Οι -βιαστικές και στη λογική των ίσων αποστάσεων του «δόγματος Λουνς»- επισημάνσεις του Αμερικανού πρεσβευτή Τζ. Τσούνης στο Delphi Economic Forum, περί αμοιβαίων λαθών Ελλάδας και Τουρκίας και «πολύ σοβαρής προσπάθειας επίλυσης των προβλημάτων μετά τις εκλογές», αποτελούν αφετηρία σημαντικών εξελίξεων για τις οποίες ουδείς διαφωτίζει τους Έλληνες ψηφοφόρους, μόλις 20 ημέρες πριν αποφασίσουν για το μέλλον τους.

Ο πρωθυπουργός Κυρ. Μητσοτάκης μιλά, ασαφώς, περί διαφοράς «θαλάσσιων ζωνών» με την Τουρκία. Δεν αποκλείει, δηλαδή, συζητήσεις για το εύρος των ελληνικών χωρικών υδάτων, αναπαράγοντας το προ 20ετίας σκεπτικό των διερευνητικών επαφών επί κυβέρνησης Σημίτη. Πρόκειται για τα λεγόμενα αυξομειούμενα χωρικά ύδατα από 6 ως 12 ναυτικά μίλια ανά περιοχή (ή ύδατα-«ακορντεόν») που δεν είχαν αποκλειστεί ως λύση. Κάποια στιγμή, ωστόσο, η τουρκική πλευρά έθεσε ζήτημα μείωσης και κάτω των 6 ν.μ. σε ορισμένα μέρη του Αιγαίου, οπότε οι συνομιλίες διακόπηκαν. Από την πλευρά του, ο αρχηγός της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης Αλ. Τσίπρας, αν και περιορίζει τις ελληνοτουρκικές συζητήσεις στην υφαλοκρηπίδα και την ΑΟΖ, αποφεύγει να γίνει συγκεκριμένος ως προς τα όρια των ξένων μεσολαβήσεων (Ουάσιγκτον και Βερολίνου) που θα αποδεχόταν η Ελλάδα.

Σε αυτό το πλαίσιο, υπάρχουν μόνον δύο χειροπιαστά στοιχεία για τις ελληνοαμερικανικές συνεννοήσεις. Αφενός, ο υπουργός Εξωτερικών Αντ. Μπλίνκεν σημείωσε στον κ. Μητσοτάκη, το Φεβρουάριο, ότι ο νέος ελληνοτουρκικός διάλογος μπορεί να ξεκινήσει από τα έξι σημεία της άτυπης συμφωνίας των διπλωματικών συμβούλων Μπούρα-Καλίν του Δεκεμβρίου 2022. Με λίγα λόγια, το μήνυμα Μπλίνκεν θα είναι ότι η Ουάσιγκτον δεν επιβάλλει λύσεις στις δύο σύμμαχες χώρες, αλλά διευκολύνει την πρόοδο στις συνεννοήσεις που ήδη έχουν αρχίσει οι ίδιες. Αφετέρου, όπως ευρέως συζητείται μεταξύ Ελλήνων και ξένων διπλωματών στην Αθήνα, αναμένεται η επίσκεψη ανώτερου Αμερικανού αξιωματούχου στην περιοχή ανάλογα με τον ακριβή χρόνο παροχής ψήφου εμπιστοσύνης στη νέα κυβέρνηση. Η θερινή επίσκεψη δεν θα αποτελεί αμιγή μεσολαβητική πρωτοβουλία, αλλά προσπάθεια επιτόπιας αξιολόγησης της κατάστασης με έμφαση -εν μέσω του πολέμου στην Ουκρανία- στη συνοχή της νότιας πτέρυγας του ΝΑΤΟ και σε ζητήματα ενεργειακής ασφάλειας.

Οριστικές αποφάσεις δεν έχουν ληφθεί, αλλά ως πιθανότερος απεσταλμένος εμφανίζεται ο βοηθός υπουργός Εξωτερικών για θέματα Ενεργειακών Πόρων, Τζέφρεϊ Πάιατ, ο οποίος συγκεντρώνει τρία πλεονεκτήματα έναντι άλλων Αμερικανών αξιωματούχων. Πρώτα απ’ όλα, ο κ. Πάιατ έχει πραγματικό αντικείμενο συνομιλιών στην Αθήνα (ενεργειακή συνεργασία του σχήματος «3+1», σταθμός υγροποιημένου φυσικού αερίου Αλεξανδρούπολης, ηλεκτρική διασύνδεση GREGY με την Αίγυπτο, αποθέματα βαλκανικών χωρών), καθώς και στην Άγκυρα (κοιτάσματα φυσικού αερίου στη Μαύρη Θάλασσα, ροή ποσοτήτων από Ρωσία, Αζερμπαϊτζάν κ.λπ.). Επομένως, οι συνομιλίες του δεν θα αφορούν, αποκλειστικά, τις μελλοντικές ελληνοτουρκικές ισορροπίες, αλλά μία ατζέντα άμεσου ενδιαφέροντος για τις δύο χώρες.

Παράλληλα, ο κ. Πάιατ, έχοντας υπηρετήσει έξι χρόνια ως πρεσβευτής στην Αθήνα, έχει γνωστούς δεσμούς με πρωταγωνιστικά πρόσωπα της πολιτικής σκηνής που, προφανώς, θα έχουν αυξημένο ρόλο σε ένα νέο σκηνικό κυβερνήσεων συνεργασίας και, πολύ περισσότερο, στο κλίμα επικείμενου ελληνοτουρκικού συμβιβασμού. Ο νυν πρεσβευτής Τζ. Τσούνης προσπαθεί να εμβαθύνει στις δικές του σχέσεις, χωρίς τα προσδοκώμενα αποτελέσματα, ενώ μεγάλο μειονέκτημά του παραμένει ότι είναι εξωϋπηρεσιακός παράγοντας και δύσκολα αποδεκτός από τη μέση γραφειοκρατία του Στέητ Ντηπάρτμεντ.

Ως τρίτο πλεονέκτημα της ενδεχόμενης δράσης του κ. Πάιατ αναφέρεται ότι οι υποθέσεις του Γραφείου Ενεργειακών Πόρων του Στέητ Ντηπάρτμεντ συγκεντρώνουν διακομματική στήριξη, Δημοκρατικών και Ρεπουμπλικάνων. Επομένως, η όποια πρωτοβουλία του στην Ανατολική Μεσόγειο (ίσως περιλαμβάνει την Κύπρο και το Ισραήλ) δεν θα ακυρωθεί από την προεκλογική εκστρατεία στις ΗΠΑ το 2024. Αν θα υπάρχει, βέβαια, πραγματικό αντικείμενο μεσολαβητικών ενεργειών, αφού τα φιλόδοξα σχέδια μπορεί να έχουν ανατραπεί από μετεκλογική αστάθεια στην Ελλάδα και την Τουρκία.

(Ο Αλέξανδρος Τάρκας είναι Εκδότης του περιοδικού «Άμυνα & Διπλωματία» και σύμβουλος ξένων εταιριών μελέτης επιχειρηματικού ρίσκου για τη ΝΑ Ευρώπη-Το άρθρο αποτελεί αναδημοσίευση από την εφημερίδα "Δημοκρατία").