Η εντεινόμενη ενεργειακή κρίση έχει αποκαλύψει τα τρωτά σημεία και τις λανθασμένες επιλογές της ευρωπαϊκής και της ελληνικής ενεργειακής πολιτικής. Την ενεργειακή ανασφάλεια έχουν ήδη πληρώσει και συνεχίζουν να πληρώνουν πάρα πολύ ακριβά οι καταναλωτές, όπως και την έλλειψη δημόσιου ελέγχου και ρύθμισης της αγοράς ενέργειας.

Το πρόσφατο ευρωπαϊκό σχέδιο απεξάρτησης από το φυσικό αέριο, το “Repower eu”, αποτελεί και ρητή παραδοχή της αποτυχίας της ευρωπαϊκής ενεργειακής πολιτικής. Το ειδικό βάρος του φυσικού αερίου ως «καύσιμο μετάβασης» μείωσε αφενός την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης και αφετέρου οδήγησε σε αβάστακτες αυξήσεις.

Με μεγάλη καθυστέρηση η Κομισιόν μιλά για ανάγκη μεταρρύθμισης της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας με σκοπό να αρθούν στρεβλώσεις που κοστίζουν πολύ ακριβά στους καταναλωτές. Και περισσότερο στις χώρες του ευρωπαϊκού νότου, που είναι και πιο ευάλωτες στην κρίση.

Η Ελλάδα ευάλωτη και αδύναμη μπροστά στην ενεργειακή κρίση

Στην Ελλάδα, τα νοικοκυριά και οι παραγωγικές δυνάμεις της χώρας πλήρωσαν πολύ ακριβά τα ελλείμματα της κυβέρνησης Μητσοτάκη στην εφαρμογή της νέας, ευρωπαϊκής δομής της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, του Target Model, τον Νοέμβριο του 2020. Η υπόσχεση Χατζηδάκη, ότι η νεοφιλεύθερη (και ανεξέλεγκτη) αγορά ενέργειας θα φέρει χαμηλότερες τιμές στους καταναλωτές, φυσικά διαψεύστηκε πλήρως!

Η Ελλάδα πληρώνει επιπλέον την αντιεπιστημονική και επικοινωνιακή απολιγνιτοποίηση Μητσοτάκη που μόνο στόχο είχε να προσδέσει την ηλεκτροπαραγωγή της Ελλάδας σε ιδιωτικές μονάδες με φυσικό αέριο. Αλλά και το ξεπούλημα ενεργειακών φορέων (ΔΕΠΑ Υποδομών, ΔΕΔΔΗΕ) και παράδοσης της πλειοψηφίας της ΔΕΗ σε ιδιώτες, μετατρέποντάς την -μαζί με το ΔΕΔΔΗΕ- από επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας σε οχήματα κερδοσκοπίας λίγων ημετέρων και πολλών γαλάζιων golden boys.

Σήμερα, δύο μήνες από την ψευδεπίγραφη «κατάργηση» της ρήτρας Μητσοτάκη, το βάρος που επωμίζονται οι καταναλωτές είναι ακόμη μεγαλύτερο, κάτι που γεννά μεγάλες ανησυχίες για τον χειμώνα που έρχεται.

Ντόμινο αυξήσεων στο ρεύμα και η ρήτρα που επανήλθε πολλαπλάσια

Το κάτωθι διάγραμμα των χρεώσεων της ΔΕΗ στην πλειοψηφία των καταναλωτών (Γ1 οικιακό) είναι αποκαλυπτικό. Ενώ, την περίοδο Νοεμβρίου 2021 έως Ιουλίου 2022 με καταχρηστικό τρόπο η ρήτρα Μητσοτάκη (αναπροσαρμογής) προσέθετε από 150 έως 240 ευρώ στη MWh στη βασική χρέωση των 110 ευρώ/ΜWh, οπότε και οι χρεώσεις κυμαίνονταν από 260 έως 350 ευρώ, με την υποτιθέμενη «κατάργηση» της ρήτρας προστέθηκαν ποσά 375 έως 680 ευρώ τους μήνες Αύγουστο και Σεπτέμβριο, δηλαδή ύψους διπλάσιου και τριπλάσιου της μέχρι τότε ρήτρας! Άρα η ρήτρα καταργήθηκε για να χρεώνεται 2 και 3 φορές παραπάνω!

Ακόμα πιο εντυπωσιακά είναι τα αποτελέσματα που προκύπτουν μετά το κλείσιμο του Αυγούστου για την προημερήσια αγορά. Με τα στοιχεία της ΡΑΕ για την Ελλάδα η μέση χονδρεμπορική τιμή έκλεισε στα 436,52 ευρώ/MWh, 27% πιο υψηλή από τα 338,14 ευρώ/MWh του Ιουλίου.

Αν ίσχυε ακόμα η ληστρική ρήτρα, η τιμή της για το Σεπτέμβριο θα ανερχόταν σε 463,5 ευρώ (υπολογιζόταν με τη μέση χονδρεμπορική του προηγούμενου μήνα) και η τελική χρέωση της ΔΕΗ για το Σεπτέμβριο, με τη ρήτρα και τις εκπτώσεις 30% που εφάρμοζε, θα ήταν μόλις 541 ευρώ/MWh!

Ενώ με το νέο «καινοτόμο» μοντέλο αγοράς της ΝΔ η χρέωση ανέρχεται σε 788 ευρώ, δηλαδή 247 ευρώ ή 45,6% περισσότερο. Άρα, καταργήθηκε η ληστρική ρήτρα για να αυξηθεί περαιτέρω η αισχροκέρδεια και μάλιστα των γαλάζιων παιδιών της ΔΕΗ!

Αλώβητα μόνο τα υπερκέρδη

Οι μόνο που έχουν μείνει αλώβητοι από την ακραία κρίσης ακρίβειας στην ενέργεια είναι οι ηλεκτροπαραγωγοί, το γνωστό καρτέλ στην ενέργεια όπου συμμετέχει και η ΔΕΗ. Οι ηλεκτροπαραγωγοί με τις πλάτες της κυβέρνησης δεν έχουν φορολογηθεί για τα 2,2 δισεκατομμύρια υπερκέρδη του 12μηνου Ιούλιος 2021-Ιούνιος 2022, ή για τα υπερκέρδη εμπορίας φυσικού αερίου της ίδιας περιόδου και εξακολουθούν να έχουν υπερκέρδη, ακόμη και με το νέο Προσωρινό Μηχανισμό της κυβέρνησης. Ένας μηχανισμός που συντηρεί την αύξηση των τιμών και των άδικων χρεώσεων των καταναλωτών για να μαζέψει μέρος των «υπερεσόδων» που έψαχνε τόσον καιρό στη χονδρεμπορική αγορά -και δεν έβρισκε- και να τα δώσει ξανά ως επιδότηση της ακρίβειας.

Τα νοικοκυριά είναι αντιμέτωπα με την ενεργειακή φτώχεια, η οποία αναμένεται να ενταθεί περεταίρω τον ερχόμενο χειμώνα, ενώ υπάρχει κίνδυνος η ελληνική οικονομία, οι παραγωγικές δυνάμεις της χώρας να πατήσουν άλλη μία φορά φρένο μετά τη δεκαετή κρίση, εφόσον το ενεργειακό κόστος απειλεί τη βιωσιμότητά τους.

Ριζική μεταρρύθμιση ενεργειακής πολιτικής

Απέναντι σε αυτή την αδιέξοδη κατάσταση, το Βατερλό της ενεργειακής πολιτικής της κυβέρνησης Μητσοτάκη απαιτείται ανατροπή και ριζική μεταρρύθμιση. Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ έχει ολοκληρωμένο και συγκεκριμένο ενεργειακό σχέδιο στους κάτωθι άξονες:

• ισχυρός ρόλος της πολιτείας για τον έλεγχο και τη ρύθμιση της αγοράς ενέργειας προς όφελος των καταναλωτών και όχι του καρτέλ,
• ανάκτηση του δημόσιου ελέγχου στα ενεργειακά δίκτυα και αποκατάσταση του Δ, δηλαδή του δημόσιου οφέλους στην πολιτική της ΔΕΗ, με επαναφορά του διαχρονικού κοινωνικού και αναπτυξιακού της ρόλου,
• περιορισμό των άδικων υπερκερδών στη χονδρεμπορική με θέσπιση ανώτατου ορίου, αναδρομική φορολόγηση των 2,2 δισ. ευρώ υπερκερδών και επιστροφή τους στους καταναλωτές,
• απεξάρτηση της τιμής ρεύματος από την τιμή φυσικού αερίου και υποχρεωτικό ποσοστό σταθερών διμερών συμβολαίων παραγωγών-παρόχων και βιομηχανίας,
• ενίσχυση της αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας, με ιδιαίτερο ρόλο της ΔΕΗ,
• ενίσχυση των ΑΠΕ με ενεργειακές κοινότητες, πλουραλισμό παραγωγών, ενίσχυση της αυτοπαραγωγής και αυτοκατανάλωσης και επενδύσεις δικτύων,
• ισχυρά προγράμματα εξοικονόμησης σε ιδιωτικό και δημόσιο τομέα και στην επιχειρηματικότητα, που 3 χρόνια είτε είναι παγωμένα είτε καρκινοβατούν.

Πάνω από όλα όμως χρειάζεται πολιτική αλλαγή, γιατί η κυβέρνηση Μητσοτάκη δεν θέλει να ασκήσει αποτελεσματική και σοβαρή ενεργειακή πολιτική. Έχει προτεραιότητα το πλιάτσικο στη δημόσια περιουσία και τις παχυλές αμοιβές στελεχών με αδιαφανή bonus. Για το λόγο αυτό πρέπει να φύγει το συντομότερο!

(Ο Σωκράτης Φάμελλος είναι Τομεάρχης Περιβάλλοντος και Ενέργειας και Βουλευτής Β’ Θεσσαλονίκης, ΣΥΡΙΖΑ Προοδευτική Συμμαχία)