Το σχέδιο REpowerEU που παρουσιάστηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στοχεύει στην ταχεία μείωση της ενεργειακής εξάρτησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα (πετρέλαιο και φυσικό αέριο).

Το σχέδιο έχει τρεις βασικούς άξονες: εξοικονόμηση ενέργειας, διαφοροποίηση των χρησιμοποιούμενων πηγών ενέργειας και ενισχυμένη ενσωμάτωση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο ενεργειακό μείγμα της Ε.Ε.

Το σχέδιο στοχεύει σε αύξηση της εξοικονόμησης ενέργειας από 9% σε 13%, αύξηση που είναι μάλλον δειλή λαμβάνοντας υπόψη τη συμβολή του κτιριακού και του βιομηχανικού τομέα αλλά και αυτού των μεταφορών, στην κατανάλωση ενέργειας. Ενδιαφέρον έχει η αναφορά σε αλλαγές συμπεριφορών στον οικιακό και βιομηχανικό τομέα για τη μείωση της κατανάλωσης φυσικού αερίου και πετρελαίου, αλλαγές που (α) σπάνια επιτυγχάνονται εκτός αν είναι υποχρεωτικές και που (β) παύουν να εφαρμόζονται όταν δεν είναι υποχρεωτικές.

Στο θέμα της διαφοροποίησης των πηγών ενέργειας, το σχέδιο βασίζεται σε διασφαλισμένες εισαγωγές LNG και φυσικού αερίου, επιχειρεί να δώσει χώρο στο πράσινο υδρογόνο (σταδιακά μέχρι το 2030) ενώ διαμορφώνει ένα κοινό μηχανισμό προμήθειας ενέργειας, αντίστοιχο με αυτόν που διαμορφώθηκε για την από κοινού προμήθεια εμβολίων. Είναι ενδιαφέρον ότι το Σχέδιο αναφέρεται στη δημιουργία διαδρομών (corridors) στη Μεσόγειο για τη μεταφορά υδρογόνου.

Το Σχέδιο επιχειρεί τέλος τη μαζική και ταχεία ενσωμάτωση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην παραγωγή ενέργειας, με διπλασιασμό της διαθέσιμης ενέργειας από φωτοβολταϊκά μέχρι το 2025, την υποχρεωτική τοποθέτηση ηλιακών συλλεκτών στις οροφές των δημόσιων και εμπορικών κτιρίων καθώς και στα κτίρια κατοικιών, την προώθηση (διπλασιασμό) των αντλιών θερμότητας αλλά και την από κοινού αντιμετώπιση εμποδίων για την αδειοδότηση μεγάλων έργων ΑΠΕ, επισημαίνοντας δε την ανάγκη καταγραφής των περιοχών που θα είναι άμεσα δυνατή η εγκατάσταση τους (go-to areas) με απλοποιημένες και ταχείες διαδικασίας αδειοδοτήσεων. Το σχέδιο όμως δεν μιλά για την αποθήκευση ενέργειας από ΑΠΕ ή για τις διασυνδέσεις που απαιτούνται.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση «πληρώνει» την αργή ενσωμάτωση των ΑΠΕ και ο πόλεμος καθυστερεί την πορεία απανθρακοποίησης της καθώς για να αντιμετωπιστεί το κενό ενέργειας, η προσοχή στρέφεται στο LNG και το φυσικό αέριο που κάθε άλλο παρά καθαρά καύσιμα μπορεί να θεωρηθούν.

Σε ότι αφορά στη χώρα μας και τα ενδεχόμενα οφέλη που θα αποκόμιζε από την εφαρμογή του Repower EU, αυτά θα ήταν η απόφαση για το τέλος της περιπέτειας που ακούει στο όνομα «εξόρυξη υδρογονανθράκων» αλλά και η δυναμική υπέρ της πραγματικά καθαρής και φθηνής ενέργειας των ΑΠΕ, δυναμική που μόνο οφέλη μπορεί να έχει για την ενεργειακή αυτονομία, την εθνική οικονομία αλλά και για τους εθνικούς στόχους μείωσης των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου. Ο πόλεμος έδειξε κενά πολιτικής της Ε.Ε. ή μάλλον πολιτικές της προτιμήσεις υπέρ ορυκτών καυσίμων και παράλληλα έδωσε χώρο σε μία συζήτηση που αρκετοί εκτιμούσαν ότι είχε κλείσει σε ότι αφορά στην παραγωγή ηλεκτρισμού: την πυρηνική ενέργεια.

(Ο Κώστας Καρτάλης είναι Καθηγητής ΕΚΠΑ, Μέλος του Συμβουλευτικού Οργάνου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή-Το άρθρο είναι αναδημοσίευση του K-Report)