Την περασμένη Παρασκευή (10/9) το ΙΕΝΕ έλαβε μέρος στην Δημόσια Διαβούλευση της ΡΑΕ Σχετικά με το πλαίσιο που θα διέπει τη λειτουργία του Βάθρου Εμπορίας Φυσικού Αερίου από το Ελληνικό Χρηματιστήριο Ενέργειας. Ακολουθεί το πλήρες κείμενο των Σχολίων του ΙΕΝΕ.
Γενικές Παρατηρήσεις
Το ΙΕΝΕ χαιρετίζει την πρωτοβουλία της ΡΑΕ να θέσει σε ηλεκτρονική δημόσια διαβούλευση το πλαίσιο που θα διέπει τη λειτουργία του Βάθρου Εμπορίας Φυσικού Αερίου από το Ελληνικό Χρηματιστήριο Ενέργειας. Το ΙΕΝΕ διαθέτει εμπειρία και γνώση σε θέματα λειτουργίας κόμβων εμπορίας φυσικού αερίου στην ευρύτερη περιοχή της ΝΑ Ευρώπης, έχοντας εκπονήσει δύο σχετικές μελέτες (διαθέσιμες εδώ και εδώ) τα τελευταία χρόνια.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι σταθμός για την σταδιακή ανάδειξη του Ελληνικού Σημείου Εμπορίας, γνωστού ως Hellenic Trading Point (HTP), που ήδη λειτουργεί ο ΔΕΣΦΑ, υπήρξε η δημιουργία του βάθρου εξισορρόπησης φορτίου, γνωστού ως balancing point, που εγκαινίασε ο ΔΕΣΦΑ την 1η Ιουλίου του 2018, ως μέρος των υποχρεώσεών του για την δημιουργία μιας πλατφόρμας διαπραγμάτευσης, βάσει των υποχρεώσεων που απορρέουν από τις Ευρωπαϊκές Οδηγίες και ακολουθώντας κατά γράμμα τους Ευρωπαϊκούς κανονισμούς.
Η συγκεκριμένη θετική εξέλιξη αποτυπώνεται και στο 2020 Gas Hub Benchmarking Study, που εκπόνησε η Ευρωπαϊκή Ένωση Ενεργειακών Εμπόρων (EFET), όπου φαίνεται ξεκάθαρα το προβάδισμα της Ελλάδας και της Τουρκίας έναντι όλων των άλλων περιφερειακών ενεργειακών εμπορικών κόμβων. Ο βασικός λόγος για την Ελληνική πρωτοπορία βασίζεται στο γεγονός ότι το ΗΤΡ συγκεντρώνει όλα τα χαρακτηριστικά που πρέπει να έχει ένας σύγχρονος εμπορικός κόμβος, όπως ευκολία πρόσβασης από πλευράς χρηστών, δυνατότητα διασυνοριακών συναλλαγών, ρευστότητα σε πρώτη ύλη (liquidity), απόλυτη διαφάνεια και αμεσότητα στις συναλλαγές.
Η ανάπτυξη της πλατφόρμας εμπορίας φυσικού αερίου (gas trading platform) είναι ένας από τους στόχους του Ελληνικού Χρηματιστηρίου Ενέργειας για το 2021, ενώ πρόσφατα παρουσιάστηκε το προτεινόμενο πλαίσιο και οι βασικές έννοιες της Νέας Πλατφόρμας Συναλλαγών, καθώς και οι βασικές αρχές που διέπουν τους νέους κανονισμούς για την Διαπραγμάτευση και την Εκκαθάριση των συναλλαγών που θα διενεργούνται στην Πλατφόρμα.
Η Πλατφόρμα αναμένεται να επιτρέψει τη διαπραγμάτευση συμβολαίων προς όφελος όλων των εμπλεκομένων στην εφοδιαστική αλυσίδα της αγοράς φυσικού αερίου. Με άλλα λόγια, θα έχει τον ίδιο ρόλο με την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, δηλαδή παροχή υποδομής για τη διαπραγμάτευση και την εκκαθάριση. Η δημιουργία της Πλατφόρμας Συναλλαγών Φυσικού Αερίου θα διευρύνει τη spot αγορά και θα διευκολύνει νέες διασυνδέσεις και ευκαιρίες ανώνυμων εμπορικών συναλλαγών φυσικού αερίου.
Επομένως, το ΙΕΝΕ, παρακολουθώντας όλες τις εξελίξεις για το συγκεκριμένο ζήτημα, συμφωνεί με το προς δημόσια διαβούλευση πλαίσιο που θα διέπει τη λειτουργία του Βάθρου Εμπορίας Φυσικού Αερίου από το Ελληνικό Χρηματιστήριο Ενέργειας. Ωστόσο, το Ινστιτούτο επιθυμεί να καταθέσει ορισμένες προτάσεις και να προτείνει κάποιες μικρές αλλαγές σε συγκεκριμένα σημεία του προτεινόμενου πλαισίου, οι οποίες συνοψίζονται ως εξής:
Γενικό Σχόλιο:
Αυτή την στιγμή δεν υπάρχει κάποια τιμή αναφοράς (benchmark price) για κόμβους εμπορίας φυσικού αερίου στη ΝΑ Ευρώπη, με τον κοντινότερο κόμβο στην περιοχή, ο οποίος θα μπορούσε να διαδραματίσει έναν τέτοιο ρόλο, να είναι αυτός του Baumgarten στην Αυστρία, γνωστός ως CEGH VTP.
Το ερώτημα που τίθεται είναι αν ο κόμβος εμπορίας φυσικού αερίου της Ελλάδας, όπως και των υπολοίπων χωρών (δηλ. της Βουλγαρίας, της Ρουμανίας, της Ουκρανίας και της Τουρκίας), μπορούν να δημιουργήσουν μια spot αγορά φυσικού αερίου μεμονωμένα ή ακόμη και σε περιφερειακό επίπεδο, προσφέροντας benchmark prices ή οι τιμές τους θα πρέπει να είναι συνδεδεμένες με το ολλανδικό TTF, που αποτελεί benchmark price για ολόκληρη την Ευρώπη.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η Ιταλία ήταν για πρώτη φορά καθαρός εξαγωγέας φυσικού αερίου τον Ιούνιο του 2018. Η πολιτική βούληση στην Ιταλία να υπάρξει ένας ισχυρός κόμβος εμπορίας φυσικού αερίου, γνωστός ως PSV, ο οποίος μπορεί να διαμορφώσει μία τιμή-δείκτη (marker price) για το φυσικό αέριο της Μεσογείου, έχει οδηγήσει σε σημαντικές αλλαγές στη δομή της αγοράς της χώρας, ειδικά από το 2014 και έπειτα. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα ο PSV να έχει εξελιχθεί σε έναν κόμβο με συνεχώς αυξανόμενο όγκο συναλλαγών και στο ίδιο μήκος κύματος προτείνει το ΙΕΝΕ να κινηθεί και το ΗΤΡ τα επόμενα χρόνια.
Ειδικά Σχόλια:
Σχόλιο 1.1
• Αναφορικά με το 1.1 πεδίο εφαρμογής, καλό είναι να υπάρξει ρητή αναφορά στον ρόλο που έχει ήδη διαδραματίσει ο ΔΕΣΦΑ μέσω της λειτουργίας του Hellenic Trading
Point (HTP), το οποίο και αποτελεί ήδη σημείο αναφοράς για τις διενεργούμενες συναλλαγές (αγοραπωλησίες) φυσικού αερίου στην Ελλάδα.
• Προτείνεται να προστεθεί μία παράγραφος που να εξηγεί ότι με την λειτουργία του Βάθρου Εμπορίας Φυσικού Αερίου του ΕΧΕ ουσιαστικά ολοκληρώνεται μία διαδικασία που ξεκίνησε πριν 3 χρόνια, ενώ η λειτουργία του οδηγεί σε ένα πλήρες (fully fletched) Gas Trading Hub που στην πράξη αποτελεί το Βάθρο Εμπορίας.
Σχόλιο 4.1.2
• Στο 2(β) αναφέρεται ότι: «παρέχει διαφανή πρόσβαση χωρίς διακρίσεις». Η δήλωση αυτή χρειάζεται οπωσδήποτε επεξήγηση ώστε να διευκρινιστεί τι ακριβώς εννοούμε με τη φράση «διαφανή πρόσβαση». Θα πρέπει μάλλον να συμπληρωθεί ως εξής: «παρέχει διαφανή πρόσβαση χωρίς διακρίσεις στους συμμετέχοντες στην αγορά» (αφού δεν είναι δυνατή η πρόσβαση σε κάθε ενδιαφερόμενο).
Σχόλιο 4.2.2
• Στο 2.2(γ) καλό θα ήταν να αναφερθούν παραδείγματα τόπου παράδοσης ποσοτήτων φυσικού αερίου λ.χ. Σιδηρόκαστρο, Ρεβυθούσα, Νέα Μεσημβρία.
Σχόλιο 4.5
• Καλό θα ήταν να δοθεί ένα παράδειγμα ως προς το ποια εταιρεία μπορεί να θεωρείται πάροχος ρευστότητας. Ποια κριτήρια πρέπει να πληροί; Λ.χ. ελάχιστη ποσότητα εμπορίας φυσικού αερίου κατ’ έτος ή ελάχιστη ποσότητα εισαγωγών αερίου κατ’ έτος;
Απόφαση 5
• Αναφορικά με την Απόφαση 5 που αναφέρεται στις προδιαγραφές προϊόντων στο Βάθρο Εμπορίας, θα πρέπει να διευκρινιστεί ότι πρόκειται να εισαχθούν μηνιαία και ετήσια συμβόλαια αγοράς φυσικού αερίου. Καλό θα ήταν να υπάρξει ένα δεσμευτικό χρονοδιάγραμμα για το πότε ακριβώς προγραμματίζεται να εισαχθούν τα ανωτέρω συμβόλαια, καθότι η προθεσμιακή αγορά αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για τη λειτουργία μιας πραγματικά ανταγωνιστικής αγοράς. Είναι γνωστό ότι η ευρωπαϊκή ενεργειακή αγορά, αλλά και ευρύτερα, στηρίζεται σε πολύ μεγάλο μέρος στα προθεσμιακά συμβόλαια.
2.2 Τιμή εκκίνησης
• Αναφορικά με τον καθορισμό της τιμής εκκίνησης και την ανάγκη να ληφθούν υπόψιν αντιπροσωπευτικές τιμές αναφοράς φυσικού αερίου, οι τιμές αγοραπωλησίας ποσοτήτων φυσικού αερίου (με physical delivery) που ανακοινώνονται στο HTP, θα μπορούσαν να αποτελέσουν σημείο αναφοράς. Εναλλακτικά, θα μπορούσαν να ληφθούν υπόψη από τις τιμές κλεισίματος του ολλανδικού TTF ή του ιταλικού PSV (Punto di Scambio Virtuale).
