Μετά τα τραγικά γεγονότα της 7ης Οκτώβρη, τους 1.500 Ισραηλινούς νεκρούς, τους 2.750 Παλαιστίνιους από τους βομβαρδισμούς της πυκνοκατοικημένης Γάζας, την επιστράτευση 300.000 Ισραηλινών, τις ρουκέτες που συνεχίζουν να πέφτουν στο νότιο Ισραήλ και την προετοιμασία της εισβολής τα ερωτήματα που άρχισαν να αναφύονται αφορούν την επόμενη μέρα. Τι θα ακολουθήσει;

Αυτοί οι προβληματισμοί δεν υπήρξαν τόσο από την κοιμώμενη και πειθαρχημένη σε σημείο ανησυχητικό Ευρώπη αλλά από την ίδια την Αμερική.

Ο ίδιος ο πρόεδρος Μπάιντεν άρχισε να ψελλίζει λόγια ανησυχίας για την επόμενη μέρα και την ανάγκη δημιουργίας παλαιστινιακού κράτους. Η καθυστέρηση της εισβολής μάλλον έχει σχέση με την έλλειψη ‘’λευκής επιταγής’’ από πλευράς Αμερικανών.

Το αδιέξοδο γίνεται φανερό. Όλοι συμφωνούν να τιμωρηθούν οι ένοχοι των θανάτων και απαγωγών. Όμως πώς φτάσαμε μέχρις εδώ; Μετά την Χαμάς, σε περίπτωση που εκδιωχθεί, θα έρθει μια μετριοπαθής ηγεσία ή θα έρθει η πιο φανατική τζιχάντ και ο ISIS;

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο ισραηλινός στρατός κατείχε την Γάζα από το 1967 μέχρι το 2005, οπότε αναγκάσθηκε να αποχωρήσει και ακολούθησε η επικράτηση της Χαμάς, με διαφανείς εκλογικές διαδικασίες το 2006. Η Χαμάς ενισχύθηκε το 2007 από την αποτυχημένη αμερικανική προσπάθεια να επιβάλλει την Παλαιστινιακή Αρχή και στη Γάζα. Επόμενα, η Χαμάς έχει μαζική λαϊκή βάση, η οποία μάλλον ισχυροποιήθηκε με τα γεγονότα των τελευταίων ημερών.

Η αποχώρηση των Ισραηλινών το 2005 δεν σήμανε το τέλος της de facto κατοχής και των περιορισμών από στεριά και θάλασσα, σε συνεργασία με την Αίγυπτο. Αυτοί οι περιορισμοί ενίσχυσαν την οικονομική δυνατότητα της Χαμάς που διαχειρίστηκε την μαύρη αγορά και την μεταφορά αγαθών αλλά και όπλων μέσω των τούνελ.

Οι ταραχές το 2008, 2014 και το 2021 δεν αφύπνισαν τους ισραηλινούς που νόμισαν ότι η κατάσταση μπορεί να συνεχιστεί στη Γάζα με τον εγκλωβισμό των κατοίκων και έδωσαν βάρος στη Δυτική όχθη όπου συνέχισαν να επεκτείνουν τους εποικισμούς με αφαίρεση εδαφών από τα συμφωνηθέντα με τις συμφωνίες του Όσλο το 1995.

Ακόμη και λίγες μέρες πριν τα γεγονότα της 7ης Οκτωβρίου η ισραηλινή κυβέρνηση μετακίνησε τρία τάγματα (1.500 στρατιώτες περίπου) από την φύλαξη των χωριών κοντά στη Γάζα στην δυτική όχθη για να προστατεύσουν τους εποίκους που κατασκεύαζαν σπίτια στην περιοχή.

Η Χαμάς όμως στάθμισε τα καινούργια γεωπολιτικά δεδομένα, με τον πόλεμο στην Ουκρανία, την μείωση ισχύος των Ευρωπαίων και τον προσανατολισμό των Αμερικανών στον Ειρηνικό, τον αυξημένο ρόλο της Ρωσίας, της Κίνας και κυρίως του Ιράν στην περιοχή.

Θέλησε να δυναμιτίσει την συμφωνία Σαουδικής Αραβίας-Ισραήλ και την επέκταση των συμφωνιών του Αβραάμ, οι οποίες με αμερικανική καθοδήγηση προσπάθησαν να μειώσουν την πίεση στο Ισραήλ χωρίς να επιλύσουν το Παλαιστινιακό ζήτημα.

Οι νεότερες εκτιμήσεις δείχνουν ότι η εισβολή στη Γάζα θα προκαλέσει νέους κινδύνους και αβεβαιότητες. Το Ισραήλ έχει να επιλέξει ανάμεσα στην προσωρινή κατοχή του βόρειου μέρους της Γάζας και στην μακρόχρονη παραμονή. Και στις δυο περιπτώσεις θα χρειαστεί διατήρηση μεγάλης στρατιωτικής δύναμης με αβέβαια αποτελέσματα και μεγάλες απώλειες και από τις δυο πλευρές.

Η Χαμάς δεν θα αποδυναμωθεί και θα επιστρέψουν στην κατάσταση που υπήρχε πριν το 2005. Οι νέοι θα ριζοσπαστικοποιηθούν περισσότερο και δεν θα αγκαλιάσουν τις δυνάμεις κατοχής με ροδοπέταλα. Το κύμα προσφύγων θα προκαλέσει μεγάλο πρόβλημα στην Αίγυπτο, την Ιορδανία και τον Λίβανο και φυσικά στην νότια περιοχή της Γάζας. Η Δυτική Όχθη και η Ιερουσαλήμ θα περιμένουν και την δική τους σειρά και η αντίδραση θα διογκωθεί.

Σε περίπτωση που αντιδράσουν κάποιες αραβικές χώρες όχι γιατί θυμήθηκαν το παλαιστινιακό αλλά κάτω από την πίεση των λαών τους, η επέκταση της κρίσης θα είναι αναπόφευκτη. Και τα καθεστώτα αυτών των χωρών δεν ξεχνούν τι έγινε το 2011 μετά τις μαζικές διαδηλώσεις και τις ‘’Αραβικές Ανοίξεις’’.

Η σιιτική Χεζμπολάχ στο Λίβανο, ενισχυμένη μετά την νίκη το 2006, δεν είναι αμελητέα δύναμη και μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα στο βόρειο Ισραήλ.

Το Ιράν από την άλλη δεν θα αφήσει την ευκαιρία να πιέσει το Ισραήλ και να συσφίξει τις σχέσεις με την Σαουδική Αραβία και τις χώρες του Κόλπου.

Σε μια τέτοια περίπτωση οι δρόμοι μεταφοράς πετρελαίου και οι τόποι παραγωγής θα κινδυνέψουν με σημαντικές επιπτώσεις για την Δύση.

Η ακροδεξιά κυβέρνηση Νετανιάχου με τους πιο ακραίους συμμάχους επιζητούν να πάρουν την ρεβάνς και να τιμωρήσουν την Χαμάς και τους Παλαιστίνιους. Το σχέδιό τους μετά τον νόμο του 2018 στοχεύει σε ένα κράτος με πολίτες Ά κατηγορίας τους Εβραίους, Β κατηγορίας του Άραβες του Ισραήλ και Γ κατηγορίας τους Παλαιστίνιους των κατεχομένων. Οι συμφωνίες του Όσλο που υπέγραψαν δυο μεγάλοι ηγέτες, ο Ράμπιν που δολοφονήθηκε από ακροδεξιό το 1995 και ο Αραφάτ, θέλουν να μείνει στα χαρτιά.

Οι έποικοι που διαρκώς αυξάνονται (73.000 κάθε χρόνο) παίρνουν προτεραιότητα στους εποικισμούς και ωθούν την κυβέρνηση όλο και πιο ακροδεξιά. Το εργατικό κόμμα έχει γίνει μια παλιά ανάμνηση. Οι φωνές συνύπαρξης έχουν περιοριστεί δραματικά.

Στην ίδια την Αμερική παράλληλα με την αποστολή αεροπλανοφόρων και πυρομαχικών ακούγονται μετά τις πρώτες μέρες φωνές συγκράτησης, τήρησης των κανόνων του πολέμου στην εισβολή και προβληματισμοί για την κατάληξη της κρίσης.

Το φιάσκο του Αφγανιστάν, του Ιράκ, της Συρίας αλλά και το αδιέξοδο της Ουκρανίας, προβληματίζει τους συστημικούς κύκλους των ΗΠΑ. Το δίλημμα μερικής συγκράτησης της κυβέρνησης Νετανιάχου ή υποστήριξης χωρίς όρια θα κυριαρχήσει μέχρι να φανούν οι προθέσεις των αραβικών χωρών και να διαγραφούν τα όρια αντίστασης των Παλαιστινίων.

Μια εισβολή χωρίς προοπτική επίλυσης του Παλαιστινιακού και με αναμόχλευση των προβλημάτων της ξεχασμένης μέχρι τώρα Μέσης Ανατολής θα είναι σε βάρος της πολιτικής της Δύσης. Ωφελημένοι μπορεί να βρεθούν η Κίνα, η Ρωσία και το Ιράν.

Ο ψυχρός πόλεμος τελικά δεν καιροφυλακτεί μόνο στην Ουκρανία και στην Ταιβάν αλλά και στην Μέση Ανατολή.

Η αναδιανομή πόρων και ζωτικών χώρων ίσως βρίσκεται στην αρχή.

Και η εισβολή στη Γάζα μπορεί να πυροδοτήσει καταστάσεις χωρίς τέλος.

(Ο Νίκος Τόσκας είναι πρώην υπουργός και υποστράτηγος ε.α.)