Μόλις ολοκληρώθηκε μια μακρά Σύνοδος Κορυφής με αρκετά δύσκολες συζητήσεις, σήμερα, καθόλη τη διάρκεια της ημέρας, για το μείζον ζήτημα της ενέργειας. Ολοκληρώθηκε, ευτυχώς, επιτυχώς με κοινή συμφωνία τελικά για το κείμενο των συμπερασμάτων.
H 24 Μαρτίου ήταν αφιερωμένη στις εξελίξεις στην Ουκρανία. Είχαμε την ευκαιρία να υποδεχθούμε στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο -για πρώτη φορά εξ όσων γνωρίζω επίσημα- Αμερικανό Πρόεδρο και είχαμε μια ουσιαστική συζήτηση με τον Joe Biden.
Επιβεβαιώσαμε για ακόμη μια φορά τον απόλυτο συντονισμό μας ως προς την αντίδρασή μας στην απαράδεκτη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.
Την επιμονή μας να βαδίσουμε το δρόμο των κυρώσεων, την κοινή μας διαπίστωση ότι οι κυρώσεις αυτές οι οποίες επιβλήθηκαν από την Ευρώπη αλλά και από τους υπερατλαντικούς συμμάχους είναι εξαιρετικά αυστηρές και ήδη έχουν ουσιαστικά αποτελέσματα ως προς τη ρωσική οικονομία.
Και βέβαια, εκφράσαμε και τη δυσφορία μας για το γεγονός ότι ορισμένες χώρες, κάποιες εκ των οποίων είναι και μέλη του ΝΑΤΟ, δεν έχουν αυτή τη στιγμή συνταχθεί με την υπόλοιπη Δύση ως προς την εφαρμογή των κυρώσεων. Με αυτό τον τρόπο μειώνουν την αποτελεσματικότητά τους.
Σήμερα το πρωί είχα την ευκαιρία να συνομιλήσω για ακόμη μια φορά με τον Πρόεδρο Zelenskyy. Τον ευχαρίστησα για τις ευχές του για την εθνική μας εορτή. Του θύμισα πόσο σημαντικό ρόλο στην ιστορία της Ελληνικής Επανάστασης έπαιξε η Οδησσός και συνολικά η περιοχή της Μαύρης Θάλασσας.
Τον προσκάλεσα να απευθυνθεί στη Βουλή και πιστεύω ότι αυτό είναι κάτι το οποίο θα μπορέσουμε να το οργανώσουμε τις επόμενες μέρες. Θεωρώ σημαντικό να ακουστεί και στο Εθνικό Κοινοβούλιο το μήνυμα ενός Προέδρου ο οποίος αμύνεται, ο ίδιος και η χώρα του, απέναντι σε μια βάρβαρη και παράνομη εισβολή.
Και προσφέρθηκα, επίσης, σε συνεννόηση και με άλλες χώρες, με πρώτη την Γαλλία, να εξετάσουμε αν μπορούμε να οργανώσουμε μια ανθρωπιστική αποστολή για την Μαριούπολη, η οποία δοκιμάζεται από μια πρωτοφανή ρωσική επίθεση η οποία, δυστυχώς, δεν κάνει καμία διάκριση μεταξύ των ουκρανικών στρατευμάτων και των αμάχων.
Συμπεριλάβαμε στα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου μία ρητή αναφορά στην Μαριούπολη και θα είναι πραγματικά ευχής έργον εάν η Ρωσία αντιληφθεί ότι αυτή η τακτική των επιθέσεων, χωρίς καμία διάκριση, με αθώα θύματα, τη στριμώχνει ακόμα περισσότερο στη γωνία και κάνει ακόμα πιο δύσκολη την επίτευξη μιας επίλυσης, μιας κατ’ αρχάς εκεχειρίας, για να σταματήσουν σε πρώτη φάση οι εχθροπραξίες.
Για τα ζητήματα της ενέργειας -όπως σας είπα- είχαμε μία αρκετά δύσκολη συζήτηση σήμερα. Προσήλθαμε σε αυτό το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο χωρίς να υπάρχει ακόμα κοινός τόπος για τον τρόπο με τον οποίον, ευρωπαϊκά, πρέπει να αντιδράσουμε σε αυτό το φαινόμενο της έκρηξης των τιμών του φυσικού αερίου. Αλλά καταφέραμε και πετύχαμε, μετά από πολλή επιμονή, να συμπεριληφθεί στα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου μία ρητή αναφορά στα πλαφόν των τιμών του φυσικού αερίου, ανάμεσα στις άλλες επιλογές που καλούμε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εξετάσει, προκειμένου να συμπιέσουμε τις τιμές του φυσικού αερίου. Και, νομίζω, ότι υπάρχει και μια πολύ καλύτερη κατανόηση στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, αλλά και στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, για το πώς δουλεύει η χονδρεμπορική αγορά φυσικού αερίου, για το πώς έχει γίνει αντικείμενο κερδοσκοπίας και για το πώς η αγορά αυτή ουσιαστικά δεν αντανακλά πια τις πραγματικές δυνάμεις της προσφοράς και της ζήτησης. Έχουμε ζητήσει από την Πρόεδρο της Επιτροπής να συνομιλήσει με όλους τους σημαντικούς «παίκτες» της αγοράς και να προτείνει λύσεις, παρεμβάσεις, μέσα στις οποίες επιλογές είναι και η επιλογή ενός πλαφόν στη χονδρεμπορική αγορά του φυσικού αερίου, το συντομότερο δυνατόν.
Είναι μία πρόοδος σε σχέση με το σημείο από το οποίο ξεκινήσαμε και θεωρώ, επίσης, πολύ θετικό ότι πολλοί φορείς της αγοράς, με πιο σημαντικό, ίσως, την Ένωση των Ηλεκτροπαραγωγών της Ευρώπης, έχουν με επίσημες ανακοινώσεις τους ταχθεί υπέρ αυτής της λύσης. Νομίζω αυτό είναι κάτι το οποίο θα πρέπει και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να το λάβει υπόψη της στις συζητήσεις και στις διαβουλεύσεις που θα κάνει.
Ταυτόχρονα, παραμένει ανοιχτό το άλλο σύνθετο ζήτημα: του τρόπου με τον οποίο η τιμή του φυσικού αερίου επηρεάζει την τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας. Και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει δεσμευθεί ότι, μέχρι τον Μάιο, θα καταθέσει προτάσεις για την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη και για το πώς θα διορθωθεί αυτή η στρέβλωση: μια πανάκριβη, οριακή τιμή φυσικού αερίου να καθορίζει ουσιαστικά την τιμή ηλεκτρικής ενέργειας, ασχέτως αν αυτή παράγεται από πολύ πιο φθηνές πηγές, όπως από υδροηλεκτρικά, από Aνανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. Είναι και αυτή μία σημαντική πρωτοβουλία. Όταν σχεδιάστηκε η αγορά ηλεκτρικής ενέργειας κανείς δεν φανταζόταν ότι οι τιμές του φυσικού αερίου θα ήταν εκεί που βρίσκονται σήμερα. Είναι ξεκάθαρο ότι η αγορά αυτή σχεδιάστηκε έχοντας υπόψη της ομαλούς καιρούς και όχι πολεμικές συνθήκες. Και γι’ αυτό και εκεί θα πρέπει να γίνουν παρεμβάσεις.
Τέλος, με μεγάλη χαρά ακούσαμε τις ανακοινώσεις της Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ότι πια η Ευρώπη, σε επίπεδο Επιτροπής, θα μπορεί να συζητά με μεγάλους προμηθευτές φυσικού αερίου, εν προκειμένω με τις ΗΠΑ, για μακροχρόνιες αγορές υγροποιημένου φυσικού αερίου.
Είναι πάρα πολύ σημαντικό να μπορούμε να κάνουμε αυτές τις αγορές σε ευρωπαϊκό και όχι σε εθνικό επίπεδο. Έχουμε πολύ μεγαλύτερη διαπραγματευτική ισχύ ως Ευρώπη σε σχέση με κάθε κράτος-μέλος μεμονωμένα, αν σκεφτείτε μόνο ότι το 75% του φυσικού αερίου που διακινείται παγκοσμίως μέσω αγωγών κατευθύνεται από τη Ρωσία στην Ευρώπη, αυτό καταλαβαίνετε πόση δύναμη μας δίνει στη διαπραγμάτευση με τους προμηθευτές φυσικού αερίου.
Ένα πολύ σημαντικό, λοιπόν, πρώτο βήμα το οποίο η Ελλάδα στήριξε από την πρώτη στιγμή, μία συζήτηση η οποία θα ωριμάσει και μία συζήτηση η οποία βέβαια μας φέρνει στο μυαλό μία αντίστοιχη πρωτοβουλία που πήρε η Ευρωπαϊκή Ένωση στο ζήτημα των εμβολίων, όπου εκχωρήσαμε τη δυνατότητα να αγοράζουμε εμβόλια ως κράτη-μέλη στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία πέτυχε και περισσότερες ποσότητες και καλύτερη τιμή. Το ίδιο πιστεύω ότι μπορεί να γίνει και στα ζητήματα του φυσικού αερίου.
Επομένως, νομίζω ότι παρά τις δυσκολίες και τις μικρές εντάσεις που υπήρξαν σήμερα κατά τη διάρκεια της συζήτησης -αυτά εξάλλου μερικές φορές δραματοποιούνται από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης- αλλά μπορώ να σας πω ότι είναι αρκετά συνηθισμένα. Εντός του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, το κλίμα είναι πάντα πολιτισμένο και οι διαφωνίες μας νομίζω ότι μπορούν να εκφράζονται με τρόπο τεκμηριωμένο.
Καταλήξαμε σε κοινά συμπεράσματα, τα οποία θεωρώ ότι είναι ικανοποιητικά και νομίζω ότι είναι συμπεράσματα τα οποία θα τα λάβουν υπόψη τους και οι αγορές οι οποίες βλέπουν, ακούν, παρακολουθούν και αντιλαμβάνονται ότι έχουμε πια διάθεση ως Ευρωπαϊκή Ένωση να παρέμβουμε και να χρησιμοποιήσουμε τη δύναμή μας ως πολύ μεγάλοι αγοραστές φυσικού αερίου για να σπάσουμε αυτό το παιχνίδι των κερδοσκόπων και για να μην αφήνουμε, να μην δίνουμε, να μην χρηματοδοτούμε ουσιαστικά με τις τιμές που πληρώνουμε, τον πόλεμο της Ρωσίας, διότι αυτό ακριβώς συμβαίνει αυτή τη στιγμή.
Η Ρωσία έχει πολύ μεγάλα έσοδα από τιμές οι οποίες είναι εξωφρενικά ακριβές και για τις οποίες τελικά καλούνται με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο να επωμιστούν το βάρος οι Ευρωπαίοι καταναλωτές.
Και να κλείσω λέγοντας ότι όλες οι ευρωπαϊκές χώρες έχουν κάνει εθνικές παρεμβάσεις για να συγκρατήσουν τις τιμές. Καμία ευρωπαϊκή χώρα δεν είναι σε θέση να απορροφήσει πλήρως τις αυξήσεις των τιμών του πληθωρισμού. Είναι αποτέλεσμα του πολέμου οι τιμές που βλέπουμε σήμερα, είτε στην αγορά ενέργειας, είτε μετακυλιόμενες σε άλλες αγορές, όπως οι αγορές των τροφίμων. Είναι τιμές οι οποίες έχουν ως αποκλειστικό υπαίτιο στην παρούσα συγκυρία τον πρόεδρο Putin και την παράλογη, παράνομη, εισβολή την οποία επέλεξε να κάνει στην Ουκρανία.
Τέλος, ένα ζήτημα το οποίο θα μας απασχολήσει ακόμα μετά βεβαιότητας τους επόμενους μήνες αφορά την ενδεχόμενη παγκόσμια επισιτιστική κρίση. Έχω συγκαλέσει σύσκεψη τη Δευτέρα με όλους τους αρμόδιους φορείς του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης για να εξασφαλίσουμε την ασφάλεια τροφίμων στην πατρίδα μας.
Δεν υπάρχει κάποιο ζήτημα που αφορά στην Ελλάδα. Υπάρχει, όμως, πολύ μεγάλο ζήτημα για χώρες όπως, παραδείγματος χάριν, η Αίγυπτος, η οποία εισάγει το 80% του σιταριού της. 100.000.000 Αιγύπτιοι εισάγουν 80% του σιταριού τους από την Ρωσία και από την Ουκρανία. Και γι’ αυτό και ήταν πολύ θετική η πρωτοβουλία που ανέλαβε ο πρόεδρος Macron, για να μπορέσουμε σε παγκόσμιο επίπεδο να δούμε πώς μπορούμε από τώρα να προετοιμαστούμε για μια επερχόμενη κρίση, η οποία δεν πρέπει να μας βρει απροετοίμαστους.
Θα είναι πραγματικά μια τραγωδία αν μετά τον COVID-19, μετά την ενεργειακή κρίση, ακολουθήσει σε ένα χρόνο από τώρα -γιατί τότε θα δούμε τα αποτελέσματα μιας σποράς η οποία ενδεχομένως δεν θα γίνει στην Ουκρανία ή στην Ρωσία- αν ακολουθήσει και μια παγκόσμια επισιτιστική κρίση.
