Κριτήρια για έναν πιο δίκαιο Κανονισμό Δίκαιης Μετάβασης, ως προς την κατανομή των πόρων του Μηχανισμού Δίκαιης Μετάβασης, απέστειλαν προς την Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου οι ενεργειακοί δήμαρχοι Φλώρινας Βασίλης Γιαννάκης, Κοζάνης Λάζαρος Μαλούτας, Εορδαίας Παναγιώτης Πλακεντάς, Αμυνταίου Άνθιμος Μπιτάκης και Μεγαλόπολης Αθανάσιος Χριστογιαννόπουλος.
Οι δήμαρχοι στην επιστολή τους επισημάνουν την ταχύτητα με την οποία τα κράτη μέλη δεσμεύονται για την απολιγνιτοποίηση, αλλά και το μέγεθος της πρόκλησης που αντιμετωπίζουν οι τοπικές οικονομίες, ζητώντας, εν κατακλείδι, από τα μέλη της επιτροπής να αναλογιστούν «τι είναι πραγματικά δίκαιο», επισημαίνοντας τα εξής:
«Αξιότιμα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου,
Η Ελλάδα έχει προγραμματίσει την απόσυρση όλων των υφιστάμενων λιγνιτικών μονάδων της μέχρι το 2023 και την πλήρη απολιγνιτοποίηση της χώρας έως το 2028. Η δέσμευση αυτή, που αποτυπώνεται τόσο στο νέο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) όσο και στο νέο επιχειρηματικό σχέδιο της ΔΕΗ, θα καταστήσει την Ελλάδα την πρώτη λιγνιτοπαραγωγό χώρα στην Ευρωπαϊκή Ένωση που θα απεξαρτηθεί από τον λιγνίτη πριν το 2030.
Επειδή ο χρόνος μέχρι το 2023 είναι ελάχιστος και η οικονομία των Δήμων μας εξαρτάται σχεδόν αποκλειστικά από τη λιγνιτική δραστηριότητα[1], οι κάτοικοι των πέντε Δήμων μας στη Δυτική Μακεδονία και την Πελοπόννησο αγωνιούν για το μέλλον τους. Είναι προφανές ότι η μετάβαση σε βιώσιμες οικονομικές δραστηριότητες τα αμέσως επόμενα χρόνια, μέχρι το τέλος του λιγνίτη, απαιτεί σημαντική οικονομική στήριξη.
Παρόλα αυτά παρατηρούμε με μεγάλη ανησυχία ότι οι ευρωπαϊκοί θεσμοί δεν ανταποκρίνονται επαρκώς στην τεράστια πρόκληση και τη μεγάλη κοινωνική αναστάτωση που αντιμετωπίζουμε στους πέντε ελληνικούς λιγνιτικούς Δήμους καθώς και σε άλλες λιγνιτικές περιοχές στην Ευρώπη με αντίστοιχα προβλήματα.
Παρακολουθούμε στενά την εξέλιξη του Κανονισμού Δίκαιης Μετάβασης από τον Ιανουάριο του 2020 μέχρι σήμερα και έχουμε διαπιστώσει ότι τα κριτήρια του Μηχανισμού Δίκαιης Μετάβασης, που εφαρμόζονται για την κατανομή των πόρων μέσω μεταξύ των κρατών μελών, οδηγούν σε σημαντικές στρεβλώσεις και αδικίες.
Ειδικότερα, τα κριτήρια δεν λαμβάνουν υπόψη ούτε την ταχύτητα με την οποία τα κράτη μέλη δεσμεύονται για την απολιγνιτοποίηση, αλλά ούτε και το μέγεθος της πρόκλησης που αντιμετωπίζουν οι τοπικές οικονομίες, όπως εκφράζεται από τον τρέχοντα ρυθμό ανεργίας. Συνεπώς, σύμφωνα με το πρόσφατο σχέδιο του Κανονισμού, οι λιγνιτικές περιοχές της Ελλάδας προβλέπεται να λάβουν αδίκως μικρές ενισχύσεις, οι οποίες είναι αναμφίβολα αναντίστοιχες των τεράστιων και συνεχώς αυξανόμενων προκλήσεων που αντιμετωπίζουμε.
Συνεπώς, στην επικείμενη συνεδρίαση της Ολομέλειας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στις 14 Σεπτεμβρίου, σας ζητάμε να αναλογιστείτε τι είναι πραγματικά δίκαιο και, μαζί με την πολιτική σας ομάδα, να καταθέσετε τροπολογίες που θα οδηγήσουν στην τροποποίηση των κριτηρίων του Παρατήματος Ι του Κανονισμού. Ειδικότερα, σας ζητάμε να προσθέσετε δύο νέα κριτήρια τα οποία να λαμβάνουν υπόψη:
- Την ταχύτητα με την οποία τα κράτη μέλη δεσμεύονται να μειώσουν τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από τον λιγνίτη ή τον λιθάνθρακα, όπως αποτυπώνεται στα αντίστοιχα Εθνικά Σχέδια για την Ενέργεια και το Κλίμα για το 2030 διαιρεμένο με τον μέσο όρο του ΑΕΠ για τα έτη 2016-2018 (βαρύτητα 10%)
- Το πιο πρόσφατο ποσοστό ανεργίας στις περιοχές όπου εξορύσσεται ή χρησιμοποιείται λιγνίτης ή λιθάνθρακας (βαρύτητα 10%).
Και τα δύο κριτήρια είναι δυνατό να εφαρμοστούν με διαφάνεια χρησιμοποιώντας τα δημόσια διαθέσιμα δεδομένα και μπορούν να οδηγήσουν σε έναν πιο δίκαιο Κανονισμό, ο οποίος θα διοχετεύει τους ευρωπαϊκούς πόρους εκεί όπου υπάρχουν πιο έντονες και επείγουσες ανάγκες μετάβασης.
Είμαστε στη διάθεσή σας για όποια διευκρίνιση ή και συνάντηση.
Με εκτίμηση,
Βασίλης Γιαννάκης
Δήμαρχος Φλώρινας και Πρόεδρος Ενεργειακών Δήμων
Λάζαρος Μαλούτας
Δήμαρχος Κοζάνης
Παναγιώτης Πλακεντάς
Δήμαρχος Εορδαίας
Άνθιμος Μπιτάκης
Δήμαρχος Αμυνταίου
Αθανάσιος Χριστογιαννόπουλος
[1] Σημειώνεται ότι περισσότερο από το ένα τρίτο της Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας της Δυτικής Μακεδονίας προέρχεται από δραστηριότητες που σχετίζονται με τον λιγνίτη, ενώ στην περιοχή υφίσταται τεράστιο πρόβλημα ανεργίας που έφτασε το 27% το 2018, κατατάσσοντάς την τρίτη μεταξύ όλων των ευρωπαϊκών περιοχών σε NUTS2 επίπεδο.
