Η αποκατάσταση πραγματοποιήθηκε με αναδάσωση σε μια δασική έκταση 200 στρεμμάτων πάνω από το χωριό του Αγίου Κωνσταντίνου που έχει καεί δύο φορές μέσα σε μόλις 10 χρόνια (2012 και 2021), με αποτέλεσμα να μην μπορεί πλέον να αναγεννηθεί φυσικά. Η έκταση αυτή τους τελευταίους δύο περίπου μήνες, μετατράπηκε σε πεδίο δράσης για εκατοντάδες εθελοντές που ένωσαν τις δυνάμεις τους με το WWF για έναν κοινό σκοπό: να σώσουν τη συγκεκριμένη έκταση από την ερημοποίηση και να συμβάλλουν ενεργά στην αποκατάσταση και δημιουργία ενός νέου δάσους ανθεκτικού στις πυρκαγιές που παράλληλα, θα βελτιώσει σημαντικά και τη βιοποικιλότητα του τοπικού οικοσυστήματος.
Η συγκεκριμένη δράση αποκατάστασης που υλοποιείται με τη στήριξη του Ιδρύματος Α. Γ. Λεβέντη, καθώς και υποστηρικτών του WWF Ελλάς, χαρακτηρίζεται ως πρότυπη, για μια σειρά από λόγους που αφορούν τόσο τον σχεδιασμό και υλοποίηση της δράσης, με βάση επιστημονικά κριτήρια, όσο και την οργανωμένη εμπλοκή εκπαιδευμένων πολιτών- εθελοντών. Ειδικότερα:
- Επιλέχθηκε η περιοχή βάσει μελέτηςπου εκπόνησε το WWF Ελλάς για τις καμένες εκτάσεις του 2021.Η μελέτη αυτή αποτύπωσε όλες τις περιοχές που πιθανώς να χρειαστούν ανθρώπινη βοήθεια για την αναγέννησή τους λαμβάνοντας υπόψη και συνδυάζοντας 6 παραμέτρους (τύπο βλάστησης, επικάλυψη πυρκαγιών, κλίση, έκθεση, υψόμετρο και γεωλογικό υπόβαθρο).
- Εκπονήθηκεμελέτη αναδάσωσηςαπό το Δασαρχείο Λαυρίου που μαζί με τη συμμετοχή επιστημόνων από το Ινστιτούτο Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων (ΙΜΔΟ) και του WWF Ελλάςπρότεινε τα κατάλληλα είδηπου τελικά φυτεύτηκαν στη συγκεκριμένη έκταση.
- Εφαρμόστηκε μια καινοτόμα προσέγγιση φύτευσης, με μίξηκωνοφόρων και πλατύφυλλων ειδών που προϋπήρχαν στην περιοχή(π.χ. βελανιδιές, χαρουπιές, κουτσουπιές). Η ποικιλία/ μίξη των διαφορετικών αυτών ειδών αναμένεται να οδηγήσει όχι μόνο σε βελτίωση της βιοποικιλότητας και την ανάδειξη των αισθητικών λειτουργιών του νέου δάσους, αλλά και να καταστήσει το δάσος ανθεκτικότερο στη φωτιά, περιορίζοντας τόσο την ένταση, όσο και τη μετάδοση της.
- Στο πλαίσιο του έργου, μελετώνταιδιαφορετικές μέθοδοι φυτεύσεων και σπορώνμε σκοπό τη βελτίωση της βιωσιμότητας των φυτών, αλλά και της συντήρησης (ποτίσματα κ.ά), και τελικά την εξοικονόμηση πόρων. Οι δράσεις αυτές πραγματοποιούνται σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων (ΙΜΔΟ) του ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ και το Δασαρχείο Λαυρίου, το οποίο έχει αναλάβει και τον έλεγχο όλου του έργου.
- Λαμβάνοντας υπόψη την πολιτιστική κληρονομιά της ευρύτερης περιοχής, και ειδικότερα την αρχαιολογική αξία στην περιοχή αποκατάστασης, λήφθηκαν όλα τα απαραίτητα μέτρα, σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ανατολικής Αττικής, για τηνπροστασία των αρχαιολογικών ευρημάτων, προσαρμόζοντας κατάλληλα το σχέδιο φύτευσης.
- Διασφαλίστηκεαποτελεσματική συνεργασία και συντονισμός μεταξύ διαφορετικών αρμόδιων φορέων(Δασαρχείο Λαυρίου, Διεύθυνση Δασικών Έργων & Υποδομών του ΥΠΕΝ, Ινστιτούτο Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων, Εφορεία Αρχαιοτήτων Ανατολικής Αττικής, Οδικές Συγκοινωνίες Α.Ε., Ερυθρός Σταυρός).
- Πραγματοποιήθηκεολοκληρωμένη εκπαίδευση των εθελοντώναπό το επιστημονικό προσωπικό του WWF Ελλάς, πριν την κάθε δράση αναδάσωσης, διασφαλίζοντας με αυτόν τον τρόπο, την επιτυχία των φυτεύσεων, και ενισχύοντας την περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση των εθελοντών.
Η θερμή ανταπόκριση των εθελοντών που οδήγησε σε χιλιάδες φυτεύσεις
Από την πρώτη κιόλας στιγμή, η ανταπόκριση των πολιτών στο κάλεσμα του WWF Ελλάς ήταν ιδιαίτερα συγκινητική. Συνολικά, το δίμηνο Νοεμβρίου-Δεκεμβρίου 2022,περισσότεροι από 300 εθελοντέςσυμμετείχαν ανά ομάδες σε6 δράσεις σποροσυλλογής και σε 11 δράσεις αναδάσωσης, δίνοντας τον καλύτερό τους εαυτό. Έμπειροι επιστήμονες από το προσωπικό του WWF φρόντιζαν να εκπαιδεύσουν τους εθελοντές, πριν από κάθε δράση, ενώ κατά τη διάρκεια των φυτεύσεων, ήταν πάντα δίπλα τους για να τους παρέχουν επιπλέον οδηγίες, αλλά και υποστήριξη, διασφαλίζοντας έτσι στο μέγιστο την επιβίωση των φυτών που φυτεύτηκαν στην αναδάσωση.
Ο ενθουσιασμός και το πάθος των εθελοντών ξεπέρασε τις προσδοκίες καιμέσα σε δύο μήνες φυτεύτηκαν στην περιοχή συνολικά 1.500 φυτά. Την προσπάθεια των εθελοντών ολοκλήρωσαν επαγγελματίες δασολόγοι, με αποτέλεσμαστην περιοχή να έχουν φυτευτεί έως το τέλος Δεκεμβρίου συνολικά 15.000 φυτά.
Συγκεκριμένα, φυτεύτηκαν14 διαφορετικά είδη δέντρων και θάμνων, εκ των οποίων 70% ήταν πλατύφυλλα (ήμερη βελανιδιά, χνοώδης δρυς, χαρουπιά, κουτσουπιά, μελικουκιά, δάφνη, κ.ά.) και 30% κωνοφόρα (χαλέπιος πεύκη και κυπαρίσσι). Η καινοτόμα αυτή προσέγγιση μίξης διαφορετικών ειδών αναμένεται να βελτιώσει τη βιοποικιλότητα στη συγκεκριμένη περιοχή και να συμβάλλει σημαντικά στην πυρανθεκτικότητα του νέου δάσους που θα προκύψει.
Επόμενα βήματα
Η πρώτη φάση του έργου που αφορούσε τις φυτεύσεις ολοκληρώθηκε με επιτυχία. Το επόμενο διάστημα θα υλοποιηθούν δράσεις συντήρησης των φυτών πάντα με τη βοήθεια των εθελοντών, οι οποίοι θα κληθούν την άνοιξη και το καλοκαίρι να βοηθήσουν στη διαμόρφωση των λάκκων, τη λίπανση, το βοτάνισμα και το πότισμα των φυτών. Το έργο θα διαρκέσει για τα επόμενα τρία χρόνια, προκειμένου να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα των φυτών.
ΟΝίκος Γεωργιάδης, υπεύθυνος δράσεων δασικής διαχείρισης στο WWF Ελλάςδηλώνει:«Σήμερα, που η κλιματική κρίση οδηγεί σε συχνότερες και μεγαλύτερης έντασης πυρκαγιές, η προσέγγιση για την αποκατάσταση δασικών οικοσυστημάτων, όταν αυτή κρίνεται απαραίτητη, θα πρέπει να ακολουθεί ένα σχέδιο φυτεύσεων με δραστική μίξη ειδών, ακολουθώντας ουσιαστικά το παράδειγμα που μας δίνει η ίδια η φύση, κι έχοντας ως στόχους τόσο την πυρανθεκτικότητα, όσο και τη βιοποικιλότητα του νέου δάσους. Επιπρόσθετα, σε ένα περιβάλλον που οι δασικές εκτάσεις που χρήζουν τεχνητής αποκατάστασης αυξάνονται διαρκώς, κανένα φυτό δεν πρέπει να πηγαίνει “χαμένο” και άρα οι μέθοδοι καθώς και οι εργασίες φύτευσης και συντήρησης θα πρέπει να είναι οι ιδανικές. Τέλος, σε όλα αυτά, θα πρέπει να προστεθεί και η εκπαίδευση των εθελοντών που συνδράμουν σε τέτοιες δράσεις και οι οποίοι δίνουν στην κυριολεξία ψυχή στο όραμά μας για ένα ζωντανό πλανήτη».
