Τα προβλήματα της ΔΕΗ, οι καθυστερήσεις ως προς την εφαρμογή του Target Model, της πώλησης των λιγνιτικών μονάδων και των ιδιωτικοποιήσεων των ενεργειακών εταιριών, καταλαμβάνουν σημαντικό χώρο στην χθεσινή έκθεση της Κομισιόν για την πορεία της ελληνικής οικονομίας. Επίσης, αυτό που έχει μεγαλύτερη σημασία , όπως σημειώνεται, είναι η αναφορά περί της αβεβαιότητας που υπάρχει στην Ελλάδα ως προς την κατεύθυνση της ενεργειακής αγοράς.
Συγκεκριμένα σημειώνεται ότι οι εξελίξεις στην αγορά ενέργειας είναι αλληλένδετες, ότι οι προθεσμίες για όλες τις σημαντικές δεσμεύσεις έχουν καθυστερήσει σημαντικά και κυρίως ότι υπάρχει αβεβαιότητα σχετικά με την κατεύθυνση στην οποία πηγαίνει η Ελλάδα.
Η Κομισιόν υπογραμμίζει μεν την σημαντική επιβράδυνση των μεταρρυθμίσεων του ενεργειακού τομέα όμως είναι μάλλον συγκρατημένη ως προς το τι πρέπει να γίνει. Το ύφος της χθεσινής έκθεσης σε καμία περίπτωση δεν έχει τον επιτακτικό τόνο των προηγούμενων. Οι υπηρεσίες της Επιτροπής γνωρίζουν ότι καταγράφουν εκκρεμότητες τις οποίες θα πρέπει να συζητήσουν με την επόμενη κυβέρνηση και για το λόγο αυτό επικεντρώνουν το ενδιαφέρον τους περισσότερο στην κατεύθυνσης της αγοράς και λιγότερο στην εφαρμογή συγκεκριμένων μέτρων.
Είναι ενδεικτικό ότι για την πώληση των λιγνιτικών μονάδων της ΔΕΗ αν καιχαρακτηρίζεται ως «μονομερής» η απόφαση για παράταση του διαγωνισμού, δεν υπάρχει αναφορά στο τι θα γίνει μετά τις 15 Ιουλίου εάν ο διαγωνισμός αποτύχει, κάτι το οποίο πρέπει να θεωρείται βέβαιο. Μάλιστα δεν υπάρχει αναφορά στην αναγκαιότητα λήψης περεταίρω διαρθρωτικών μέτρων, δηλαδή πώλησης υδροηλεκτρικών μονάδων, όπως σε κάθε προηγούμενη αντίστοιχη έκθεση.
Είναι σαφές ότι η Κομισιόν δίνει το περιθώριο στην κυβέρνηση που θα προκύψει από τις εκλογές της 7ης Ιουλίου να λάβει τις δικές της αποφάσεις και να προχωρήσει με βάση το δικό της σχέδιο. Άλλωστε η αποτυχία του συγκεκριμένου διαγωνισμού είναι κοινά αποδεκτός τόπος μεταξύ όλων των εμπλεκομένων.
Αξίζει να σημειωθεί εξάλλου ότι για τα οικονομικά της ΔΕΗ οι τόνοι είναι επίσης χαμηλή όμως αναδεικνύεται ένα σημαντικό πρόβλημα που είναι βέβαιο ότι θα πρέπει να απασχολήσει την επόμενη κυβέρνηση. Συγκεκριμένα αναφέρεται ότι εντός του 2018 αυξήθηκαν κατά 20% οι λεγόμενοι «τελικοί καταναλωτές» δηλαδή αυτοί που είτε έχουν αλλάξει πάροχο, είτε έχουν πάψει να ηλεκτροδοτούνται διότι πρόκειται για επιχειρήσεις που έχουν κλείσει. Όπως αναφέρει η έκθεση για την αντιμετώπιση του θέματος πιθανώς θα χρειαστούν νομοθετικές παρεμβάσεις κάτι που ίσως να σημαίνει και κούρεμα οφειλών και κατά συνέπεια αναδιάρθρωση του ισολογισμού της ΔΕΗ.
Ενδιαφέρον έχει και ένα ακόμη σημείο της έκθεσης. Αυτό που αφορά την ηλεκτρική διασύνδεσης της Κρήτης - Αττικής. Η Κομισιόν υπογραμμίζει την απόφαση του ΑΔΜΗΕ να προωθήσει το έργο ως εθνικό, αναφέρει ότι οι ελληνικές αρχές δεν υποστήριξαν την παραμονή του, στον κατάλογο των PCI. Ωστόσο, αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο τα πράγματα να αλλάξουν έως τον Οκτώβριο οπότε και θα ληφθούν οι οριστικές αποφάσεις για τον 4ο κατάλογο των έργων PCI. Με άλλα λόγια η Κομισιόν εμμέσως πλην σαφώς εμμένει στην αντίθεση της στις επιλογές του ΑΔΜΗΕ.
Ακολουθεί το σύνολο της έκθεση της Κομισιόν που αφορά τον τομέα της ενέργειας.
Το δεύτερο τρίμηνο του 2019 ψηφίστηκε ένας νόμος για την ενέργεια, ο οποίος καλύπτει αρκετές βασικές μεταρρυθμίσεις.
Συγκεκριμένα, ο νόμος θέσπισε το πλαίσιο για την αναδιάρθρωση της ΔΕΠΑ,καθόρισε τις προϋποθέσεις για την εκποίηση των λιγνιτικών μονάδων της ΔΕΗ, ενώ περιείχε διατάξεις για την κάλυψη των επιπλέον ενεργειακών αναγκών της Κρήτης, διευκολύνοντας τη μεταφορά, εγκατάσταση καιλειτουργία συγκεκριμένων μονάδων παραγωγής.
Ωστόσο, σημειώθηκε περιορισμένη πρόοδος σε ότι αφορά τις δεσμεύσεις έναντι του Eurogroup.
Σε ότι αφορά τη βασική, για την εξέλιξη της ενεργειακής αγοράς, μεταρρύθμιση της εκποίησης των λιγνιτικών μονάδων της ΔΕΗ, αφού δεν έγιναν αποδεκτές οι προσφορές στον πρώτο διαγωνισμό είχε συμφωνηθεί ένα νέο χρονοδιάγραμμα που προέβλεπε ότι ο διαγωνισμός έπρεπε να ολοκληρωθεί μέχρι τα τέλη Ιουνίου 2019.
Δεδομένου δε ότι ο προηγούμενος διαγωνισμός απέτυχε διότι οι προσφορές ήταν κάτω από την αποτίμηση, οι όροι αυτού του νέου γύρου προέβλεπαν ότι πρέπει να υπάρχει μια δίκαιη γνώμη για οποιασδήποτε προσφορά και ότι η πρώτη αποτίμηση δεν πρέπει να ληφθεί υπόψη, λόγω των παραδοχών στις οποίες είχε βασιστεί.
Αρκετές εταιρείες εξέφρασαν ενδιαφέρον για τον νέο γύρο, αν και παραμένει προς συζήτηση εάν θα υπάρξουν προσφορές και αν θα γίνουν αποδεκτές. Με μονομερή απόφαση της ΔΕΗ μετά από διαβούλευση με το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, η προθεσμία της διαδικασίας παρατάθηκε μέχρι τις 15 Ιουλίου.
Ως εκ τούτου, η διαδικασία δεν θα ολοκληρωθεί εντός της συμφωνημένης προθεσμίας.
Target Model
Η πρόοδος σε ότι αφορά την εφαρμογή του Target Model στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας ήταν αργή.
Έχουν γίνει κάποια βήματα όπως οι μεταφράσεις των Κωδίκων λειτουργίας των αγορών, αλλά είναι σαφές ότι η έναρξη λειτουργίας τους έχει ήδη καθυστερήσει αφού προβλεπόταν για τον Απρίλιο του 2019, ενώ δεν φαίνεται ότι θα γίνει πριν το 2020.
Εξάλλου έχουν μπει κάποιες βάσεις για τη σύζευξη με τη βουλγαρική και την ιταλική αγορά, η οποία όμως δεν πρόκειται να γίνει τουλάχιστον μέχρι το 2020 λόγω των καθυστερήσεων.
Η ολοκλήρωση της σύζευξης θα δώσει στην Ελλάδα πρόσβαση στην πανευρωπαϊκή αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, φέρνοντας πολλά οφέλη για την ασφάλεια του συστήματος και τις τιμές ηλεκτρικής ενέργειας.
Σε ότι αφορά την αγορά λιανικής το πρόγραμμα εγκατάστασης έξυπνωνμετρητών, μιας τεχνολογίας που θα είναι χρήσιμη στο μέλλον αφού θα δώσει τη δυνατότητα στους καταναλωτές να ανταποκριθούν στις αυξομειώσεις των τιμών, φαίνεται ότι έχει σταματήσει.
NOME
Οι δημοπρασίες ηλεκτρικής ενέργειας ΝΟΜΕ συνεχίστηκαν. Όμως οι καθυστερήσεις στην πώληση των λιγνιτικών μονάδων της ΔΕΗ είχε ως3 αποτέλεσμα να μην ενεργοποιηθεί ο μηχανισμός μείωσης των ποσοτήτων.
Η τελευταία δημοπρασία στην οποία διατέθηκαν 355 MWh παρουσίασε υψηλότερες τιμές από τις προηγούμενες. Μετά από τη διατύπωση ανησυχιών εκ μέρους της ελληνικής πλευράς έγιναν αποδεκτοί από την Επιτροπή κανόνες περιορισμού των εξαγωγών ενέργειας από ΝΟΜΕ αν και το αποτέλεσμα δεν είναι σαφές. Οι μειώσεις των ποσοτήτων ηλεκτρικής ενέργειας που θα διατίθεται μέσω ΝΟΜΕ θα ακολουθήσουν την επιτυχή ολοκλήρωση της πώλησης των λιγνιτικών μονάδων.
Σε ότι αφορά τη λιανική αγορά ηλεκτρισμού, το μερίδιο της ΔΕΗ μειώθηκε στο 76,6% το Μάρτιο του 2019, από περίπου 78% Ιανουαρίου. Το μερίδιο αγοράς της ΔΕΗ διαφέρει ανά κατηγορία πελατών (υψηλή, μέση, χαμηλή τάση).
Πάντως, αν και η μείωση του μεριδίου της ΔΕΗ αντικατοπτρίζει κάποια πρόοδο, ο στόχος της μείωσης του στο 50% έως το τέλος του 2019 παραμένει.
Σε ότι αφορά τις τιμές των οικιακών καταναλωτών συνεχίζει να ισχύει το κοινωνικό τιμολόγιο για την αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας. Η απόφαση της ΔΕΗ να μειώσει την έκπτωση συνέπειας από το 15% στο 10% είναι ένα θετικό βήμα στην ανάκαμψη της τιμής αγοράς, αλλά και για την αύξηση των εσόδων της ΔΕΗ.
Οι ελληνικές αρχές ανακοίνωσαν πρόσφατα μείωση του ΦΠΑ της ενέργειαςστο 6% από 13%.
Εξάλλου η δεύτερη δημοπρασία ευελιξίας, που ήταν προγραμματισμένη για τον Μάιο δεν πραγματοποιήθηκε.
Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας
Δεν έχει οριστεί η ημερομηνία για τη 3η δημοπρασία ΑΠΕ. Οι ποσότητες έχουν καθοριστεί στα 300 MW τόσο για ηλιακά όσο και για αιολικά έργα. Ο λογαριασμός των ΑΠΕ εξακολουθεί να είναι πλεονασματικός, αλλά συνεχίζουν να υπάρχουν ζητήματα ταμειακών ροών.
Το πλεόνασμα του ΕΛΑΠΕ οφείλεται κυρίως στην υψηλή τιμή των CO2. Οι διαβουλεύσεις που διεξάγονται από τη ΡΑΕ αποτελούν καλή ευκαιρία για την αύξηση της εμπιστοσύνης των παραγωγών ΑΠΕ στο σύστημα και τηνενίσχυση του ΔΑΠΕΕΠ ώστε να διαχειρίζεται τον ΕΛΑΠΕ.
Το ένα είναι στην επιστροφή στους προμηθευτές του πλεονάσματος του 2018 μετά την κατάργηση του ΠΧΕΦΕΛ και το άλλο είναι ο υπολογισμός του ΕΤΜΕΑΡ από τον ΔΑΠΕΕΠ.
Πέραν του λογαριασμού των ΑΠΕ και των δημοπρασιών, ένας σημαντικός παράγοντας στην ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας είναι η αδειοδότηση. Πολλοί ενδιαφερόμενοι εκφράζουν ανησυχίες για το γεγονός ότι τα έργα ΑΠΕ έχουν πολύπλοκες, μακροχρόνιες διαδικασίες, γεγονός που μειώνει τις επενδύσεις.
Η Ελλάδα έχει αρχίσει να εργάζεται για την επικαιροποίηση του χωροταξικού σχεδιασμού της, κάτι που θα μπορούσε να είναι μια ευκαιρία για τον εξορθολογισμό της διαδικασίας.
Αγορά φυσικού αερίου
Έχουν ληφθεί σημαντικά μέτρα για τη μεταρρύθμιση της αγοράς φυσικού αερίου, αλλά οι προσπάθειες θα πρέπει να συνεχιστούν.
Ο ΔΕΣΦΑ, πωλήθηκε σε ιδιώτες επενδυτές στα τέλη του 2018, αλλά οι προσαρμογές της τελικής πιστοποίησης του από την ΡΑΕ εγείρει ανησυχίες.
Σε αυτό το στάδιο φαίνεται ότι αυτά τα ζητήματα έχουν επιλυθεί και η ΡΑΕ έχει πάρει την τελική της απόφαση, η οποία αναμένεται να δημοσιευθεί επισήμως σύντομα, επιτρέποντας στους επενδυτές να προχωρήσουν με την ανάπτυξη νέων ευκαιριών στην αγορά.
Όσον αφορά την ΔΕΠΑ, ο διαχωρισμός των εμπορικών δραστηριοτήτων από τις υποδομές της επιχείρησης πραγματοποιήθηκε σύμφωνα με τους όρους του νέου εταιρικού δικαίου της Ελλάδας για τις συγχωνεύσεις. Ο αποτελεσματικός διαχωρισμός του δικτύου και του εφοδιασμού είναι από τα θεμελιώδη στοιχεία της αναδιάρθρωσης.
Μια ρευστή και καλά λειτουργούσα αγορά αερίου παραμένει ευκαιρία για την Ελλάδα να παίξει διεθνή στρατηγικό ρόλο με διαφορετικές πηγές προμήθειας και οδεύσεις μέσω αγωγών και αλλά υγροποιημένου φυσικού αερίου
Διασύνδεση Κρήτης
Ενώ η πρόοδος που σημειώθηκε στην υλοποίηση της διασύνδεσης της Κρήτης με την Πελοπόννησο είναι θετική, συνεχίστηκε η αβεβαιότητα σχετικά με την διασύνδεση Αττικής-Κρήτης.Το συνολικό έργο, που συνδέει την Αττικήμε την Κρήτη, την Κύπρο και το Ισραήλ, παραμένει προς το παρόν στον κατάλογο των έργων κοινού ενδιαφέροντος (PCI) και είναι επιλέξιμο για χρηματοδότηση από την ΕΕ (περίπου 300 εκατομμύρια ευρώ), μέχρι την επίσημη έγκριση του 4ου καταλόγου PCI. Ωστόσο, ο ΑΔΜΗΕ αποφάσισε να ξεκινήσει το τμήμα Αττικής-Κρήτης ως εθνικό ανταγωνιστικό έργο και η Ελλάδα δεν υποστήριξε την ένταξη του στο σχεδίου του 4ου κατάλογο PCIκαθιστώντας το μη επιλέξιμο για επιχορηγήσεις στο πλαίσιο του προγράμματος «Συνδέοντας την Ευρώπη».
Η συνέχιση της υποστήριξης από τις ελληνικές αρχές του καθεστώτος PCI για το έργου μετά το 2019 θα μπορούσε να επιτρέψει την πλήρη αξιοποίηση των ωφελημάτων που απορρέουν από τον κανονισμό ΤΕΝ-Ε, όπως η επιλεξιμότητα για υποβολή αιτήσεων για επιχορηγήσεις στο πλαίσιο του προγράμματος Συνδέοντας την Ευρώπη.
Οικονομική κατάσταση ΔΕΗ
Τα πρόσφατα δημοσιευθέντα οικονομικά αποτελέσματα της ΔΕΗ για το 2018 δείχνουν σημαντική μείωση της κερδοφορίας και επιδείνωση των ταμειακών ροών. Οι υψηλότερες τιμές CO2, η απώλεια μεριδίου αγοράς στη λιανική καιοι δημοπρασίες NOME θεωρήθηκαν από τη ΔΕΗ και τις ελληνικές αρχές ως οι βασικές αιτίες των αρνητικών αποτελεσμάτων.
Οι λιγνιτικές μονάδες υπό την επιφύλαξη της συνεχιζόμενης διαδικασίας πώλησης τους, συνέβαλαν περαιτέρω στις ζημίες.
Τα αποτελέσματα του 2018 είναι πολύ διαφορετικά από αυτά του 2017, όταν η ΔΕΗ είχε καταγράψει κέρδη. Καθίσταται σαφές ότι τα διαρθρωτικά ζητήματα παραμένουν και δημιουργούνται ερωτήματα για το μέγεθος που η ΔΕΗ είναι σε θέση να διατηρήσει, αλλά και για την τιμολογιακή της πολιτική.
Οι υψηλότερες τιμές θα επιτρέψουν στη ΔΕΗ να βελτιώσει την ανάκτηση κόστους, όμως είναι εξίσου σημαντικό να διευκολυνθεί η συνολική ανταγωνιστικότητα της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, με αποτέλεσμα την αύξηση των πολύ αναγκαίων επενδύσεων στον τομέα.
Η ΔΕΗ πρόκειται σαφώς να παραμείνει ο ακρογωνιαίος λίθος της ελληνικής αγοράς ενέργειας, αλλά η σημερινή της πορεία είναι ανησυχητική, κάτι που αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο από την διοίκηση της επιχείρησης.
Το τρέχον τρίμηνο υπήρξαν κάποια θετικά νέα για τη ΔΕΗ, με την αναβάθμιση των ομολόγων της και την εξασφάλιση δανείων από ελληνικά και διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Φαίνεται επίσης ότι η ΔΕΗ επιδιώκει συμφωνία με τις αρχές όσον αφορά τις πληρωμές ΥΚΩ προηγούμενων ετών. Αναμένονται σχετικές αποφάσεις από τη ΡΑΕ για το θέμα αυτό.
Η συλλογή των ληξιπρόθεσμων οφειλών παρουσίασε κάποια βελτίωση, αλλά παραμένουν ορισμένα διαρθρωτικά ζητήματα που θα είναι δύσκολο να επιλυθούν και θα απαιτηθούν αποφασιστικές προσπάθειες και νομοθετικές παρεμβάσεις για την αντιμετώπιση του ζητήματος που αφορά τους λεγόμενους τελικούς καταναλωτές (πελάτες κυρίως χαμηλής τάσης που έχουν αλλάξει προμηθευτές), οι οποίοι έχουν αυξηθεί κατά 20% το 2018.
ΡΑΕ
Βασική προϋπόθεση για την επιτυχή μεταρρύθμιση της αγοράς ενέργειας είναι η ικανότητα και την προθυμία της ΡΑΕ να επιβλέπει την αγορά και να λαμβάνει τις απαραίτητες κανονιστικές αποφάσεις εγκαίρως και με διαφάνεια. Οι αρχές συζητούν διατάξεις για την αύξηση της ανεξαρτησίας της (π.χ. μέσω διατάξεων περί ευθύνης για τα μέλη και το προσωπικό της) καθώς και για την αύξηση του δυναμικού της μέσω της πρόσληψης νέου μόνιμου προσωπικού. Είναι σημαντικό να υιοθετηθούν διατάξεις πλήρως εναρμονισμένη με τη νομοθεσία και τις πρακτικές της ΕΕ, ενώ ταυτόχρονα είναι συνεπής στο σύνολο των βασικών μεταρρυθμίσεων της δημόσιας διοίκησης που εγκρίθηκαν κατά την περίοδο του προγράμματος στην Ελλάδα.
Όπως οι πρόσφατες εξελίξεις έχουν δείξει, όπως με τις δημοπρασίες NOME και τις εξαγωγές, η συνεργασία μεταξύ της ΡΑΕ και των ευρωπαϊκών και ελληνικών αρχών μπορεί να αποφέρει αποτελέσματα και συνιστάται μια τέτοια προσέγγιση να συνεχιστεί.
