Εισήγηση της Βουλευτή Φλώρινας και Αναπλ. Τομεάρχη Περιβάλλοντος & Ενέργειας του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ στην Γ’ συνεδρίαση της Διαρκούς Επιτροπής Παραγωγής και Εμπορίου της Βουλής στην κατ’ άρθρο συζήτηση για το νομοσχέδιο (ν/σ) του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων «Δίκαιη Αναπτυξιακή Μετάβαση και ρύθμιση ειδικότερων θεμάτων απολιγνιτοποίησης»
Αγαπητοί συνάδελφοι, ακούσατε τους Δημάρχους, τους Περιφερειάρχες, δεν είναι δικοί μας, δεν βγήκαν με τη δική μας στήριξη. Είναι όμως εκεί και ζουν το πρόβλημα. Τους ακούσατε; Ακούσατε, ότι είναι ικανοποιημένοι από τη διαβούλευση, από τη συμμετοχή στο μοντέλο διακυβέρνησης, από τις θέσεις εργασίας, από τους πόρους, από τα εδάφη, από τον χωροταξικό σχεδιασμό; Ακούσατε αυτό που είπε ο Δήμαρχος Αμυνταίου, ότι παίρνει τα φιλέτα η ΔΕΗ και μας δίνει τις πλαγιές; Τους ακούσατε για το πώς πρέπει να συμμετέχουν;
Εγώ θα σας μεταφέρω και μία δημοσκόπηση που έγινε στην περιοχή. Η πλειοψηφία των πολιτών ζητούν συμμετοχή και θέλουν πιο συμπεριληπτικό μοντέλο διακυβέρνησης. Δεν μπορείτε να τα αγνοείτε αυτά. Είναι μετρημένα. Εάν η κοινωνία δεν έχει όφελος και συμμετοχή, την έχεις απέναντι. Και αν την έχεις απέναντι σε τόσο βαθύ μετασχηματισμό του παραγωγικού προτύπου μιας περιοχής, το έχεις χάσει.
Σας παρακαλώ πολύ και μιλάω και ως Βουλευτής Φλώρινας, γίνεται καταστροφή και το ακούσατε. Και μεταφέρω μία κραυγή αγωνίας, κ. Υπουργέ. Με πήρε άνθρωπος που ασχολείται πέριξ της ΔΕΗ με μηχανήματα και μου λέει θέλω να πεις αυτό μόνο στη Βουλή: Χρεώθηκα, αγόρασα μηχανήματα, έχω 2,5 χρόνια να δουλέψω και έχω χρέη, θα μου πάρουν το σπίτι και τα δύο μου παιδιά, που τα είχα στην δουλειά, φεύγουν στο εξωτερικό. Και ρωτάω, να αυτοκτονήσω ή έχω κάτι να περιμένω; Αυτή είναι η κατάσταση. Δεν λαϊκίζω. Ειλικρινά, δεν θα μου το χρεώσετε αυτό. Αλλά ακούστε τους Δημάρχους, ακούστε τους τοπικούς φορείς.
Υπάρχει αγωνία και υπάρχει άσχημη εξέλιξη, γιατί; Υπάρχει κλιματική κρίση, ναι, απολιγνιτοποίηση, απανθρακοποίηση ναι. Δεν γίνεται όμως έτσι από τη μια μέρα στην άλλη. Δυόμισι χρόνια αφήσατε μια περιοχή να καταρρέει και μου φέρνετε κείμενα. Χθες είπε ο κ. Υπουργός, «βάζουμε τις βάσεις». Σοβαρά; Μπαίνουν οι βάσεις στο τέλος του ΄21 για να γίνει απολιγνιτοποίηση το ΄23 ή το ΄25 ή το ΄28, πέρα δώθε; Ποιος είναι ο σχεδιασμός;
Είπατε ότι η κρίση έχει και διεθνή διάσταση. Όλες οι κρίσεις έχουν διεθνή διάσταση. Γιατί όμως κάθε φορά αυτή η χώρα και αυτός ο λαός τις πληρώνει πιο ακριβά; Και οικονομική κρίση και υγειονομική κρίση και κλιματική κρίση και ενεργειακή κρίση. Αυτός ο λαός πληρώνει πάντα πιο ακριβά. Γιατί; Κάπως πρέπει να προβληματιστείτε, αγαπητοί συνάδελφοι.
Ακούγοντας τον συνάδελφο, μου ήρθε στο μυαλό ο Προυστ: Μου απαντάτε με έναν τρόπο όπως όλοι οι άνθρωποι που όταν ξέρουν ότι για κάτι φταίνε, προσποιούνται ότι νομίζουν ότι τους προσάπτουν κάτι άλλο. Αυτό είναι.
Από χθες αρχίσαμε και τι καλή που είναι η απολιγνιτοποίηση…Σε εμάς θα το πείτε; Μου δώσατε συγχαρητήρια για τις ΑΠΕ. Μα αυτή είναι η θέση μας, το είχε πει ο κ. Τσίπρας. Ο σχεδιασμός της Κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ ήταν να κλείνουν οι μονάδες σταδιακά και να αντικαθίσταται μία-μία που κλείνει από ΑΠΕ. Αυτός ήταν ο σχεδιασμός, όχι να τις κλείσουμε όλες ξαφνικά και να βάλουμε φυσικό αέριο και σε 5 - 10 χρόνια η ίδια περιοχή να ξαναπεράσει ένα βίαιο μετασχηματισμό γιατί θα κοπεί το φυσικό αέριο.
Ξέρετε τι έγινε στη Φλώρινα; 20 εκ. επενδεδυμένο κεφάλαιο σε δίκτυο τηλεθέρμανσης, το οποίο καθυστέρησε για διάφορους λόγους, κόπηκε. Και τώρα εντάχθηκε στα υφιστάμενα κονδύλια και προγράμματα, άρα στερούνται πόροι από άλλες διαδικασίες, αντί να είναι μέσα στο πλαίσιο απολιγνιτοποίησης. Γιατί; Γιατί τα ευρωπαϊκά ταμεία δεν χρηματοδοτούν νέα έργα φυσικού αερίου. Ειδικά για το φυσικό αέριο κατευθείαν στα σπίτια, όχι για ΣΥΘΗΑ που θα μπορούσε να είναι και μεταβατικό. Όλη η Ευρώπη επενδύει σε δίκτυα τηλεθέρμανσης. Σε δίκτυα, γιατί τα δίκτυα είναι technology agnostic σύστημα. Δεν έχει να κάνει με τη θερμική πηγή, λιγνίτη, φ/α, ΑΠΕ.
Γελάει όλη η Ευρώπη. Η Ελλάδα έκοψε ενόψει απολιγνιτοποίησης την τηλεθέρμανση και βάζει φυσικό αέριο στα σπίτια. Αυτό δεν φιλοπεριβαλλοντικό, είναι απαράδεκτο. Άλλες χώρες έχουν καταφέρει και τροφοδοτούν τα συστήματά τους από αναπάντεχες πηγές θερμότητας, παίρνουν την θερμοκρασία και την κάνουν τηλεθέρμανση. Λύματα, θάλασσα, βιομηχανικές διεργασίες, εξαερισμούς υπόγειων τούνελ του μετρό.
Το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης και το Ταμείο Ανάκαμψης και όλοι οι πόροι που υπάρχουν- και συγνώμη κ. Καιρίδη, αλλά σε σχέση με την αναφορά σας για τον ΣΥΡΙΖΑ και τους πόρους, αλλά το Ευρωπαϊκό Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης ψηφίστηκε το 2021. Αυτή η ευκαιρία, λοιπόν, με τους πόρους μπορεί να μην είναι διαθέσιμη σε 20 χρόνια, για να καλύψει τη ζημιά που θα προκαλέσει η μονοκαλλιέργεια φυσικού αερίου. Οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες χρησιμοποιούν το Ταμείο για να επενδύσουν σε τεχνολογίες του 21ου αιώνα και ανοίγουν νέου τύπου θέσεις εργασίας και εμείς από το υφιστάμενο Ταμείο χρηματοδοτούμε έργα φυσικού αερίου. Πού είναι το προοδευτικό, πού είναι το μέλλον, πού είναι το όραμα, πού είναι η απάντηση στην περιβαλλοντική κρίση;
Εμείς οραματιζόμαστε, λοιπόν, μια Δυτική Μακεδονία κέντρο καινοτομίας, όσον αφορά στη μετάβαση, σε ένα οικολογικό σύστημα θέρμανσης και η χρηματοδότηση για ένα τέτοιο όραμα είναι σήμερα διαθέσιμη, δυστυχώς όμως είστε εσείς Κυβέρνηση και δεν το αξιοποιείτε.
Τι έχετε καταφέρει για τις ΑΠΕ; Ο κ. Χατζηδάκης τάχα απλοποίησε τις διαδικασίες και έγινε μια υπερθέρμανση, όποιος έβλεπε φως έμπαινε και έκανε αιτήσεις. Πολύ αργά κατάλαβε το λάθος του, γι’ αυτό σε ένα νομοσχέδιο έβαλε ως προαπαιτούμενο μία εγγυητική.
Κύριε συνάδελφε, ξέρω γράμματα. Υπάρχει υπερκείμενος σχεδιασμός, υποκείμενος σχεδιασμός, η χωροταξία είναι η επιστήμη της πολιτικής. Εάν η χώρα μας μπήκε στα μνημόνια ένα θέμα να είναι η διαφθορά και αλλά σχετικά- αλλά ένα μεγάλο ζήτημα είναι ότι δεν είχε ποτέ εργαλεία για να κάνει ένα παραγωγικό μοντέλο που αφορά στην πραγματική οικονομία. Γιατί δεν είχε κτηματολόγιο; Γιατί δεν είχε δασικούς χάρτες; Γιατί δεν είχε οριοθέτηση ρεμάτων; Γιατί δεν είχε οριοθετημένους αιγιαλούς και αρχαιολογικούς χώρους και κολλούσαν οι επενδύσεις; Γιατί ήταν επιλογή να μην έχει η χώρα εργαλεία, να κλείνουμε το μάτι στον επενδυτή και να του λέμε «θα στο δώσω και αυτό». Έτσι κολλήσανε όλες οι επενδύσεις.
Το περιφερειακό χωροταξικό στη Δυτική Μακεδονία δεν έχει ολοκληρωθεί και πάμε να κάνουμε τα ειδικά πολεοδομικά, τα οποία είναι τα πιο κρίσιμα εργαλεία, γιατί από αυτά θα κριθεί ποια εδάφη θα αποδοθούν στην κοινωνία και σε αγροτικούς συνεταιρισμούς. Και ναι κ. συνάδελφε, το μοντέλο διακυβέρνησης μπορεί να είναι ταυτόχρονα συγκεντρωτικό και να υπάρχει πολυαρχία, συγκεντρωτικό, γιατί δεν συμμετέχει η τοπική κοινωνία και έχει πολυαρχία γιατί έχει Υπουργό, Διοικητή ΣΔΑΜ, διευθύνοντα της μετάβασης, κλπ.
Ακούστε όμως τι προβλέπει ο κανονισμός του ΤΔΜ: «Τα κράτη-μέλη καταρτίζουν μαζί με τις τοπικές και περιφερειακές αρμόδιες Αρχές των οικιών εδαφών τη διαδικασία δίκαιης μετάβασης. Στη συνέχεια αναφέρεται…τους οικονομικούς και κοινωνικούς εταίρους, σχετικούς φορείς που εκπροσωπούν την κοινωνία των πολιτών, όπως περιβαλλοντικούς εταίρους, μη κυβερνητικές οργανώσεις και φορείς, που είναι υπεύθυνοι για την προώθηση της κοινωνικής ένταξης, των θεμελιωδών δικαιωμάτων, των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρίες, της ισότητας των φύλων και της καταπολέμησης των διακρίσεων, ερευνητικοί οργανισμοί και πανεπιστήμια κλπ.».
Εδώ λέμε δεν μπαίνει ο τοπικός Δήμος, δεν μπαίνει η Περιφέρεια. Αυτά λέει η Ευρώπη, δεν τα λέω εγώ, δεν τα λέει ο ΣΥΡΙΖΑ. Η εταιρική σχέση έχει μια προσέγγιση εκ των κάτω προς τα πάνω, ακριβώς αντίθετη από αυτή που περιγράφεται στο νομοσχέδιο. Πάμε να κάνουμε μετάβαση με το μάτι. Υπάρχουν εργαλεία, δεν είναι δικά μας, τα διαβάζουμε όμως, τα έχουμε υπόψη μας.
Είπατε για τους λιγνίτες ότι τότε μειώνονταν, τα έχετε μπερδέψει. Θα σας εξηγήσω γιατί. Την εποχή της διακυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ λοιπόν δεν υπήρχε κοντά ο ορίζοντας της απολιγνιτοποίησης. Το ΕΣΕΚ, το οποίο είχε εγκριθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή προέβλεπε σταδιακή μείωση μέχρι το 2032 και μάλιστα στο μείγμα έμενε και λίγο ακόμα. Με αυτόν τον ορίζοντα της 15ετίας κάνεις έναν άλλο σχεδιασμό από αυτόν που κάνεις το 2021 για να την κάνεις το 2023, σ’ αυτό τουλάχιστον να συμφωνήσουμε.
Ξέρετε τι έλεγε ο κ. Μητσοτάκης τον Ιούλιο του 2019 στο Lingos στη Φλώρινα και τον χειροκροτούσαν οι συνδικαλιστές της ΔΕΗ; Έλεγε ότι οι λιγνίτες δεν μπορούν να σταματήσουν ξαφνικά. Έχω το βιντεάκι. Έλεγε ό,τι ήθελαν να ακούσουν, όπως έκανε στις Πρέσπες, όπως έκανε σε όλα.
Υπάρχει, λοιπόν, παγκόσμια -όχι μόνο στη χώρα μας- μία διαφοροποίηση. Καταρχήν, να πούμε ότι η παγκόσμια πολιτική ηγεσία συμφωνεί για την κλιματική κρίση και τους κλιματικούς στόχους πλην ακροδεξιών, Τραμπ και των συμφερόντων ορυκτών καυσίμων κλπ. Υπάρχει, όμως, σοβαρή πολιτική διαφοροποίηση, η οποία εμφανίζεται και εδώ. Γι’ αυτό διαφωνούμε με το νομοσχέδιο. Ποια είναι αυτή;
Πολλές φορές τα μέτρα για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης είναι πιο επώδυνα για τις κοινωνίες από την ίδια την πολιτική κρίση. Άρα, με το ποια πολιτική και ποιο μοντέλο θα προχωρήσουμε έχει πολύ μεγάλη σημασία. Υπάρχει, λοιπόν, η άποψη, η οποία φαίνεται και στην Ευρώπη, της δεξιάς συντηρητικής παράταξης, που λέει το εξής: Δυο, τρεις μεγάλοι επενδυτές χρηματοδοτούμενοι από τα δημόσια ταμεία, κάνουν τη μετάβαση, με την κοινωνία απ’ έξω. Δεν χρησιμοποιούν πολύ καινοτομία και δίνουν και κάποιες θέσεις εργασίας, όχι και πάντα καλά αμειβόμενες. Αυτό είναι το ένα μοντέλο.
Υπάρχει και το άλλο μοντέλο, που έρχεται το κράτος εγγυάται τη μετάβαση, ψηφιοποίει τις υπηρεσίες του, έχει πολύ μεγάλη συμμετοχή η κοινωνία. Κάνει τα εργαλεία συμμετοχής, χρηματοδότησης, τακτοποίησης του χώρου και αφήνει να χτίσουν πάνω σε αυτά ενεργειακές κοινότητες, μικρομεσαίες επιχειρήσεις, μεγάλοι επενδυτές. Ένα πανεπιστήμιο κάνει ένα διδακτορικό, ένα χωριό αντιγράφει ένα πολύ καλό παράδειγμα από ένα χωριό της Σουηδίας, κάποιοι νέοι κάνουν μια start-up. Αυτό είναι μετάβαση. Είμαστε πολύ μακριά. Εγώ φοβάμαι ότι δεν μπορείτε να κάνετε ούτε το πρώτο, μόνο να μοιράσετε τα χρήματα. Έχουν περάσει 2,5 χρόνια και δεν έχει γίνει τίποτα.
Μας είπατε ότι καταστροφολογούμε, δηλητηριάζουμε κλπ. Εγώ τα λέω και τα πιστεύω αυτά, γιατί πονάω την περιοχή, πονάω τον λαό, πονάω και την υπόθεση αυτή. Έχουμε παιδιά και δεν γίνεται να αγνοούμε τον πλανήτη. Λέμε ότι η καταστροφή δεν είναι αναπότρεπτη, γιατί μπορούμε να την προλάβουμε. Δεν καταστροφολογούμε και λέμε «πω, πω τι έγινε, πάει». Δεν πάει, προλαβαίνουμε, κάντε κάτι, ακούστε και μην ακούτε εμάς, ακούστε τους τοπικούς φορείς, ακούστε το Πανεπιστήμιο, ακούστε την Ευρώπη. Τι άλλο να πω. Οι επιλογές σας θέτουν σε κίνδυνο την πράσινη μετάβαση και συγχρόνως διευρύνουν τις υφιστάμενες ανισότητες και τις περιφερειακές ανισότητες.
Σε ό,τι αφορά στη διαβούλευση. Ακούστε τους Δημάρχους. Όλοι διαμαρτυρήθηκαν. Στο masterplan έγινε μια στοιχειώδης διαβούλευση, στα εδαφικά δόθηκαν ερωτηματολόγια από τις Περιφέρειες σε φορείς και απάντησαν. Μα η ουσία της διαβούλευσης δεν είναι αυτή.
Για να μην πούμε για τις ενεργειακές κοινότητες. Είναι το πρώτο εργαλείο συμμετοχής και διάχυσης του οφέλους στην τοπική κοινωνία. Οι πολίτες θα παράγουν την ενέργεια που θα καταναλώνουν. Πάλι δεν το λέμε εμείς αυτό. Δείτε λίγο τι γίνεται εκεί που έχουνε μετάβαση. Δείτε λίγο και τη Γερμανία, όπου έχουν ποσοστό των επενδύσεων σε ΑΠΕ. Νομίζω στη Γερμανία γύρω στο 30%- 35% γίνεται από ενεργειακές κοινότητες. Εμείς, στο πρόγραμμά μας λέμε 50%, δηλαδή ακόμη παραπάνω και εδώ έχουμε μηδέν. Μπλοκάρονται. Έχουν γίνει ενεργειακές κοινότητες στη Δυτική Μακεδονία μη κερδοσκοπικού σκοπού, εικονικού συμψηφισμού –είναι το virtual net metering, οι οποίες θέλουν να παράξουν ρεύμα, για ιδία κατανάλωση των κατοίκων. Αυτοπαραγωγή-αυτοκατανάλωση. Είναι πολύ βασικό αυτό. Πώς να σε ακολουθήσει η κοινωνία, αν αυτά τα αγνοείς;
Εμείς εδώ παρακαλάμε και λέμε «δώστε μας λίγο φυσικό χώρο και λίγο ηλεκτρικό χώρο και λίγη χρηματοδότηση για να προχωρήσει μετάβαση».
Κύριε Υπουργέ, πράσινη μετάβαση, απολιγνιτοποίηση, με την κοινωνία «όρθια» - να μην πω «Δίκαιη» γιατί μπορεί να μην σας αγγίζει αυτό- χωρίς την κοινωνία, δεν θα γίνει, δεν μπορεί να την έχετε απέναντι. Ακούστε αυτά τα αιτήματα που σας είπαν, σήμερα, οι δικοί σας Δήμαρχοι. Μην ακούτε εμένα και δείτε πώς γίνεται σε άλλες χώρες, στη Γερμανία, σε τόσες πόλεις, χιλιάδες παραδείγματα. Τι έκαναν αυτοί και τι δεν κάνουμε εμείς.
