Κλιματική αλλαγή: Η ΕΕ προχωρά σε σαρωτικές αλλαγές – Οι 12+1 μεταρρυθμίσεις και ο φόρος άνθρακα

Τετάρτη, 14/07/2021 - 14:50

Οι ριζικές μεταρρυθμίσεις που προωθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση – Τι είναι το πακέτο «Fit for 55» - Γιατί προκαλεί θύελλα αντιδράσεων ο φόρος άνθρακα

Έτοιμη για ριζικές αλλαγές στο οικονομικό της μοντέλο φαίνεται να είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση.

Ο μετασχηματισμός που προωθούν οι ευρωπαϊκοί θεσμοί περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα μεταρρυθμίσεων: από τις μεθόδους οικιακής θέρμανσης μέχρι έως τα αυτοκίνητα που θα επιλέγουν να οδηγούν οι Ευρωπαίοι πολίτες.

Όλα τα παραπάνω εντάσσονται σ’ ένα σχέδιο εκ βάθρων αναθεώρησης των ευρωπαϊκών κανόνων με στόχο να καταστεί η Ένωση παγκόσμιος ηγέτης σε θέματα βιώσιμης ανάπτυξης και κλιματικής αλλαγής.

Η δέσμη «Fit for 55» αποτελείται από 13 νομοθετικές προτάσεις – μερικές νέες και άλλες αναθεωρήσεις των υφιστάμενων νόμων.

Πρόκειται για την πλέον φιλόδοξη και πολύπλευρη στρατηγική στην ιστορία της ΕΕ, σημειώνει το αμερικανικό πρακτορείο Bloomberg, η οποία θα μπορούσε να οδηγήσει στην κυριαρχία της οικονομίας της όσον αφορά τους στόχους για καθαρές μηδενικές εκπομπές άνθρακα, ξεπερνώντας ακόμα και τις οικονομίες της Κίνας και των ΗΠΑ.

Για παράδειγμα, η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι έτοιμη να προτείνει όλα τα νέα αυτοκίνητα που θα πωλούνται από το 2035 να έχουν μηδενικές εκπομπές. Επιπλέον, είναι έτοιμη να επιβάλει αυστηρότερους όρους για τις αερομεταφορές και τις πτήσεις εντός της ΕΕ.

Ωστόσο, είναι απίθανο το πακέτο των μέτρων να εφαρμοστεί ακριβώς όπως θα το επιθυμούσαν οι οραματιστές του: οι σημερινές προτάσεις είναι αποτέλεσμα πολυετών διαπραγματεύσεων και διαβουλεύσεων ανάμεσα στα κράτη μέλη σχετικά με τον τρόπο που τα εν λόγω μέτρα θα μετατραπούν σε δεσμευτικούς κανόνες.

«Θα δούμε ένα πείραμα σε όλο το φάσμα της οικονομίας προκειμένου να γίνουν πράξη οι φιλοδοξίες μας για το κλίμα», δήλωσε ο Simone Tagliapietra, ερευνητής στο think tank Bruegel των Βρυξελλών. «Μέχρι στιγμής η Ευρώπη έχει επικεντρωθεί σε δύο τομείς για τη μείωση των εκπομπών και τώρα αξιοποιούμε εντελώς διαφορετικά εργαλεία. Αυτά τα μέτρα θα έχουν τεράστιο αντίκτυπο στην καθημερινή ζωή των Ευρωπαίων».

Τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ μείωσαν από κοινού τις εκπομπές κατά 24% από το 1990 έως και το 2019, κυρίως λόγω των ορίων ρύπανσης που επιβάλλονται από το Σύστημα Εμπορίας Εκπομπών. Ωστόσο, ο ρυθμός μειώσεων θα πρέπει να αυξηθεί για να αποφευχθεί η καταστροφική υπερθέρμανση του πλανήτη. Νέος στόχος μείωσης των ρύπων κατά 55% ως το 2030 εξακολουθεί να έχει κριθεί ως «ανεπαρκής» από το Carbon Action Tracker.
Ο μη κερδοσκοπικός οργανισμός εκτιμά ότι η ΕΕ πρέπει να μειώσει τις εκπομπές κατά 65% έως το 2030 για να ανταποκριθεί στους στόχους της Συμφωνίας του Παρισιού.

Ωστόσο, το πακέτο «Fit for 55» προχωρά περισσότερο από ποτέ ως προς την προσδιορισμό της διαδικασίας ταχείας απαγκίστρωσης από τα ορυκτά καύσιμα. Μία στρατηγική του θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως οδικός χάρτης για άλλα κράτη.

Ένα από τα πιο κρίσιμα σημεία είναι η επέκταση του εμπορίου εκπομπών ρύπων σε κτήρια και οδικές μεταφορές. Οι τιμές άνθρακα στην ΕΕ έχουν φτάσει σε ιστορικά υψηλά για κατασκευαστικές επιχειρήσεις και εταιρείες κοινής ωφέλειας, εγείροντας ανησυχίες ότι οι καταναλωτές θα χρειαστεί τελικά να επωμιστούν το βάρος του κόστους.

Η ΕΕ υποστηρίζει η απειλή της κλιματικής κρίσης απαιτεί γρήγορα και δραστικά μέτρα και ότι οι κάτοικοι της Ευρώπης θα επωφεληθούν στο τέλος από αυτά. «Έχουμε μια δεκαετία να αλλάξουμε ριζικά τον τρόπο παραγωγής ενέργειας, να κινούμαστε και να παράγουμε πράγματα που χρειαζόμαστε», δήλωσε η Επίτροπος Ενέργειας της ΕΕ, Kadri Simson. «Θα υπάρξει άμεσος αντίκτυπος στη ζωή όλων, από περισσότερα ηλεκτρικά οχήματα στους δρόμους έως πιο πράσινα κτίρια, καθαρότερο αέρα και υγιέστερο περιβάλλον».

Η πρόταση «Fit for 55» περιλαμβάνει μέτρα για την προστασία των πιο ευάλωτων καταναλωτών από το υψηλότερο κόστος ενέργειας. Το νέο κοινωνικό ταμείο για το κλίμα, το οποίο θα χρηματοδοτείται από τα έσοδα από τη νέα αγορά εκπομπών ρύπων θα στοχεύει στη στήριξη ατόμων με δυσκολία πρόσβασης σε υπηρεσίες ενέργειας ή μεταφορών. Πρόκειται για ένα σύνολο πολιτών που υπολογίζεται έως και 34 εκατομμύρια κάτοικοι.

Η ενίσχυση της αγοράς άνθρακα αναμένεται επίσης να διχάσει για τα κράτη μέλη με διαφορετικά επίπεδα πλούτου που βασίζονται σε διαφορετικές πηγές ενέργειας. Οι ραγδαίες αυξήσεις των τιμών στο τρέχον ETS (σύστηµα εµπορίας εκποµπών) έχουν ήδη οδηγήσει σε διαμαρτυρίες – κυρίως από χώρες της Ανατολικής Ευρώπης – ότι το αυξημένο κόστος θα περιορίσει την ικανότητά τους να επενδύουν σε καθαρές τεχνολογίες.

Ένας τρόπος για την προστασία των τοπικών εταιρειών, που αναμένεται να προτείνει η Επιτροπή, είναι η επιβολή δασμών επί των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στις εισαγωγές αγαθών. Πρόκειται για μία παγκόσμια πρωτοτυπία. Το εν λόγω «εργαλείο» θα μπορούσε να συμβάλλει στην ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων, έτσι ώστε να μην κινδυνεύουν από τους αντιπάλους τους από χώρες με χαλαρότερους περιβαλλοντικούς κανόνες. Η χρέωση θα ισχύει αρχικά για τσιμέντο, αλουμίνιο, χάλυβα, λιπάσματα και ενέργεια.

Αλλά οι εταιρείες θέλουν περισσότερη βοήθεια. Οι παραγωγοί χάλυβα υποστηρίζουν ότι ο φόρος θα πρέπει να συνοδεύεται από περαιτέρω άδειες εκπομπής CO2, ενώ η Επιτροπή λέει ότι πρέπει να ισχύει το ένα ή το άλλο. Ο φόρος, που ονομάζεται Carbon Border Adjustment Mechanism, προκαλεί επίσης διπλωματική ανησυχία σε χώρες όπως η Ρωσία και η Κίνα, οι οποίες προειδοποιούν ότι μία τέτοια κίνηση θα μπορούσε να παραβιάζει τους κανόνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου.

«Η σημερινή πρόταση είναι μόνο το πρώτο κεφάλαιο της ιστορίας», είπε ο Tagliapietra. «Θα δούμε μεγάλες προστριβές και ένταση τα επόμενα 2-3 χρόνια. Η Ευρώπη πρόκειται να γίνει ένα παγκόσμιο εργαστήριο για την ουσιαστική απανθρακοποίηση και ο κόσμος θα έχει την ευκαιρία να μάθει πώς να πετύχει κλιματικούς στόχους».