Τα Τελικά Εθνικά Σχέδια Ενέργειας και Κλίματος (NECPs) των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποκαλύπτουν ότι 11 από τις 18 χώρες που χρησιμοποιούν άνθρακα για την παραγωγή ενέργειας δεν διαθέτουν ένα σχέδιο που να είναι συμβατό με τη Συμφωνία των Παρισίων για τη σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων μέχρι το 2030.
Μάλιστα, σύμφωνα τη νέα έκθεση Just Transition ή Just Talk – 2020 των Ember και Climate Action Network (CAN) Europe, 7 κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν σχεδιάζουν να καταργήσουν τον άνθρακα μέχρι το 2030.
Πρόκειται για την Βουλγαρία, την Κροατία, την Τσεχική Δημοκρατία, τη Γερμανία, την Πολωνία, τη Ρουμανία και τη Σλοβενία, η εγκατεστημένη ισχύς άνθρακα των οποίων αναμένεται να μειωθεί μόλις κατά 42% μέσα στην επόμενη δεκαετία. Επιπλέον, σύμφωνα με την έκθεση μετά το 2030 προβλέπεται ότι θα λειτουργούν 52GW ισχύος εργοστάσια άνθρακα, η πλειονότητα των οποίων βρίσκεται στην Τσεχική Δημοκρατία, τη Γερμανία και την Πολωνία.
Από την άλλη πλευρά, η Ελλάδα, η Ιταλία, η Ουγγαρία και η Ιρλανδία σχεδιάζουν να καταργήσουν τον άνθρακα έως το 2030, όμως θα αυξήσουν σημαντικά τη χρήση ορυκτού αερίου. Βέβαια, 7 κράτη μέλη βρίσκονται ήδη σε καλό δρόμο για τη σταδιακή κατάργηση του άνθρακα έως το 2030, χωρίς σημαντική αύξηση των ορυκτών αερίων, οι οποίες είναι η Δανία, η Φινλανδία, η Γαλλία, οι Κάτω Χώρες, η Πορτογαλία, η Σλοβακία και η Ισπανία.
Στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης αξίας έως και 40 δις ευρώ, με σκοπό τη στήριξη των περιφερειών της ΕΕ που πλήττονται περισσότερο από τη μετάβαση σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα.
Όμως η έκθεση Just Transition ή Just Talk – 2020 υπογραμμίζει την ανάγκη για μεταρρυθμίσεις σχετικά με τη στήριξη που δοθεί από το Ταμείο, καθώς υπάρχει κίνδυνος να λάβουν χρηματοδότηση χώρες οι οποίες καθυστερούν στην απαλλαγή από τον άνθρακα, εις βάρος χωρών με φιλόδοξα και συμβατά σχέδια με τη Συμφωνία των Παρισίων.
Σημειώνεται ότι η έκθεση δημοσιεύτηκε μερικές ημέρες πριν από την ψηφοφορία στην ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με τον κανονισμό για το Ταμείο Μετάβασης. Δύο από τα κύρια θέματα της ημερήσιας διάταξης τόσο στην Ολομέλεια όσο και κατά τη διάρκεια των τριμερών διαπραγματεύσεων, θα είναι η πιθανή συμπερίληψη εξαιρέσεων για χώρες οι οποίες θα επενδύσουν στα ορυκτά αέρια.
Επισημαίνει δε, ότι για να εκπληρωθούν οι δεσμεύσεις της ΕΕ βάσει της Συμφωνίας των Παρισίων για περιορισμό της αύξησης της παγκόσμιας θερμοκρασίας κατά 1,5 ° C, όλα τα κράτη μέλη θα πρέπει να καταργήσουν σταδιακά τον άνθρακα έως το 2030 και να μεταβούν απευθείας σε καθαρό ηλεκτρισμό χωρίς να αυξήσουν τη χρήση άλλων ορυκτών καυσίμων, όπως είναι το ορυκτό αέριο.
Ο επικεφαλής του ευρωπαϊκού προγράμματος της Ember, Charles Moore, δήλωσε: «Η πλειονότητα των χωρών της ΕΕ που χρησιμοποιούν άνθρακα δεν είναι έτοιμες για μια δίκαιη μετάβαση».
Ο ανώτερος συντονιστής της πολιτικής για τον άνθρακα της CAN, Elif Gündüzyeli, πρόσθεσε:
«Εάν η ΕΕ θέλει να τηρήσει τη δέσμευσή της στη Συμφωνία των Παρισίων, δεν θα πρέπει να λειτουργεί κανένας σταθμός ηλεκτροπαραγωγής άνθρακα μετά το 2030. Η μετάβαση σημαίνει αλλαγή σε καθαρή, ανανεώσιμη ενέργεια - όχι σε ορυκτό αέριο».
Τέλος, η έκθεση καλεί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Επιτροπή να διασφαλίσουν ότι η στήριξη του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης θα εξαρτάται από τις φιλόδοξες δεσμεύσεις των κρατών μελών για σταδιακή κατάργηση του άνθρακα μέχρι το 2030 και ότι όλες οι μορφές ορυκτών καυσίμων, συμπεριλαμβανομένου του αερίου, θα αποκλείονται από τη στήριξη του Ταμείου.
