Παρά τις τολμηρές υποσχέσεις για τη θέσπιση ενός νόμου που θα μπορούσε να αντισταθεί στον νόμο του προέδρου Μπάιντεν για τη μείωση του πληθωρισμού (IRA), η ΕΕ δεν έχει μέχρι στιγμής καταφέρει να τον υλοποιήσει. Και οι επενδύσεις της στην πράσινη ενέργεια και τις συναφείς τεχνολογίες δεν συγκρίνονται ούτε κατά διάνοια με τα τεράστια επίπεδα χρηματοδότησης που διοχετεύονται στον τομέα αυτό στην Κίνα. Μπορούμε λοιπόν να περιμένουμε από την ΕΕ να τηρήσει τις πράσινες υποσχέσεις της ή να υπολείπεται των προσδοκιών του κόσμου;
Περίπου ένα χρόνο αφότου οι ΗΠΑ εισήγαγαν την πιο εκτεταμένη πολιτική τους για το κλίμα, τον IRA, η ΕΕ εξακολουθεί να δυσκολεύεται να παράσχει έναν τόσο εκτεταμένο νόμο για το κλίμα. Ο IRA παρέχει στις εταιρείες δισεκατομμύρια δολάρια σε επιχορηγήσεις, επιδοτήσεις και φορολογικές απαλλαγές για την ανάπτυξη έργων πράσινης ενέργειας και καθαρών τεχνολογιών.
Αυτό έχει προσελκύσει τεράστιες επενδύσεις στον τομέα κατά το τελευταίο έτος, ενώ αναμένεται σημαντικά μεγαλύτερη χρηματοδότηση τα επόμενα χρόνια, χάρη στο ευνοϊκό φορολογικό περιβάλλον. Ο συνδυασμός του IRA και του διμερούς νόμου για τις υποδομές ύψους 108 δισεκατομμυρίων δολαρίων, που θεσπίστηκε το 2021, έχει καταστήσει τις ΗΠΑ ιδιαίτερα ανταγωνιστικές όσον αφορά την καθαρή ενέργεια και την τεχνολογία, επιτρέποντάς τους να ανταγωνιστούν τον μεγαλύτερο ανταγωνιστή τους - την Κίνα. Παρόλο που οι δαπάνες της στον τομέα αυτό μπορεί να παραμένουν χαμηλότερες από την Κίνα, εξελίσσεται με ταχείς ρυθμούς σε σημαντικό περιφερειακό πράσινο κόμβο.
Όσον αφορά όμως τις προσπάθειες της Ευρώπης να αναπτύξει εκτεταμένες πράσινες πολιτικές, οι αναλυτές πιστεύουν ότι οι προσπάθειές της έχουν περιοριστεί λόγω έλλειψης μετρητών και συντονισμού. Η Γιοχάνα Λένε, αναλύτρια του κλιματικού thinktank E3G, δήλωσε ότι «είναι σε μεγάλο βαθμό η ΕΕ που μεταμφιέζεται σαν να ασκεί βιομηχανική πολιτική», προσθέτοντας ότι «όταν εξετάζετε το ίδιο το πακέτο - το γεγονός ότι δεν υπάρχει νέα χρηματοδότηση, ότι ουσιαστικά το αφήνουν στα κράτη μέλη, ότι δεν έχουν καταφέρει να δημιουργήσουν μια πραγματικά συνεκτική και συντονισμένη προσέγγιση - δεν είναι κάτι περισσότερο από το άθροισμα των μερών του».
Εν τω μεταξύ, ο Νίκλας Νάινας, Γερμανός ευρωβουλευτής των Πρασίνων, πιστεύει ότι «η μεγάλη αλλαγή που έφερε ο ΙΡΑ ήταν αυτό το τεράστιο ποσό χρηματοδότησης, και εκεί έχουμε μείνει πολύ πίσω» προσθέτοντας ότι «θα αποκαλούσα [την απάντηση της ΕΕ] ταχυδακτυλουργικό τέχνασμα. Ο μάγος σας δείχνει αυτό το χαρτί, την απάντηση του ΙΡΑ που αναζητάτε, αλλά στην πραγματικότητα, απλώς έχουμε αλλάξει το ένα χαρτί για ένα άλλο».
Μέχρι στιγμής, η ΕΕ έχει δεσμευτεί να καταστήσει το 40% των στρατηγικών τεχνολογιών καθαρής μηδενικής κατανάλωσης εντός της Ευρώπης έως το 2030. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει επίσης ζητήσει από τα κράτη μέλη να συνεισφέρουν επιπλέον 10,9 δισεκατομμύρια δολάρια στα υπάρχοντα ταμεία, ώστε να προσελκύσουν 174 δισεκατομμύρια δολάρια σε δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις στον τομέα. Το ποσό αυτό είναι αρκετά χαμηλό αν αναλογιστεί κανείς την πρόβλεψη των ΗΠΑ για 382 δισεκατομμύρια δολάρια μόνο σε ομοσπονδιακές δαπάνες στο πλαίσιο του IRA.
Στις αρχές του καλοκαιριού, η ΕΕ προετοιμάστηκε για την πιθανή απώλεια δύο ηγετικών στελεχών της κλιματικής αλλαγής, του Φρανς Τίμερμανς, του Ευρωπαίου Επιτρόπου αρμόδιου για τις πολιτικές για το κλίμα και το περιβάλλον και της Ισπανίδας υπουργού για το κλίμα Τερέζα Ριμπέρα. Ο Τίμερμανς, ο οποίος θεωρείται η φυσιογνωμία στις διεθνείς διαπραγματεύσεις της ΕΕ για το κλίμα, παραιτήθηκε έκτοτε για να κατέβει στις ολλανδικές εθνικές εκλογές.
Ο Ευρωβουλευτής των Πρασίνων Μίκαελ Μπλος εξήγησε ότι «πετύχαμε, όσον αφορά τους νόμους και τη νομοθεσία τα τελευταία τρία χρόνια, κάτι που δεν είχαμε πετύχει τα προηγούμενα 10, 15 χρόνια», αναφερόμενος στο ρόλο του Τίμερμανς στον οργανισμό. Επιπλέον, υπάρχει ο κίνδυνος να εκδιωχθεί από την κυβέρνηση η Ισπανίδα υπουργός για το κλίμα Ριμπέρα από τη νέα συντηρητική ηγεσία της χώρας. Η Ριμπέρα εκπροσωπεί την Ισπανία στις διαπραγματεύσεις της COP από το 2018, αποτελώντας βασικό πρόσωπο για την κλιματική αλλαγή στην ΕΕ.
Η έλλειψη προόδου όσον αφορά την πολιτική της ΕΕ για το κλίμα σημαίνει ότι η περιοχή θα μπορούσε να εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από την Κίνα για την πράσινη τεχνολογία της, μέχρι να μπορέσει να αναπτύξει μια ισχυρή δική της βιομηχανία. Η έρευνα δείχνει ότι σχεδόν οι μισές από τις παγκόσμιες δαπάνες για χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα πραγματοποιήθηκαν στην Κίνα το 2022, με τη χώρα να δαπανά 546 δισεκατομμύρια δολάρια για πράσινες επενδύσεις, από την ηλιακή και την αιολική ενέργεια έως τα ηλεκτρικά οχήματα και τις μπαταρίες.
Αυτό είναι σχεδόν τετραπλάσιο από τις πράσινες επενδύσεις που πραγματοποίησαν οι ΗΠΑ, οι οποίες ανήλθαν σε περίπου 141 δισ. δολάρια. Εν τω μεταξύ, η ΕΕ ήταν δεύτερη μετά την Κίνα, με 180 δισεκατομμύρια δολάρια για επενδύσεις σε καθαρή ενέργεια. Ωστόσο, αυτό αναμένεται να αλλάξει, καθώς ο ΙΡΑ συνεχίζει να προσελκύει μεγαλύτερες ιδιωτικές δαπάνες στον τομέα.
Διάφοροι παράγοντες έχουν παρεμποδίσει την πρόοδο της πολιτικής της ΕΕ για το κλίμα, με κίνδυνο να μείνει πίσω από τις ΗΠΑ όσον αφορά την πράσινη νομοθεσία και την Κίνα όσον αφορά τις δαπάνες για καθαρές τεχνολογίες. Υπάρχει όμως ακόμη χρόνος για να αλλάξει η κατάσταση.
Η ΕΕ έχει ισχυρό ιστορικό όσον αφορά την κλιματική αλλαγή και την πράσινη ενέργεια, έχοντας επενδύσει σημαντικά την τελευταία δεκαετία. Επιπλέον, διαθέτει μερικά από τα υψηλότερα περιβαλλοντικά πρότυπα στον κόσμο, με πολλούς από τους κανονισμούς της να έχουν υιοθετηθεί από άλλες κυβερνήσεις, γεγονός που υποδηλώνει ότι θα μπορούσε να παραμείνει παγκόσμιος ηγέτης στην πράσινη μετάβαση, αν αναλάβει δράση μάλλον νωρίτερα παρά αργότερα.
