν πραγματοποιεί δημόσια διαβούλευση επί του θέματος με στόχο έως το τέλος του έτους να έχει διαμορφώσει τις παραμέτρους του μηχανισμού που θα ισχύσει μετά το 2020.
Στο πλαίσιο αυτής της διαβούλευσης χαρακτηριστική είναι η τοποθέτηση της Eurofer (European Steel Association) η οποία επισημαίνει ότι ο τομέας του χάλυβα κινδυνεύει από τη διαρροή άνθρακα, τόσο για το άμεσο όσο και για το έμμεσο κόστος του CO2. Μάλιστα σημειώνει ότι σε σχέση με το παρελθόν ο κίνδυνος αυτός όχι μόνο δεν έχει μειωθεί αλλά αντίθετα έχει αυξηθεί λόγω των υψηλών τιμών του CO2. Υποστηρίζει δε ότι ο κλάδος θα πρέπει σαφώς να παραμείνει επιλέξιμος και για οικονομική αποζημίωση, πέραν της δωρεάν κατανομή δικαιωμάτων ρύπων.
Σύμφωνα με τη Eurofer το μεγαλύτερο μέρος της διαρροής άνθρακα στον τομέα του χάλυβα συμβαίνει ως αποτέλεσμα της βραδείας αλλά διαρκούς απώλειας πωλήσεων προς όφελος ανταγωνιστών που λειτουργούν σε χώρες όπου δεν υπάρχει ενσωμάτωση του κόστους άνθρακα.
Η προκύπτουσα απώλεια όγκου πωλήσεων ωθεί το μέσο πάγιο κόστος, μειώνοντας έτσι τη συμβολή των υπόλοιπων πωλήσεων, έτσι ώστε περισσότερες επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν προβλήματα βιωσιμότητας, καθώς δεν είναι πλέον κερδοφόρες. Έτσι, οι ανταγωνιστές από τρίτες χώρες αποκτούν σταδιακά μερίδιο αγοράς της ΕΕ εις βάρος των παραγωγών της ΕΕ, καθώς ένα αυξανόμενο ποσοστό των πωλήσεων τους είναι περιθωριακό. Οι στατιστικές σχετικά με τις εισαγωγές και τις εξαγωγές των τελευταίων ετών παρέχουν κάποια ένδειξη αυτής της τάσης, με την ΕΕ που έγινε καθαρός εισαγωγέας τελικών προϊόντων χάλυβα ενώ παραδοσιακά ήταν καθαρός εξαγωγέας.
Τα κύρια χαρακτηριστικά της αγοράς που καθορίζουν την πολύ υψηλή έκθεσή του στη διαρροή άνθρακα είναι:
Συνδυασμός τόσο υψηλού εμπορίου όσο και ενεργειακής έντασης:Ø
Παγκόσμια πλεονάζουσα παραγωγική ικανότηταØ
Έκθεση στο διεθνές εμπόριο και αθέμιτες εμπορικές πρακτικές όπως το ντάμπινγκØ
Χαμηλή ή αρνητική κερδοφορίαØ
Όπως τονίζει η Eurofer ο τομέας του χάλυβα βρίσκεται σε υψηλό ανταγωνισμό τόσο εντός της ΕΕ όσο και έναντι των παραγωγών τρίτων χωρών. Λαμβάνοντας υπόψη το σχετικά χαμηλό μερίδιο αγοράς της παραγωγής της ΕΕ στη συνολική παγκόσμια παραγωγή καθώς και την υψηλή έκθεση στο διεθνές εμπόριο και τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές που συνδέονται με την παγκόσμια πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα, ο ανταγωνισμός εκτός ΕΕ θέτει ολόκληρη την αγορά της ΕΕ υπό μεγάλη πίεση και κίνδυνο διαρροής άνθρακα.
Οι κανόνες σχετικά με τη χρηματοδοτική αντιστάθμιση θα πρέπει να δώσουν προτεραιότητα στον στόχο του μετριασμού του κινδύνου διαρροής άνθρακα έναντι τρίτων χωρών όπως ορίζεται σαφώς στην οδηγία ΣΕΔΕ της ΕΕ.
Πέραν αυτών ο τομέας του χάλυβα είναι εκτεθειμένος σε κίνδυνο διαρροής άνθρακα που συνδέεται με τις έμμεσες δαπάνες και δεν είναι σε θέση να περάσει από μονομερή ρυθμιστικά έξοδα χωρίς πραγματικό κίνδυνο απώλειας μεριδίων αγοράς. Αυτός ο κίνδυνος είναι ακόμη πιο σημαντικός στο πλαίσιο των πολύ υψηλότερων τιμών άνθρακα σε σύγκριση με εκείνες που σημειώθηκαν μέχρι το 2017.
Επιπλέον, καταλήγει η Eurofer οι προσιτές και ανταγωνιστικές τιμές ηλεκτρικής ενέργειας είναι απαραίτητες για τη διευκόλυνση της μετάβασης σε τεχνολογίες αιχμής που απαιτούν ακόμη μεγαλύτερες ποσότητες ηλεκτρικής ενέργειας. Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό να καθοριστεί η ένταση της ενίσχυσης στο 100%.
