Από πρωτεύουσα της ανεργίας στη χώρα στην πιο πράσινη περιφέρεια της Ευρώπης.
Ο Περιφερειάρχης Δυτικής Μακεδονίας εξηγεί πώς το κέντρο της λιγνιτικής παραγωγής της Ελλάδας θα κερδίσει το στοίχημα της απολιγνιτοποίησης.
Για τους κινδύνους, τις προτεραιότητες, τις απαραίτητες πολιτικές και τους στόχους της απολιγνιτοποίησης στη Δυτική Μακεδονία μίλησε στο Εργοληπτικόν Βήμα ο Περιφερειάρχης, κ. Γιώργος Κασαπίδης.
Όπως σημείωσε η μετάβαση από μια μονοδιάστατη οικονομία, αυτή της εκμετάλλευσης του λιγνίτη, σε μια πολυεπίπεδη και πολυπαραγοντική οικονομία μέσα από νέες επενδύσεις και κεφάλαια που θα έρθουν στην περιοχή από εθνικούς και ευρωπαϊκούς πόρους εφόσον διασφαλίζεται πρώτα η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.
Στο πλαίσιο αυτό παρουσίασε τις εννέα πολιτικές για τη μετάβαση αυτή στην αυριανή ημέρα για τη Δυτική Μακεδονία καθώς και τις δεκαπέντε διεκδικήσεις που έθεσε η περιφέρεια προς την αρμόδια συντονιστική επιτροπή του Σχεδίου Δίκαιης Μετάβασης, οι οποίες έγιναν αποδεκτές και από το Περιφερειακό Συμβούλιο Δυτικής Μακεδονίας για να ολοκληρώσει το σχεδιασμό αυτόν.
«Δικιά μας επιθυμία είναι η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας να γίνει η πιο πράσινη Περιφέρεια της Ευρώπης» τονίζει ο κ. Κασαπίδης σημειώνοντας ωστόσο ότι είναι απαραίτητο ένα οργανωμένο σχέδιο χωροθέτησης των ΑΠΕ, να μην χορηγούνται οι αδειοδοτήσεις με άναρχο τρόπο με προτεραιότητα τη διασφάλιση και προστασία των αγροτοκτηνοτροφικών περιοχών υψηλής παραγωγικότητας.
Ψηλά στην ατζέντα της Περιφέρειας είναι και η εξασφάλιση της θέρμανσης των πόλεων στη μεγαλιγνιτική περίοδο καταρτίζοντας ήδη ένα σχέδιο, το οποίο θα καλύπτει αφενός το μεταβατικό στάδιο, αφετέρου και μετά την οριστική, βάση σχεδιασμού, παύση των περισσότερων λιγνιτικών μονάδων το 2023.
Αυτό περιλαμβάνει την κατασκευή ενός εργοστασίου καύσης φυσικού αερίου που θα καλύπτει τις ανάγκες θερμικών φορτίων των Τηλεθερμάνσεων της Δυτικής Μακεδονίας.
Η Δυτική Μακεδονία είναι η πρώτη περιφέρεια σε ποσοστά ανεργίας στην Ελλάδα εδώ και πολλά χρόνια.
Το κλείσιμο των μονάδων λιγνίτη εκτιμάται ότι θα δημιουργήσει περί τους 12.000 επιπλέον ανέργους.
Τι ζητάτε από την κεντρική κυβέρνηση προκειμένου να αντιμετωπιστεί αυτή την ραγδαία αύξηση της ανεργίας σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα;
Πώς απαντάτε στις αγωνίες των κατοίκων για γενικότερη διασάλευση της τοπικής οικονομίας ή στην κριτική για ανεπάρκεια των οικονομικών πόρων που προορίζονται για αυτές τις περιοχές;
Είναι γεγονός ότι η Δυτική Μακεδονία είναι η πρωτεύουσα της ανεργίας στην Ελλάδα και κατέχουμε μια από τις υψηλότερες θέσεις ανεργίας των νέων σε Ευρωπαϊκό Επίπεδο.
Η μετάβαση από μια μονοδιάστατη οικονομία, αυτή της εκμετάλλευσης του λιγνίτη, σε μια πολυεπίπεδη και πολυπαραγοντική οικονομία, ελπίζουμε να λύσει αυτό το δυσεπίλυτο πρόβλημα της ανεργίας, που μαστίζει εδώ και πολλά χρόνια την Περιφέρειας μας.
Στόχος της Περιφερειακής Αρχής και αίτημα προς την κυβέρνηση, είναι ταυτόχρονα με την απώλεια των θέσεων εργασίας από το κλείσιμο των λιγνιτικών μονάδων,να διασφαλίζεται πρώτα η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.
Αφουγκραζόμαστε τους προβληματισμούς της τοπικής κοινωνίας και για αυτό το λόγο σε καθημερινή βάση και με όλες μας τις δυνάμεις, προσπαθούμε να αντιμετωπίσουμε τα ποικίλα προβλήματα, αλλά ταυτόχρονα προσπαθούμε να επιλύσουμε τις παθογένειες του παρελθόντος που κληρονομήσαμε και δυσκολεύουν το έργο μας.
Τα χρηματοδοτικά εργαλεία τα οποία αναμένεται να στηρίξουν τη μετάβαση είναι, ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Δίκαιης Μετάβασης και οι πυλώνες που το απαρτίζουν (Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, InvestEU Scheme, ΕΤΕπ – Δανειακή Διευκόλυνση Δημοσίου Τομέα), το Ταμείο Ανάκαμψης, ΕΣΠΑ, εθνικοί πόροι, το Ευρωπαϊκό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης, προγράμματα προώθησης της Ανταγωνιστικότητας της ΕΕ, καθώς επίσης ιδιωτικά και δανειακά κεφάλαια.
Θα υπάρξει μεγάλη εισροή κεφαλαίων στην περιοχή. Παρόλα αυτά, δεν επαναπαυόμαστε και προσπαθούμε να αυξήσουμε, όσο δυνατόν περισσότερο, τους εισερχόμενους οικονομικούς πόρους στη Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας.
Ποιες είναι, κατά την γνώμη σας, οι καταλληλότερες πολιτικές αντιμετώπισης της μετάβασης των λιγνιτικών περιοχών στη νέα χωρίς λιγνίτη εποχή;
Στο πλαίσιο της δίκαιης μετάβασης και για την αντιμετώπιση των ειδικών προκλήσεων στη νέα χωρίς λιγνίτη εποχή, θα πρέπει να υπάρξουν πολιτικές που θα παρέχουν στοχευμένη στήριξη στις εν λόγω περιοχές, για να καθορίσουν το νέο παραγωγικό τους μοντέλο.
Οι κυριότερες κατά την γνώμη μας είναι:
- Η διατήρηση της ενεργειακής ταυτότητας της Π.Δ.Μ. μέσω της μετεξέλιξης της από ενεργειακό κέντρο με βάση το λιγνίτη, σε Κέντρο Ενεργειακών Εξελίξεων θεμάτων επιστημονικής, τεχνικής και θεσμικής φύσεως. Θέλουμε η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας, να γίνει η πρώτη πράσινη Περιφέρεια στην Ελλάδα και από τις πρώτες στην Ευρώπη, με την υιοθέτηση και προώθηση των πιο σύγχρονων, πράσινων ενεργειακών και περιβαλλοντικών τεχνολογιών στον
κόσμο. - Η στήριξη στη βιομηχανία, βιοτεχνία και εμπόριο με την ανάπτυξη των κατάλληλων αντίστοιχων υποδομών και τεχνολογιών (ΒΙ.ΠΕ., Τεχνολογικά Πάρκα, ΒΙΟ.ΠΑ., Εμπορευματικά κέντρα κ.α.), που θα δημιουργούν ευνοϊκό επενδυτικό περιβάλλον.
Δυνατότητα χωροθέτησης επιχειρηματικών πάρκων, είτε σε νέους ελεύθερους χώρους, είτε σε χώρους όπου έχουν αναπτυχθεί και λειτουργούν υφιστάμενες επιχειρήσεις. - Η στήριξη της γεωργίας, κτηνοτροφίας, αλιείας, δασοκομίας και όλων των παραγωγικών δραστηριοτήτων σε καθετοποιημένη μορφή.
Αποκατάσταση και ανάπτυξη των αναγκαίων υποδομών υποστήριξης όλων των επιπέδων της παραγωγικής δραστηριότητας (φράγματα, αρδευτικό, αναδασμοί, ερευνητικοί σταθμοί κ.α). - Η ολοκληρωμένη τουριστική ανάπτυξη της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας με την ανάδειξη, προβολή και αξιοποίηση όλων των μορφών τουρισμού που μπορούν να αναπτυχθούν (οικοτουρισμός, θρησκευτικός τουρισμός, αγροτουρισμός, βιομηχανικός, συνεδριακός κ.α.), καθώς και την ανάδειξη των ιστορικών τόπων και της τοπικής αρχιτεκτονικής σε παραδοσιακούς οικισμούς.
- Η ανάπτυξη της έρευνας, της γνώσης και της καινοτομίας με άξονες το Πανεπιστήμιο και το ΕΚΕΤΑ.Στήριξη ερευνητικών πρωτοβουλιών για παραγωγή γνώσης και μετατροπή της σε καινοτομία που θα διδάσκεται στο Πανεπιστήμιο και θα εφαρμόζεται στην πράξη μέσω της σωστής επιχειρηματικότητας στην Π.Δ.Μ.
- Η στήριξη του ανθρωποκεντρικού χαρακτήρα της Περιφέρειάς μας με ενδυνάμωση των δομών και μονάδων υγείας σε όλες τις Περιφερειακές Ενότητες.
Αναβάθμιση των αναγκαίων υποδομών για παροχή υπηρεσιών υγείας και ευεξίας στους πολίτες και σε ειδικές ευπαθείς ομάδες πολιτών (ΚΕΦΙΑΠ Άργους, ΚΕΦΙΑΠ Αμυνταίου και ιαματικές πηγές, υποδομές πρόσβασης ΑΜΕΑ – αυτιστικών παιδιών κ.α.). - Η πλήρης κάλυψη των οικισμών της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας, με ψηφιακές υποδομές υψηλών ταχυτήτων και ποιότητας. Στήριξη δημιουργίας ευνοϊκού περιβάλλοντος εργασίας και παροχής και λειτουργίας ψηφιακών υπηρεσιών για όλες τις δραστηριότητες της κοινωνίας (οικονομικών, κοινωνικών, πολιτισμικών κ.α.), ώστε να καταστεί η Περιφέρειά μας η πιο σύγχρονη και φιλόξενη ψηφιακά Περιφέρεια στην Ελλάδα και από τις πιο σύγχρονες στην Ευρώπη.
- Η δημιουργία ενός πλέγματος συνδυασμένων μεταφορών, ώστε να γίνει η Περιφέρειά μας κόμβος μεταφορών και διακίνησης πολιτών.
Ολοκλήρωση των κάθετων αξόνων της Εγνατίας οδού, αναβάθμιση του
ενδοπεριφερειακού οδικού δικτύου, ανάπτυξη σιδηροδρομικού δικτύου, αναβάθμιση των αεροδρομίων Καστοριάς και Κοζάνης και κατασκευή υδατοδρομίων στις βασικές μας λίμνες. - Αναβάθμιση της εξωστρέφειας και ανάδειξη του διασυνοριακού
χαρακτήρα της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας στο διεθνές χωρικό σύστημα ως «Περιφέρεια πύλη εισόδου της χώρας».
Αξιοποίηση της κομβικής συνοριακής θέσης της Περιφέρειάς μας, μέσα από την ενίσχυση της διασυνοριακής οικονομικής συνεργασίας και την ενθάρρυνση της δικτύωσης και της επιχειρηματικότητας στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων.
Έχετε συντάξει ως Περιφερειακή Αρχή συγκεκριμένη πρόταση προς την κεντρική κυβέρνηση για την μεταλιγνιτική εποχή στην Δυτική Μακεδονία και εάν ναι μπορείτε να μας παρουσιάσετε τα κυριότερα σημεία;
Η Περιφερειακή Αρχή έχει αναδείξει την αναγκαιότητα διαφοροποίησης του παραγωγικού μοντέλου όπως αποτυπώθηκε στο ΣΔΑΜ ενώ έχει συντάξει και παρουσιάσει δεκαπέντε διεκδικήσεις που τέθηκαν προς την αρμόδια συντονιστική επιτροπή του ΣΔΑΜ, οι οποίες έγιναν αποδεκτές και από το Περιφερειακό Συμβούλιο Δυτικής Μακεδονίας για να ολοκληρώσει το σχεδιασμό αυτόν.
Συγκεκριμένα, οι δεκαπέντε διεκδικήσεις μας είναι:
- Να χαρακτηριστεί το εγχείρημα της απολιγνιτοποίησης ως μια στρατηγική επένδυση, όπως ορίζεται στο Ν. 4608/2019, ώστε να επιλυθούν ζητήματα που προκύπτουν ως προς τα κίνητρα και τα χρονοδιαγράμματα του σχεδιασμού.
- Να ενσωματωθούν οι μεγάλες υποδομές της Περιφέρειας, που αφορούν σε οδικά δίκτυα, σιδηροδρόμους, αεροδρόμια και ψηφιακές υποδομές στον Εθνικό Σχεδιασμό και να υλοποιηθούν με άλλους πόρους και όχι αυτούς της δίκαιης μετάβασης.
- Ο σχεδιασμός δίκαιης μετάβασης να αφορά στο σύνολο της ΠΔΜ, με έμφαση στις πληττόμενες περιοχές, ώστε να επιτευχθεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο η ισόρροπη ανάπτυξή της.
- Να οριστεί πράσινο τέλος στις ΑΠΕ, συναρτήσει των επιπτώσεων της αλλαγής του παραγωγικού μοντέλου και της εκμετάλλευσης των εδαφών και των δικτύων, ως αντιστάθμισμα του λιγνιτικού πόρου που χάνεται, το οποίο δεν θα επωμιστούν οι παραγωγοί, αλλά η πολιτεία και που θα αφορά στο σύνολο της ΠΔΜ.
- Να βρεθεί βιώσιμη λύση για την λειτουργία των τηλεθερμάνσεων, λαμβάνοντας υπόψη το κριτήριο της βιώσιμης ανάπτυξης, το οποίο μπορεί να δημιουργήσει πρόβλημα στη χρηματοδότηση από Ευρωπαϊκούς Πόρους.
- Η διασφάλιση της λειτουργίας του ΑΗΣ Πτολεμαΐδα 5 και μετά το 2028, αλλά και η παράταση λειτουργίας των ΑΗΣ Μελίτης και Αγίου Δημητρίου, εφαρμόζοντας τεχνολογίες δέσμευσης CO2, που θα τους καταστήσουν ως ένα βαθμό βιώσιμους, τουλάχιστον για όσα χρόνια χρειαστούν, μέχρι να αντισταθμιστούν το χαμένο ΑΕΠ και οι χαμένες θέσεις εργασίας της περιοχής.
- Να ισχύσει χαμηλό ενεργειακό τιμολόγιο για τις επιχειρήσεις που είναι εγκατεστημένες ή θα εγκατασταθούν στην Περιφέρειά μας.
- Να επιλεγεί κατάλληλο σύστημα διακυβέρνησης, στο οποίο να υπάρχει ουσιαστική συμμετοχή της ΠΔΜ, δημιουργώντας ένα παρατηρητήριο για την μετάβαση, που θα λειτουργεί υποστηρικτικά στο σύστημα διακυβέρνησης και θα παρακολουθεί την εξέλιξη και υλοποίηση του εν λόγω εγχειρήματος.
- Να προβλεφθεί η προώθηση πράσινων τεχνολογιών στις επιχειρήσεις της περιοχής, μέσω ειδικών κινήτρων.
- Να ξεκαθαρίσει από την πλευρά της η ΔΕΗ, το επιχειρηματικό της πλάνο για την περιοχή μας,
έτσι ώστε να δούμε πώς θα κινηθεί η ίδια αναπτυξιακά, αλλά και να ξεκαθαρίσει το θολό τοπίο που υπάρχει σήμερα γύρω από τα εδάφη που καταλαμβάνει και τις εγκαταστάσεις που δεσμεύει. - Να τροποποιηθούν οι ΜΠΕ που έχουν ήδη εγκριθεί, ως προς το χρόνο και ως προς τις χρήσεις γης, ώστε να ξεκινήσει άμεσα η διαδικασία της αποκατάστασης των εδαφών, με την προϋπόθεση ότι δεν θα αντληθούν πόροι από το ταμείο δίκαιης μετάβασης και φυσικά δεν θα περιλαμβάνουν την αποκατάσταση των εδαφών που θα προορίζονται για χρήση από τη ΔΕΗ.
- Να αναβαθμιστεί ο ρόλος του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, ώστε να αποτελέσει σημαντικό πυλώνα ανάπτυξης και να συνδεθεί με τις επιχειρήσεις που θα δραστηριοποιούνται στην περιοχή.
- Να προβλεφθεί η αξιοποίηση του λιγνίτη σε εξωηλεκτρικές χρήσεις, καθώς ο λιγνίτης αποτελεί ένα εθνικό στρατηγικό απόθεμα.
- Να διευρυνθεί η ρήτρα της δίκαιης μετάβασης στο σύνολο της ΠΔΜ, στο πλαίσιο της ισόρροπης ανάπτυξης που προτείνει και η Ε.Ε.
- Να ενεργοποιηθεί άμεσα το μεταβατικό πρόγραμμα, με δράσεις οι οποίες θα στηρίζουν και θα επιδοτούν την εργασία και όχι την ανεργία και θα έχουν άμεση εφαρμογή στην οικονομία της περιοχής, χωρίς να απαιτούν θεσμικές παρεμβάσεις, όπως είναι για παράδειγμα ένα διευρυμένο πρόγραμμα εξοικονόμησης ενέργειας, που δεν θα αφορά μόνο σε κατοικίες, αλλά και σε επιχειρήσεις, σε κτήρια του δημόσιου και ευρύτερα δημόσιου τομέα. Το πρόγραμμα αυτό μπορεί να κινήσει άμεσα την οικονομία της περιοχής, να συγκρατήσει την ανεργία και το χαμένο ΑΕΠ και να λειτουργήσει ως αφετηρία, ώστε να καταστεί η Περιφέρειά μας, η πρώτη πράσινη Περιφέρεια της Ελλάδας. Αυτό αποκτά ακόμα μεγαλύτερη σημασία αν λάβουμε υπόψη ότι η ΠΔΜ είναι η πιο ψυχρή Περιφέρεια της Ελλάδας.
Πολλοί αναφέρουν ότι επενδύσεις όπως τα φωτοβολταϊκά ή, π.χ., η ηλεκτροκίνηση κτλ. δεν δημιουργούν εγχώριες αλυσίδες αξίας. Ποια είναι η δική σας θέση για τις ΑΠΕ και με ποιους τρόπους πιστεύετε ότι πρέπει να ενσωματωθούν στον ελληνικό ενεργειακό χώρο;
Υπάρχουν πολλές προοπτικές για την κατασκευή αλυσίδων αξίας στο ενεργειακό κομμάτι, απαιτείται όμως ένα οργανωμένο και καταρτισμένο σχέδιο σε κεντρικό επίπεδο.
Δικιά μας επιθυμία είναι η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας να γίνει η πιο πράσινη Περιφέρεια της Ευρώπης.
Οι ΑΠΕ είναι μέρος αυτού του σχεδίου, αρκεί να υπάρχει ένα οργανωμένο σχέδιο χωροθέτησης των ΑΠΕ, να μην χορηγούνται οι αδειοδοτήσεις με άναρχο τρόπο και προτεραιότητας μας είναι να διασφαλιστούν οι αγροτοκτηνοτροφικές περιοχές υψηλής παραγωγικότητας.
Επικρατεί μεγάλη ανησυχία γύρω από το μέλλον της θέρμανσης των πόλεων των λιγνιτικών περιοχών, καθώς είναι άμεσα εξαρτημένη από τη λειτουργία των μονάδων και ιδιαίτερα για το κόστος των όποιων εναλλακτικών λύσεων. Ποιες λύσεις σχεδιάζετε; Και με τι εκτίμηση κόστους για τον καταναλωτή;
Η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας, αφενός αντιμετωπίζει τις χαμηλότερες θερμοκρασίές σε σύγκριση με κάθε άλλη Περιφέρεια στην Ελλάδα, αφετέρου παρουσιάζει την υψηλότερη εξάρτηση από τα δίκτυα τηλεθέρμανσης σε σύγκριση με τις υπόλοιπες περιοχές της χώρας.
Μετά την απολιγνιτοποίηση η ένταξη του φυσικού αερίου στο εγχώριο ενεργειακό ισοζύγιο, καθώς επίσης και η κατασκευή πρόσθετων δικτύων μεταφοράς και διανομής φυσικού αερίου, θα έχουν ως αποτέλεσμα την κάλυψη των αναγκών για θέρμανση των νοικοκυριών.
Πιο συγκεκριμένα, για την εξασφάλιση της θέρμανσης στη μεγαλιγνιτική περίοδο έχει ήδη καταρτιστεί σχέδιο, το οποίο θα καλύπτει αφενός το μεταβατικό στάδιο, αφετέρου και μετά την οριστική, βάση σχεδιασμού, παύση των περισσότερων λιγνιτικών μονάδων το 2023.
Αυτό περιλαμβάνει την κατασκευή ενός εργοστασίου καύσης φυσικού αερίου που θα καλύπτει τις ανάγκες θερμικών φορτίων των Τηλεθερμάνσεων της Δυτικής Μακεδονίας.
