Το ενεργειακό πεδίο, εκτός από πολλά άλλα, έχει αποτελέσει σημείο έντασης στις ελληνοτουρκικές σχέσεις καθώς και στην επίλυση του Κυπριακού ζητήματος με τις έρευνες και τις γεωτρήσεις σε περιοχές της Ανατολικής Μεσογείου αλλά και του Αιγαίου. Απότοκο των κινήσεων της Άγκυρας να εφοδιαστεί ενεργειακά, πέρα από τις «βόλτες» των ερευνητικών της σκαφών, αποτελεί και το τουρκολιβυκό σύμφωνο οριοθέτησης ΑΟΖ αλλά και η εμπλοκή της σε Συρία, Λιβύη, Ιράκ, Αζερμπαϊτζάν.
Οι ενεργειακοί πόροι είναι πολύ σημαντικοί για την ύπαρξη της χώρας καθώς εξαρτάται κατά 74% από εισαγωγές για την κάλυψη της ενεργειακής της ζήτησης.
Επιπρόσθετα η Τουρκία έχει την ταχύτερα αυξανόμενη ενεργειακή ζήτηση μεταξύ των χωρών του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) τις τελευταίες 2 δεκαετίες. Κατά την περίοδο αυτή, η Τουρκία κατατάσσεται δεύτερη μετά την Κίνα στην αύξηση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου στον κόσμο.
Καθώς βρίσκεται σε μια περιοχή που γειτνιάζει με το 60% περίπου των αποδεδειγμένων παγκόσμιων αποθεμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου, η Τουρκία έχει καταστεί μια από τις μεγαλύτερες αγορές φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας στην περιοχή της.
Ένας από τους κύριους στόχους της ενεργειακής στρατηγικής της Τουρκίας είναι η διαφοροποίηση των οδών και των πόρων για την ενίσχυση της ασφάλειας του ενεργειακού της εφοδιασμού. Παρότι στο ενεργειακό της πλάνο αναφέρεται ότι η Τουρκία στοχεύει να συμβάλει στην περιφερειακή και παγκόσμια ενεργειακή ασφάλεια και να καταστεί περιφερειακό εμπορικό κέντρο στον τομέα της ενέργειας, πρώτιστα την απασχολεί να έχει τον απαραίτητο ενεργειακό της εφοδιασμό.
Οι πυρηνικοί σταθμοί
Στο πλαίσιο αυτό δεν θα πρέπει να προκαλεί εντύπωση ότι ο ενεργειακός της σχεδιασμός συμπεριλαμβάνει πλέον και την πυρηνική ενέργεια στο ενεργειακό της μείγμα.
Για τον σκοπό αυτό, βρίσκεται σε εξέλιξη η κατασκευή του πυρηνικού σταθμού παραγωγής ενέργειας Akkuyu (ΑΗΣ). Ο πρώτος αντιδραστήρας του ΑΗΣ Akkuyu αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία το 2023.
Οι πυρηνικοί σταθμοί Akkuyu είναι σταθμοί γενιάς ΙΙΙ+ που θα σχεδιαστούν και θα εξοπλιστούν με τα πιο προηγμένα συστήματα ασφαλείας. Τα μέτρα ασφαλείας τους είναι σύμφωνα με τα πρότυπα του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας. Επιπλέον, οι ΑΗΣ που πρόκειται να κατασκευαστούν στην περιοχή της Σινώπης και της Θράκης βρίσκονται στην ημερήσια διάταξη.
Επιπλέον η Τουρκία συνεχίζει τις προσπάθειές της για την αύξηση του μεριδίου των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο εθνικό ενεργειακό μείγμα και με την προσθήκη πυρηνικής ενέργειας, έχει στόχο τη μείωση της εξάρτησης από τις ενεργειακές εισαγωγές, της μεγιστοποίησης της χρήσης των εγχώριων πόρων και της καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής.
Η Τουρκία αποδίδει μεγάλη σημασία στην ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Σύμφωνα με την εθνική ενεργειακή πολιτική που εγκρίθηκε το 2017, η αύξηση της χρήσης εγχώριων και ανανεώσιμων πηγών ενέργειας συγκαταλέγεται μεταξύ των κύριων προτεραιοτήτων. Επιπλέον, η Τουρκία κατέχει την 5η θέση στην Ευρώπη και τη 12η θέση στον κόσμο όσον αφορά την εγκατεστημένη δυναμικότητα σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Το μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην εγκατεστημένη ισχύ της Τουρκίας έφτασε στο 52% στις αρχές του 2021.
Η γεωγραφική της θέση και η γειτνίαση με χώρες που έχουν, όπως προείπαμε το 60% των παγκόσμιων αποδεδειγμένων αποθεμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου, την κινητοποίησε να αποτελέσει κέντρο ενεργειακού εμπορίου μέσω ενός πλέγματος αγωγών αργού πετρελαίου και φυσικού αερίου, που υλοποιήθηκε και υλοποιείται.
Έτσι από την Τουρκία περνούν ο αγωγός αργού πετρελαίου, Μπακού-Τιφλίδα Τζεϊχάν (BTC) και οι αγωγοί φυσικού αερίου, του Νοτίου Καυκάσου (SCP), ο Μπακού-Τιφλίδα-Ερζερούμ(BTE), ο διασυνδετήριος αγωγός φυσικού αερίου Τουρκίας-Ελλάδας (ITG), ο αγωγός φυσικού αερίου Trans Anatolian Natural Gas Pipeline (TANAP) και το TurkStream.
Η συμβολή της Τουρκίας στην ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού της Ευρώπης έφτασε σε νέο επίπεδο το 2020, με τον Νότιο Διάδρομο Φυσικού Αερίου, να αποτελεί την 4η αρτηρία φυσικού αερίου της Ευρώπης, με την ολοκλήρωση του Διαδριατικού Αγωγού Φυσικού Αερίου (TAP) στα τέλη του 2020.
Η ραχοκοκαλιά του Νότιου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου
Η ραχοκοκαλιά του Νότιου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου είναι ο αγωγός φυσικού αερίου Trans Anatolian Natural Gas Pipeline (TANAP) που διέρχεται από την Τουρκία. Ο TANAP στοχεύει να φτάσει σε ετήσια δυναμικότητα 31 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων (bcm) το 2026.
Ένα άλλο έργο που συνέβαλε πρόσφατα στην ενίσχυση της ασφάλειας εφοδιασμού της Τουρκίας με φυσικό αέριο είναι το έργο του αγωγού φυσικού αερίου TurkStream. Το έργο αυτό αποτελείται από δύο αγωγούς, χωρητικότητας 15,75 δισ. κυβικών μέτρων ο καθένας, οι οποίοι διέρχονται κάτω από τη Μαύρη Θάλασσα. Η πρώτη γραμμή παραδίδει φυσικό αέριο στην Τουρκία και η δεύτερη στις ευρωπαϊκές χώρες.
Ιδιαίτερη σημασία έχουν όμως και τα Στενά των Δαρδανελίων για την παγκόσμια ενεργειακή ασφάλεια, καθώς περίπου το 3% της παγκόσμιας ζήτησης πετρελαίου μεταφέρεται μέσω των Στενών.
Αν προσθέσουμε και τους προαναφερθέντες αγωγούς, τον αγωγό αργού πετρελαίου Κιρκούκ-Γιουμουρταλίκ (αγωγός Τουρκίας-Ιράκ), έργα αγωγών πετρελαίου και φυσικού αερίου Ιράν-Τουρκίας και Blue Stream, βλέπουμε ότι η Τουρκία αργά και μεθοδικά προσπαθεί να αναδειχθεί σε κύριο παίχτη της ενεργειακής ασφάλειας της Ευρώπης, καλύπτοντας όμως συγχρόνως και τον απαραίτητο ενεργειακό της εφοδιασμό σε πολύ ανταγωνιστικές τιμές.
Έτσι δεν θα πρέπει να προκαλεί έκπληξη η συμπεριφορά της Τουρκίας με τις κινήσεις της τόσο με τις χώρες του κόλπου όσο και με τις χώρες της Μεσογείου, συμπεριλαμβανομένου Ελλάδας και Κύπρου.
