Το Ιράν με την παράνομη κράτηση μετά από ρεσάλτο από τους Φρουρούς της Ισλαμικής Επανάστασης των δυο ελληνόκτητων πλοίων, βρέθηκε στα πρωτοσέλιδα των ελληνικών μέσων ενημέρωσης. Όμως εδώ και καιρό το Ιράν παίζει ψηλά στα διεθνή μέσα όσον αφορά το πυρηνικό του πρόγραμμα και την διαπραγμάτευση που βρίσκεται σε εξέλιξη.
Τη Δευτέρα ο παρατηρητής για τα πυρηνικά του ΟΗΕ δήλωσε ότι εκτιμά ότι το απόθεμα εμπλουτισμένου ουρανίου του Ιράν έχει αυξηθεί σε περισσότερο από 18 φορές από το όριο που προβλέπει η συμφωνία της Τεχεράνης με τις παγκόσμιες δυνάμεις το 2015.
Η Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας ανέφερε στην τελευταία της έκθεση για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν ότι «εκτιμά ότι, στις 15 Μαΐου 2022, το συνολικό απόθεμα εμπλουτισμένου ουρανίου του Ιράν ήταν 3.809,3 κιλά».
Το όριο στη συμφωνία του 2015 είχε οριστεί στα 300 κιλά (660 λίβρες) μιας συγκεκριμένης ένωσης, που ισοδυναμεί με 202,8 κιλά ουρανίου.
Η έκθεση αναφέρει επίσης ότι το Ιράν συνεχίζει τον εμπλουτισμό ουρανίου σε επίπεδα υψηλότερα από το όριο του 3,67% που προβλέπει η συμφωνία.
Το απόθεμα ουρανίου εμπλουτισμένου σε ποσοστό έως 20% εκτιμάται πλέον σε 238,4 κιλά, αυξημένο κατά 56,3 κιλά από την τελευταία έκθεση του Μαρτίου, ενώ η ποσότητα εμπλουτισμένου σε ποσοστό 60% ανέρχεται σε 43,1 κιλά, αυξημένη κατά 9,9 κιλά.
Για τη χρήση σε πυρηνικό όπλο απαιτούνται επίπεδα εμπλουτισμού περίπου 90%.
Το Ιράν πάντα επέμενε ότι το πυρηνικό του πρόγραμμα είναι ειρηνικό.
Η τελευταία έκθεση έρχεται καθώς οι συνομιλίες για την αναζωογόνηση της πυρηνικής συμφωνίας-ορόσημο του 2015 μεταξύ του Ιράν και των παγκόσμιων δυνάμεων παραμένουν σε αδιέξοδο μετά την εμπλοκή τους τον Μάρτιο.
Στο Ιράν λειτουργεί ένας πυρηνικός αντιδραστήρας, μετά από πολλά χρόνια κατασκευής, ενώ δύο ακόμη μεγάλες μονάδες ρωσικής σχεδίασης υλοποιούνται, η πρώτη από τις οποίες ξεκίνησε να κατασκευάζεται τον Νοέμβριο του 2019.
Η χώρα έχει επίσης ένα μεγάλο πρόγραμμα ανάπτυξης εμπλουτισμού ουρανίου, το οποίο ήταν κρυμμένο για πολλά χρόνια. Το Ιράν άρχισε να περιορίζει τις δραστηριότητές του που σχετίζονται με τον εμπλουτισμό και να σταματήσει τις εργασίες του σε έργα που σχετίζονται με το βαρύ νερό στο πλαίσιο του διεθνώς συμφωνημένου Κοινού Συνολικού Σχεδίου Δράσης. Το 2018 οι ΗΠΑ αποχώρησαν από τη συμφωνία.
Οι απόψεις σχετικά με το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν ποικίλλουν σε μεγάλο βαθμό, καθώς το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν είναι ένα πολύ αμφιλεγόμενο γεωπολιτικό ζήτημα.
Σύμφωνα με τους αναλυτές οι λόγοι για την πυρηνική πολιτική του Ιράν εδράζεται α) στην οικονομία, κυρίως τις ενεργειακές του ανάγκες,
β) την πολιτική ταυτότητας, με ενίσχυση της υπερηφάνειας και του κύρους του
γ) η αποτροπή μιας ξένης επέμβασης
δ) η ενίσχυση της περιφερειακής επιρροής του και
ε) στην εσωτερική του πολιτική
Το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν ξεκίνησε τη δεκαετία του 1950 με τη βοήθεια των Ηνωμένων Πολιτειών. Στις 5 Μαρτίου 1957, ανακοινώθηκε μια "προτεινόμενη συμφωνία για συνεργασία στην έρευνα για τις ειρηνικές χρήσεις της ατομικής ενέργειας" στο πλαίσιο του προγράμματος "Atoms for Peace" της κυβέρνησης Αϊζενχάουερ.
Το 1967 ιδρύθηκε το Κέντρο Πυρηνικών Ερευνών της Τεχεράνης (TNRC), το οποίο διοικείται από τον Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας του Ιράν (AEOI). Το TNRC ήταν εξοπλισμένο με έναν πυρηνικό ερευνητικό αντιδραστήρα 5 μεγαβάτ που προμήθευσαν οι ΗΠΑ, ο οποίος τροφοδοτήθηκε με εξαιρετικά εμπλουτισμένο ουράνιο.
Το Ιράν υπέγραψε τη Συνθήκη Μη Διάδοσης των Πυρηνικών Όπλων (NPT) το 1968 και την επικύρωσε το 1970, καθιστώντας το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν αντικείμενο επαλήθευσης από την Διεθνή Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ).
Η συμμετοχή των ΗΠΑ και των δυτικοευρωπαϊκών κυβερνήσεων στο πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν συνεχίστηκε μέχρι την Ιρανική Επανάσταση του 1979 που ανέτρεψε τον τελευταίο Σάχη του Ιράν. Μετά την Επανάσταση του 1979, το μεγαλύτερο μέρος της διεθνούς πυρηνικής συνεργασίας με το Ιράν διακόπηκε. Το 1981, Ιρανοί αξιωματούχοι κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η πυρηνική ανάπτυξη της χώρας θα πρέπει να συνεχιστεί. Πραγματοποιήθηκαν διαπραγματεύσεις με τη Γαλλία στα τέλη της δεκαετίας του 1980 και με την Αργεντινή στις αρχές της δεκαετίας του 1990 και επιτεύχθηκαν συμφωνίες. Στη δεκαετία του 1990, η Ρωσία δημιούργησε έναν κοινό ερευνητικό οργανισμό με το Ιράν, παρέχοντας στο Ιράν Ρώσους πυρηνικούς εμπειρογνώμονες και τεχνικές πληροφορίες.
Το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν έχει κατηγορηθεί από τη Δύση και το Ισραήλ ότι στοχεύει στη δημιουργία πυρηνικού οπλοστασίου.
Οι Ιρανοί από την πλευρά τους πιστεύουν ότι οι ανησυχίες για τη διάδοση των πυρηνικών όπλων είναι προσχηματικές και ότι οποιαδήποτε αναστολή του εμπλουτισμού αποσκοπεί απλώς στο να στερήσει τελικά από το Ιράν το δικαίωμα να έχει ανεξάρτητη πυρηνική τεχνολογία.
