Σε άρθρο του στην εφημερίδα "ΤΑ ΝΕΑ ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ", ο Κωστής Μουσουρούλης,Πρόεδρος της Συντονιστικής Επιτροπής Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης, αναφέρεται στο σχεδιασμό και τις προυποθέσεις για την ομαλή μετάβαση στην κλιματική ουδετερότητα. Ακολουθεί το άρθρο.
Η ομαλή μετάβαση στην κλιματική ουδετερότητα
Βιώσιμη και δίκαιη ανάπτυξη μιας περιοχής, εφόσον αυτή εξαρτάται σχεδόν καθολικά από έναν και μόνον οικονομικό κλάδο -και μάλιστα μη ανταγωνιστικό, δε νοείται. Η περιοχή πρέπει να διαφοροποιήσει επειγόντως τον παραγωγικό της τομέα δημιουργώντας νέες πηγές πλούτου από εξωστρεφείς δραστηριότητες που να υπερ-αντισταθμίζουν τις επιπτώσεις της μετάβασης.
Σε αυτήν την πρόκληση απαντά το Σχέδιο Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης των λιγνιτικών περιοχών. Με το Σχέδιο αυτό, το περιβάλλον προστατεύεται και ισορροπεί, τεράστιες εκτάσεις γης στα εξορυκτικά πεδία απελευθερώνονται, απορρυπαίνονται και αποκαθίστανται, προκειμένου να αποδοθούν σε νέες χρήσεις, δηλαδή να οργανωθούν και να υποδεχθούν τις πιο πάνω δραστηριότητες. Αυτό είναι το δυσκολότερο μέρος του εγχειρήματος, αφού η επιλογή των κατάλληλων χρήσεων είναι μια πολυσύνθετη και πολυπαραμετρική διαδικασία εναρμόνισης με υπερκείμενους σχεδιασμούς, αποφυγής συγκρούσεων με χρήσεις γης όμορων περιοχών ή με κανονιστικές απαιτήσεις κ.λπ. Κύριο προγραμματικό πλαίσιο εφαρμογής του Σχεδίου θα είναι το ελληνικό Πρόγραμμα ΔΑΜ του νέου ΕΣΠΑ, με χρηματοδότηση από το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης και βάση αναφοράς τα Εδαφικά Σχέδια ΔΑΜ τα οποία εξειδικεύουν το Σχέδιο ΔΑΜ σε κάθε περιοχή.
Με στόχο την απλοποίηση και επιτάχυνση των διαδικασιών, καθορίστηκαν με νόμο οι Ζώνες Απολιγνιτοποίησης όπου, βάσει των στρατηγικών κατευθύνσεων του Σχεδίου, θα δημιουργηθεί ένα νέο χωρικό και κοινωνικο-οικονομικό πλαίσιο ΔΑΜ, για την οργανωμένη υποδοχή των νέων δραστηριοτήτων, την αποκατάσταση του περιβάλλοντος και την ανάπλαση του τοπίου. Οι ακριβείς παρεμβάσεις και ρυθμίσεις θα προσδιοριστούν μέσω Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων τα οποία θεμελιώνουν τον σχεδιασμό της ΔΑΜ, καθώς θα αποσαφηνίσουν ποιες δραστηριότητες μπορούν να αναπτυχθούν, σε ποια εδάφη και με ποιους όρους.
Όπως συμβαίνει σε κάθε μεγάλη αλλαγή, δεν πρέπει να υποτιμάται η ανησυχία της κοινωνίας. Πόσο δε μάλλον, όταν πρόκειται για την μετάβαση από μια παρελθούσα κατάσταση επίπλαστης μεν πλην όμως ισχυρής στη μνήμη των πολιτών ευημερίας, με αναφορές που εμποδίζουν να φανεί καθαρά η πραγματική διακύβευση. Έτσι, κατεστημένα με ισχυρή επιρροή στην περιφέρεια παρουσιάζουν το εμβληματικό αυτό σχέδιο ως κοινωνική απειλή, προβάλλοντας τη συντήρηση θέσεων εργασίας στον λιγνίτη ως τη μόνη αυθεντική απάντηση στις προσδοκίες της κοινωνίας για ένα καλύτερο μέλλον.
Κατά τον Αρίστο Δοξιάδη στο εξαίρετο «Αόρατο ρήγμα», οι θεσμοί, επίσημοι ή άτυποι, και οι καθημερινές συμπεριφορές διαμόρφωσαν την οικονομία που κατέρρευσε και αυτά θα διαμορφώσουν την οικονομία που αναδύεται. Για εμάς το δεύτερο είναι το ζητούμενο. Αυτό προσπαθούμε ως Συντονιστική Επιτροπή, με την κατάρτιση, αρχικά του Σχεδίου και τώρα του Προγράμματος ΔΑΜ και με την θεσμικά ορθή ενημέρωση των πολιτών, προωθώντας ταυτόχρονα σχεδιασμούς και λύσεις σε κρίσιμους τομείς, όπως ο χωρικός σχεδιασμός που προανέφερα.
Πολύτιμοι αρωγοί σε όλη αυτή την προσπάθεια είναι τόσο η κυβέρνηση, όσο και η Enterprise Greece, ως αρμόδιος φορέας για την προσέλκυση των επενδύσεων.
Η συγκυρία είναι ευνοϊκή. Υπάρχει ισχυρή πολιτική βούληση, συγκροτημένο σχέδιο και επαρκής χρηματοδότηση. Η σκληρή προσπάθεια για την ορθή εφαρμογή του σε όλα τα επίπεδα και το έντονο ενδιαφέρον των επενδυτών στέλνουν αισιόδοξα μηνύματα για το μέλλον. Το γεγονός ότι ο κόσμος φαίνεται να κατανοεί όλο και περισσότερο τις προοπτικές του Σχεδίου, είναι το πλέον ενθαρρυντικό δείγμα. Δείγμα ότι εκτός από τους θεσμούς, επίσημους ή άτυπους, μπορούν να αλλάξουν και οι συμπεριφορές.
