Ειδικότερα, με την ερώτησή του, ο Γ. Μανιάτης έθεσε στην Επιτροπή το ζήτημα ότι ο Φορέας Υλοποίησης του έργου (ΑΔΜΗΕ) προχώρησε σε πάγωμα πληρωμών προς την εταιρεία κατασκευής και πόντισης του καλωδίου Nexans και συνακόλουθα, τα ερευνητικά πλοία αποχώρησαν από την Ελλάδα, ως αποτέλεσμα διαρκών προκλήσεων της Τουρκίας που άρχισαν τον Ιούλιο 2024 ανοιχτά των Κάσου/ Καρπάθου που τελικά δεν επέτρεψαν την έξοδο του ερευνητικού πλοίου σε διεθνή ύδατα για την πραγματοποίηση των απαραίτητων ερευνών βυθομέτρησης για την πόντιση του υποβρύχιου καλωδίου.
Η Επιτροπή καλείται να ενημερώσει εάν υφίστανται κίνδυνοι για το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης του έργου, καθώς και για τα 657 εκατ. ευρώ ευρωπαϊκών πόρων, που έχουν δεσμευθεί για την κατασκευή του από το Connecting Europe Facility (CEF). Επιπρόσθετα, ζητείται ενημέρωση για τις πιθανές ενέργειες που ήδη έχουν αναλάβει από κοινού η Επιτροπή και η ελληνική κυβέρνηση για την προστασία αυτής της χαρακτηρισμένης από το δίκαιο της ΕΕ στρατηγικής ευρωπαϊκής υποδομής ενέργειας (Project of Common Interest - PCI).
Τέλος, ο Γ. Μανιάτης ζητά από την Επιτροπή να εξετάσει εάν συντρέχουν λόγοι να οριστεί Ευρωπαίος Συντονιστής, όπως έγινε για τις διασυνδέσεις στη Βαλτική, κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 6 του Κανονισμού 2022/869 για τα διευρωπαϊκά δίκτυα ενέργειας, μιας και το έργο «αντιμετωπίζει σοβαρές δυσκολίες όσον αφορά την υλοποίησή του».
Στην ερώτηση γίνεται αναφορά στο γεγονός ότι η Κύπρος είναι το τελευταίο αποκομμένο κράτος – μέλος από το δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ, μετά τον συγχρονισμό των δικτύων των χωρών της Βαλτικής (Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία) με αυτά της ΕΕ στις 9 Φεβρουαρίου 2025, διαδικασία για την οποία η Επιτροπή είχε ορίσει Ευρωπαίο Συντονιστή. Υπενθυμίζεται ότι έως τότε οι χώρες τις Βαλτικής ήταν συνδεδεμένες μόνο με τη Ρωσία και τη Λευκορωσία, κατάσταση η οποία εγκυμονούσε σοβαρούς κινδύνους ενεργειακής ασφάλειας, ενώ επίσης δεν επέτρεπε σε αυτά τα κράτη - μέλη να αξιοποιήσουν τα πλεονεκτήματα της εσωτερικής αγοράς ενέργειας όπως οι χαμηλότερες ευρωπαϊκές τιμές και η πρόσβαση σε πράσινη ενέργεια και αντίστροφα οι δυνατότητες παραγωγής και εξαγωγής πράσινης ενέργειας προς την ΕΕ. Υπογραμμίζεται ότι η Κύπρος επειδή είναι αποκομμένη από το ευρωπαϊκό δίκτυο αντιμετωπίζει τις ίδιες δυσμενείς συνέπειες που αντιμετώπιζαν οι χώρες τις Βαλτικής.
Η Ευρώπη οφείλει να αναλάβει δράση προστατεύοντας την εσωτερική αγορά ενέργειας και τα ευεργετήματα που αυτή συνεπάγεται για όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ (ενεργειακή ασφάλεια, χαμηλότερες τιμές, πράσινη ενέργεια), όπως ορθά έκανε ήδη για την Βαλτική. Ταυτόχρονα η Ευρώπη, ως συμβαλλόμενο μέρος στη Σύμβαση για το Δίκαιο και τη Θάλασσα UNCLOS, σε μια εποχή γεωπολιτικών εντάσεων και εμπορικών ανταγωνισμών δεν μπορεί να μένει αδιάφορη σε παρεμβάσεις της διεθνώς αναγνωρισμένης ευρωπαϊκής ΑΟΖ της.
Υπενθυμίζεται ότι ο Γ. Μανιάτης, ήδη από τις 20 Ιανουαρίου 2025 και πριν από το νέο γύρο προκλήσεων της Τουρκίας στην περιοχή της Κρήτης, με επιστολή του προς την Ύπατη Εκπρόσωπο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Kaja Kallas και τον Επίτροπο Ενέργειας Dan Jorgensen ενημέρωνε για τις Τουρκικές προκλήσεις που εμποδίζουν την υλοποίηση της ηλεκτρικής διασύνδεσης μεταξύ Ελλάδος και Κύπρου (Great Sea Interconnector - GSI).
Ο Γ. Μανιάτης είχε εγκαίρως ενημερώσει την Επιτροπή για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η υλοποίηση του έργου, αναδεικνύοντας τη σημασία του για την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης, καθώς και τη γεωπολιτική σημασία του σε μία ευαίσθητη περιοχή όπως είναι η Ανατολική Μεσόγειος, ιδιαίτερα σε μια εποχή που βασικές υποδομές γίνονται θύματα υβριδικών επιθέσεων στην περιοχή της Βαλτικής.
Στην επιστολή του είχε προειδοποιήσει ότι, παρά τα σημαντικά οφέλη του, το GSI δεν υλοποιείται σύμφωνα με το σχεδιασμό, λόγω μεταξύ άλλων και των προκλητικών απειλών της Τουρκίας, παρεμποδίζοντας τα έργα ακόμη και εντός της αναγνωρισμένης ελληνικής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης.
Για το λόγο αυτό είχε καλέσει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή «λαμβάνοντας υπόψη ότι η ΕΕ είναι στρατηγικός επενδυτής στο έργο, να χρησιμοποιήσει όλα τα μέσα που διαθέτει για να προστατεύσει το GSI από απειλές που προέρχονται από τρίτες χώρες». Όπως υπογράμμισε «χρειαζόμαστε η Ευρωπαϊκή Ένωση να δράσει, και μαζί με τα εμπλεκόμενα κράτη μέλη να υπερασπιστεί τα συμφέροντά της και να διαφυλάξει την ασφάλεια και τη σταθερότητα στην περιοχή».
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της νέας ερώτησης:
Με επιστολή μου προς την Ύπατη Εκπρόσωπο και τον Επίτροπο Ενέργειας στις 20.01.2025 (η οποία δεν έχει ακόμη απαντηθεί) τόνισα την ανάγκη ανάληψης πρωτοβουλιών της ΕΕ για την αντιμετώπιση Τουρκικών προκλήσεων που εμποδίζουν την υλοποίηση της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδος - Κύπρου (Great SeaInterconnector - GSI). Πρόσφατα ελληνικά δημοσιεύματα αποκαλύπτουν ότι ο Φορέας Υλοποίησης του έργου (ΑΔΜΗΕ) προχώρησε σε πάγωμα πληρωμών προς την εταιρεία κατασκευής και πόντισης του καλωδίου Nexans. Συνακόλουθα, τα ερευνητικά πλοία αποχώρησαν από την Ελλάδα, καθώς γεωπολιτικοί λόγοι για μήνες (οι προκλήσεις άρχισαν Ιούλιο 2024 ανοιχτά των Κάσου/ Καρπάθου) δεν επιτρέπουν την έξοδο του ερευνητικού πλοίου σε διεθνή ύδατα, όμως εντός των ορίων της διεθνώς αναγνωρισμένης ελληνικής/ευρωπαϊκής ΑΟΖ βάσει της συμφωνίας Ελλάδας – Αιγύπτου.
Ερωτάται η Επιτροπή:
1. Υπάρχουν κίνδυνοι για το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης του έργου και για τα 657 εκατ. ευρώ που έχουν δεσμευθεί;
2. Έχει ενημερώσει η ελληνική κυβέρνηση την Επιτροπή για τις ανωτέρω εξελίξεις και αν ναι, ποιες κοινές πρωτοβουλίες προστασίας αυτής της χαρακτηρισμένης από το δίκαιο της ΕΕ στρατηγικής ευρωπαϊκής υποδομής ενέργειας (PCI) έχουν αναληφθεί;
3. Δεδομένου ότι το έργο «αντιμετωπίζει σοβαρές δυσκολίες όσον αφορά την υλοποίησή του» και η Κύπρος είναι το τελευταίο αποκομμένο κράτος-μέλος από το δίκτυο ΕΕ, η Επιτροπή εξετάζει «να διορίσει Ευρωπαίο συντονιστή» (άρθρο 6 Κανονισμού 2022/869), όπως άλλωστε έκανε για τα κράτη-μέλη της Βαλτικής;
