Η Ελλάδα ανταποκρίθηκε πλήρως στις ευρωπαϊκές υποχρεώσεις της, με μείωση της κατανάλωσης ορυκτού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας στις ώρες αιχμής, με σημαντική μείωση και στη συνολική ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας ενώ παράλληλα διέθεσε εθνικούς πόρους ύψους 10,7 δισ. ευρώ για τον μετριασμό των επιπτώσεων της κρίσης.
Τις σχετικές επισημάνσεις κάνει το Green Tank σε έκθεσή του για τις επιδόσεις της Ελλάδας στην αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης. Αναλύοντας τα δεδομένα από τον ΑΔΜΗΕ, τον ΔΕΣΦΑ, τη Eurostat, καθώς και τα στοιχεία από τους αρμόδιους φορείς αλλά και τον προϋπολογισμό κάνει μια αναλυτική παρουσίαση από που προήλθαν οι πόροι για τις απευθείας επιδοτήσεις των λογαριασμών ρεύματος, που έφτασαν στα 9,87 δισεκ. ευρώ.
Ειδικότερα, με βάση τα όσα αναφέρονται στην ανάλυση του Green Tank, τα έσοδα για τη χρηματοδότηση των επιδοτήσεων προήλθαν από:
Έσοδα από το Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών – ΣΕΔΕ: Η πρώτη πηγή εσόδων που αξιοποιήθηκε για την άμβλυνση των επιπτώσεων της ενεργειακής κρίσης ήταν τα δημόσια έσοδα από τη δημοπράτηση των δικαιωμάτων των εκπομπών αερίου του θερμοκηπίου του Συστήματος εμπορίας Δικαιωμάτων των Εκπομπών, που κατανέμονται στην Ελλάδα, όπως και σε κάθε κράτος μέλος της ΕΕ.
Το ΣΕΔΕ συγκεντρώνει έσοδα που προκύπτουν από την πώληση δικαιωμάτων εκπομπών στις εντασσόμενες στο σύστημα εγκαταστάσεις και εταιρίες, δηλαδή τις μονάδες ηλεκτροπαραγωγής και παραγωγής θερμότητας, τις ενεργότερες βιομηχανίες, και τις αερομεταφορές.
Τα δημόσια αυτά έσοδα, που ήταν ιδιαίτερα αυξημένα τα τελευταία τρία χρόνια λόγω των υψηλών τιμών αγοράς δικαιωμάτων εκπομπών, κατανέμονται κάθε έτος σε διαφορετικούς τελικούς αποδέκτες στην Ελλάδα με βάση μία Υπουργική Απόφαση (ΥΑ) από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Τα ¾ των εσόδων αυτών διατέθηκαν στο Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης με τα ποσά να αντιστοιχούν σε 749 εκατ. το 2021 και 1027 εκατ. για το 2022, ενώ για το 2023 εκτιμώνται σε περίπου 1296 εκατ ευρώ.
Μηχανισμοί ανάκτησης μέρους εσόδων των παραγωγών ηλεκτρικής ενέργειας: Αυτή η κατηγορία περιλαμβάνει δύο διαφορετικούς μηχανισμούς που τέθηκαν σε λειτουργία ώστε να περιορίσουν τα «ουρανοκατέβατα» κέρδη που δημιουργήθηκαν για ορισμένες κατηγορίες παραγωγών ηλεκτρικής ενέργειας ως απόρροια των υψηλών τιμών ορυκτού αερίου σε συνδυασμό με τον τρόπο λειτουργίας της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Ειδικότερα:
Α) Η έκτακτη, αναδρομική εισφορά στους παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας, ιση με το 90% του αυξημένου - σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος - κέρδους των παραγώγων ηλεκτρικής ενέργειας. Το μέτρο εφαρμόστηκε από τον Οκτώβριο 2021 μέχρι και τον Ιούνιο του 2022 αποφέροντας 367εκατ. ευρώ.
Β) Ο Προσωρινός Μηχανισμός Επιστροφής Μέρους Εσόδων Αγοράς Επόμενης Ημέρας και Ενδοημερήσιας, γνωστό ως «πλαφόν». Για την περίοδο Ιουλίου 2022 – Ιουνίου 2023, ο μηχανισμός αυτός παρακράτα τμήμα των εσόδων των παραγώγων ηλεκτρικής ενέργειας το οποίο υπερβαίνει ε να άνω όριο. Το τελευταίο προσδιορίζεται κάθε μήνα για κάθε τεχνολογία ηλεκτροπαραγωγής από ορυκτά καύσιμα (λιγνίτης και ορυκτό αέριο) ενώ για τις ΑΠΕ και την υδροηλεκτρική ενεργεία, το άνω όριο διατηρείται σταθερό . Συμφώνα με τα στοιχειά που δημοσιεύονται καθημερινά από τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας , από την έναρξη εφαρμογής του μέτρου, στις 8 Ιουλίου 2022 μέχρι και το τέλος του 2022, ο εν λογά μηχανισμός απέδωσε στο ΤΕΜ συνολικά 2,88 εκατ. ευρώ Από αυτά το 61.7% προσήλθε από Ανανεώσιμες Πήγες Ενέργειας (ΑΠΕ), το 16.7% από τις λιγωτικές μονάδες, ενώ ακλούθησαν με 12.4% τα μεγάλα υδροηλεκτρικά και με 9.2% οι μονάδες παραγωγής με καύσιμο το ορυκτό αέριο.
Μεταφορές από το Ειδικό Ταμείο για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΕΛΑΠΕ): Πριν από τη θέσπιση του «πλαφόν», μέσω του οποίου οι ΑΠΕ συνεισέφεραν €1783 εκ. στο ΤΕΜ από τον Ιούλιο του 2022 ως το τέλος του χρόνου, η καθαρή ενέργεια ενίσχυσε το ΤΕΜ με 1100 εκατ. ευρώ επιπλέον μέσω του Ειδικού Λογαριασμού ΑΠΕ (ΕΛΑΠΕ), τον λογαριασμό δηλαδή από τον οποίο αποζημιώνονται οι παραγωγοί ΑΠΕ. Ειδικότερα, μεταφέρθηκαν 780 εκ. τον Μάιο και 320 εκ. τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους.
Μεταφορές από Ειδικό Λογαριασμό Υπηρεσιών Κοινής Ωφέλειας: Από τον λογαριασμό των υπηρεσιών κοινής ωφέλειας, τον λογαριασμό δηλαδή που αντισταθμίζει το επιπλέον κόστος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στα μη διασυνδεδεμένα νησιά και χρηματοδοτεί τμήμα του κόστους ηλεκτροδότησης των οικονομικά ευάλωτων ομάδων και των πολυτέκνων, μεταφέρθηκαν στο ΤΕΜ συνολικά € 400 εκ., € 300 εκ. τον Αύγουστο 202221 και €100 εκ. τον Νοέμβριο 202222.
Έκτακτη εισφορά παραγωγών ορυκτού αερίου: Προκειμένου να ενισχυθεί περαιτέρω το ΤΕΜ, με τον Νόμο 4986/202223, προστέθηκε μία έκτακτη εισφορά 10 ευρώ ανά μεγαβατώρα (MWh) που χρησιμοποιείται για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από τις μονάδες ορυκτού αερίου. Από την επιβολή της εισφοράς εξαιρέθηκαν οι μονάδες Συμπαραγωγής Ηλεκτρισμού - Θερμότητας Υψηλής Απόδοσης (Σ.Η.Θ.Υ.Α.) που έχουν συνάψει σύμβαση λειτουργικής ενίσχυσης ή σύμβαση πώλησης ηλεκτρικής ενέργειας. Μέχρι το τέλος του 2022 το μέτρο εφαρμόστηκε μόνο για τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο. Αξιοποιώντας τα δεδομένα του ΔΕΣΦΑ για τη χρήση αερίου από μονάδες ηλεκτροπαραγωγής με καύσιμο το ορυκτό αέριο για αυτούς τους δύο μήνες, εκτιμάται ότι τα έσοδα από την εφαρμογή αυτού του μέτρου ως το τέλος του 2022 ανήλθαν σε €57.7 εκατομμύρια.
Κρατικός προϋπολογισμός και Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων: Επιπλέον των παραπάνω, το ΤΕΜ ενισχύθηκε διακριτά και από τον κρατικό προϋπολογισμό.
Σύμφωνα με τα στοιχεία εκτέλεσης του προϋπολογισμού του ΥΠΕΝ, € 1600 εκ. του κρατικού προϋπολογισμού διοχετεύτηκαν στο ΤΕΜ, και πιο συγκεκριμένα € 150 εκ. τον Αύγουστο € 850 εκ. τον Σεπτέμβριο και € 600 εκ. τον Οκτώβριο. Επιπροσθέτως, € 2488 εκ. από τον τακτικό προϋπολογισμό και 12 εκ. ευρώ από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων διατέθηκαν απευθείας σε μέτρα αντιμετώπισης της κρίσης σύμφωνα με την εισηγητική έκθεση για τον προϋπολογισμό του 2023. Έτσι, μαζί με το ποσό που διοχετεύτηκε στο ΤΕΜ, συνολικά ο κρατικός προϋπολογισμός και το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων συνεισέφεραν € 4100 εκ. στην αντιμετώπιση της κρίσης κατά το χρονικό διάστημα Σεπτεμβρίου 2021-Δεκεμβρίου 2022.
