Το Συμβούλιο της Επικρατείας ενέκρινε το Σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας για το Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο στο Μάτι που επλήγη από τη φονική πυρκαγιά της 23ης Ιουλίου του 2018. Με τη θετική γνωμοδότηση από το Ανώτατο Δικαστήριο ανοίγει ο δρόμος για την ολική αποκατάσταση, αναβάθμιση και πολεοδομική ανασυγκρότηση της μαρτυρικής περιοχής, ζήτημα που αποτέλεσε δέσμευση και προτεραιότητα της Κυβέρνησης του Κυριάκου Μητσοτάκη από την αρχή της θητείας της.
Ειδικότερα, το ΣτΕ κρίνει ως νόμιμη την «Έγκριση Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου στην πυρόπληκτη περιοχή των Δημοτικών Ενοτήτων Νέας Μάκρης και Ραφήνας των Δήμων Μαραθώνα και Ραφήνας – Πικερμίου, τον καθορισμό ζωνών βιώσιμης πολεοδόμησης και ζωνών εκτός πολεοδόμησης, των χρήσεων γης, των όρων και περιορισμών δόμησης, την περιβαλλοντική έγκριση του ΕΠΣ καθώς και την επικύρωση καθορισμού οριογραμμών ρεμάτων» και η Διοίκηση μπορεί να προχωρήσει στην έκδοση του Προεδρικού Διατάγματος.
Σύμφωνα με τη γνωμοδότηση του ΣτΕ «Στόχος του Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου είναι να συμβάλει στην ανασυγκρότηση και ανάταξη του περιβάλλοντος με κριτήριο αφενός τη βελτίωση των πολεοδομικών και οικιστικών συνθηκών και αφετέρου την ταχεία αποκατάσταση της φυσικής βλάστησης, καθώς και τη διατήρηση και ανάδειξη φυσικών στοιχείων όπως τα ρέματα. Ταυτόχρονα αποσκοπεί στην άρση παλαιοτέρων χωρικών στρεβλώσεων, καθιστώντας την περιοχή περισσότερο ανθεκτική σε φυσικές καταστροφές.
Το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, με τη συνδρομή του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας -σε εξαιρετικά μικρό χρονικό διάστημα για ανάλογο σχεδιασμό- με ταχύτατες και γρήγορες διαδικασίες ολοκλήρωσε σε δύο (2) έτη το Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο (ΕΠΣ) για τις εξής δημοτικές Ενότητες Νέας Μάκρης και Ραφήνας: Μάτι, Κόκκινο Λιμανάκι, Αγία Μαρίνα, Σκουφέικα, και Πευκώνα, περιοχές που συνολικά καλύπτουν έκταση 7.935 στρεμμάτων.
Από τις επιμέρους παρατηρήσεις του ΣτΕ αξίζει να σημειωθούν τα εξής:
• Το ΣτΕ, θεωρεί ότι νομίμως επιλέχθηκε η εκπόνηση Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της φονικής πυρκαγιάς ως φυσικής καταστροφής, για την καθιέρωση ενός βιώσιμου πολεοδομικού σχεδιασμού στην περιοχή καθώς και για τη διαδικασία που ακολουθήθηκε και ειδικά για την εκτεταμένη διαβούλευση με όλους τους αρμόδιους φορείς και τους κατοίκους και ενδιαφερομένους.
• Η γνωμοδότηση σε μεγάλο βαθμό εγκρίνει ως νόμιμες τις επιλογές που έγιναν με βάση τη δασική νομοθεσία.
• Σύμφωνα με το ΣτΕ, οι επιλογές της Διοίκησης στο θέμα της οριοθέτησης των ρεμάτων της περιοχής είναι νόμιμες και σύμφωνα με το Σύνταγμα, ζητώντας παράλληλα να κατισχύσουν έναντι της επόμενης φάσης του σχεδιασμού οι επιλογές (φυσική ροή και τεχνικά έργα που προβλέπονται) που ήδη γίνονται στο σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος. Παράλληλα ζητά οι όποιες αναγκαίες τροποποιήσεις να είναι σημειακές στο Ρυμοτομικό Σχέδιο Εφαρμογής και παράλληλα ζητά από τη Διοίκηση να υιοθετήσει τον όρο «απαγόρευση της δόμησης» αντί της «αναστολής» που προβλέπει ο νόμος, κατά την πραγματική έννοια της συνταγματικής προστασίας που παρέχεται.
• Όσον αφορά τον πραγματικό σχεδιασμό του χώρου, η γνωμοδότηση κρίνει ότι οι ρυθμίσεις του ΕΠΣ, εξεταζόμενες συνολικά, συνιστούν σαφή βελτίωση του οικιστικού και φυσικού περιβάλλοντος, καθώς και των συνθηκών διαβίωσης στην περιοχή και ως εκ τούτου συνάδουν με τις διατάξεις του Συντάγματος και προτείνονται νομίμως.
• Το ΣτΕ παραπέμπει, όπως προβλέπει ο συνδυασμός των διατάξεων της νομοθεσίας και το Σχέδιο ΠΔ, σε επιμέρους ρυθμίσεις που θα πρέπει να εισαχθούν με το Ρυμοτομικό Σχέδιο Εφαρμογής (Πολεοδομικό Σχέδιο Εφαρμογής) της περιοχής δηλαδή τη δεύτερη, συγκεκριμένη και τοπική, εφαρμογή του πολεοδομικού σχεδιασμού. Ζητά μάλιστα αυτό να γίνει τάχιστα και με ξεχωριστή περιβαλλοντική αδειοδότηση, όπως προβλέπεται, για όποια έργα απαιτείται.
• Το ΣτΕ τονίζει τη σημασία της περιβαλλοντικής αναβάθμισης της περιοχής μέσα από τις προτεινόμενες ρυθμίσεις για τη διαμόρφωση του οδικού δικτύου, τις επιλογές βιώσιμης κινητικότητας και τη διευκόλυνση της πρόσβασης των κατοίκων στην ακτογραμμή, ζητώντας από τη Διοίκηση να εφαρμόσει αυτά τα μέτρα κατά προτεραιότητα στα επόμενα επίπεδα σχεδιασμού καθώς και στην υλοποίηση των έργων σε όλη την περιοχή.
Η θετική γνωμοδότηση του ΣτΕ, με τις επιμέρους παρατηρήσεις της, θα τύχουν ταχείας επεξεργασίας και προώθησης από το ΥΠΕΝ για την έκδοση το ταχύτερο δυνατόν του Προεδρικού Διατάγματος.
Ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κώστας Σκρέκας, δήλωσε: «Μετά τη θετική γνωμοδότηση του Συμβουλίου της Επικρατείας, ανοίγει ο δρόμος για την ολοκλήρωση του πολεοδομικού σχεδιασμού στην πυρόπληκτη περιοχή στο Μάτι. Η ανασυγκρότηση και η ανάπλαση της περιοχής, μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές του 2018, αποτελεί ύψιστη προτεραιότητα της Κυβέρνησης, από την πρώτη στιγμή ανάληψης της διακυβέρνησης της χώρας. Με μεθοδικότητα και σεβασμό στις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης, προχωρούμε σε παρεμβάσεις που θα αναγεννήσουν και θα αναβαθμίσουν ολόκληρη την περιοχή και θα θωρακίσουν το αστικό και φυσικό περιβάλλον από τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης. Πρόκειται για έργα, όχι μόνο με περιβαλλοντικό αλλά και αναπτυξιακό χαρακτήρα, που θα συμβάλλουν στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών και θα δημιουργήσουν νέες θέσεις εργασίας».
Ο Υφυπουργός Χωροταξίας και Αστικού Περιβάλλοντος, Νίκος Ταγαράς, δήλωσε: «Με τη θετική γνωμοδότηση του Συμβουλίου της Επικρατείας στο Σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος που είχε αποστείλει το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας ολοκληρώνεται ένα καθοριστικό βήμα για την ολιστική ανασύνταξη στο πυρόπληκτο Μάτι. Το εγκεκριμένο πλέον ΕΠΣ είναι ο “οδηγός” για το Ρυμοτομικό Σχέδιο Εφαρμογής -που βρίσκεται σε εξέλιξη εκπόνησης από το ΤΕΕ- ώστε να μπει σε τροχιά υλοποίησης η αστική ανάπλαση, η περιβαλλοντική προστασία και η αντιμετώπιση των συνεπειών από τη μεγάλη φυσική καταστροφή όλης της μαρτυρικής περιοχής. Το ΥΠΕΝ από την πρώτη στιγμή έτρεξε κάθε διαδικασία, με τη συνδρομή του ΤΕΕ, ώστε να ολοκληρωθεί η εκπόνηση και η έγκριση του Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου με βάση τη νομιμότητα και τις αρχές της επιστήμης κατά το δυνατόν καλύτερο τρόπο με διαδικασίες πρωτόγνωρα γρήγορες για τα ελληνικά δεδομένα. Η πυρόπληκτη περιοχή στο Μάτι αποτελεί αντιπροσωπευτική περίπτωση με ιδιαίτερα και δύσκολα προβλήματα που συσσωρεύτηκαν επί δεκαετίες. Γι’ αυτούς τους λόγους το ΕΠΣ για το Μάτι θα αποτελέσει “πιλότο” για την αντιμετώπιση παρόμοιων προβλημάτων και για άλλες περιοχές της χώρας με αντίστοιχες χωρικές στρεβλώσεις, καθιστώντας τες περισσότερο ανθεκτικές σε φυσικές καταστροφές. Να σημειωθεί ότι με τη θετική γνωμοδότηση του ΣτΕ μπαίνει σε εφαρμογή και το σχέδιο της Κυβέρνησης για την κατασκευή των κοινωνικών κατοικιών για τους πυροπαθείς».
Ο Γενικός Γραμματέας Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος, Ευθύμιος Μπακογιάννης, δήλωσε: «Με το πρακτικό του ΣτΕ ολοκληρώνεται μια συλλογική προσπάθεια που θα αποτελέσει πιλότο για όλες τις μελέτες του Προγράμματος Πολεοδομικών Μεταρρυθμίσεων «Κωνσταντίνος Δοξιάδης». Το σχέδιο του ΠΔ που κρίθηκε νόμιμο καθορίζει μεταξύ άλλων, την περιβαλλοντική προστασία και την αντιμετώπιση συνεπειών από φυσικές καταστροφές, καθώς και την άμεση αντιμετώπιση κρίσιμων χωρικών προβλημάτων λόγω δημιουργίας τετελεσμένων καταστάσεων που οφείλονται σε έλλειψη ή ανεπάρκεια πολεοδομικού σχεδιασμού. Προχωράμε τάχιστα στο 2ο επίπεδο σχεδιασμού με το Ρυμοτομικό Σχέδιο Εφαρμογής που βρίσκεται σε εξέλιξη και με στόχο να ολοκληρωθεί στους επόμενους μήνες».
Ο Πρόεδρος του ΤΕΕ, Γιώργος Στασινός, δήλωσε: «Το ΤΕΕ ανέλαβε να φέρει εις πέρας ένα τεράστιο και σύνθετο μελετητικό έργο, το Εδικό Πολεοδομικό Σχέδιο για το Μάτι, που φέρει στη συλλογική συνείδηση βαρύ φορτίο αίματος, από την απώλεια της ζωής τόσων συμπολιτών μας. Με τη συμπαράσταση του μελετητικού κόσμου της χώρας, το ΤΕΕ παρέδωσε στο ΥΠΕΝ μία βέλτιστη δυνατή πρόταση, όπως κρίνει πλέον και το ΣτΕ. Οι υπηρεσίες του ΥΠΕΝ σε συνεργασία με το ΤΕΕ και τους μελετητές προχώρησαν αυτό για το οποίο όλοι είχαμε δεσμευθεί: μια πρότυπη διαδικασία με πρότυπο σχεδιασμό σε μια δύσκολη περιοχή, με σεβασμό και προσήλωση σε βιώσιμες και περιβαλλοντικά φιλικές επιλογές. Οι επιλογές αυτές κρίνονται πλέον εκτός από σωστές τεχνικά και νομικά ορθές. Θέλω να τονίσω ότι το αποτέλεσμα αυτό δεν θα μπορούσε να έρθει χωρίς τη συνεχή και προσηλωμένη ενασχόληση των Υπουργών Κώστα Σκρέκα και Νίκου Ταγαρά αλλά και του Γενικού Γραμματέα Θύμιου Μπακογιάννη, μαζί με την εξαιρετική δουλειά που έκαναν οι υπηρεσίες του ΤΕΕ, του ΥΠΕΝ και φυσικά οι μελετητές που ασχολήθηκαν. Είναι στο χέρι όλων μας να χρησιμοποιήσουμε τα διδάγματα αυτής της διαδικασίας για να ωφεληθεί όλη η χώρα, ενόψει της εκπόνησης ΤΠΣ και ΕΠΣ σε όλη την Ελλάδα. Και ταυτόχρονα μπορούμε να προχωρήσουμε με νέα ορμή το επόμενο επίπεδο σχεδιασμού, το Πολεοδομικό Σχέδιο Εφαρμογής που αφορά εν τέλει κάθε επιμέρους ακίνητο στην περιοχή και όλες τις αναγκαίες υποδομές και κοινόχρηστους χώρους».
