Στις 15 Σεπτεμβρίου, ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν, κατά τη διάρκεια συνάντησης με τον Πακιστανό πρωθυπουργό Σεχμπάζ Σαρίφ στο περιθώριο της συνόδου κορυφής του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO) στο Ουζμπεκιστάν, δήλωσε ότι το Πακιστάν είναι ένας από τους πρωταρχικούς εταίρους της Μόσχας στη Νοτιοανατολική Ασία.
Όπως είπε ο Ρώσος ηγέτης, «θα ήθελα να σημειώσω ότι βλέπουμε το Πακιστάν ως εταίρο προτεραιότητας στη Νοτιοανατολική Ασία, καθώς και στην ήπειρο στο σύνολό της. Οι σχέσεις μεταξύ των χωρών μας εξελίσσονται απολύτως θετικά και είμαστε ικανοποιημένοι γι' αυτό».
Πρώην αντίπαλοι του Ψυχρού Πολέμου, η Ρωσία και το Πακιστάν μοιράζονται μια ταραγμένη ιστορία. Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, το Πακιστάν ήταν ο σύμμαχος πρώτης γραμμής των Ηνωμένων Πολιτειών στον πόλεμό τους κατά της έκπτωτης Σοβιετικής Ένωσης. Έχοντας επιρροή στους Αφγανούς Μουτζαχεντίν -τον προκάτοχο των Ταλιμπάν- το Ισλαμαμπάντ έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην έξοδο των Ρώσων από το Αφγανιστάν.
Μόνο το 2011 το Ισλαμαμπάντ έτεινε φιλική χείρα προς τη Μόσχα, μετά τη σοβαρή επιδείνωση των αμερικανοπακιστανικών σχέσεων μετά τη δολοφονία του ηγέτη της Αλ Κάιντα Οσάμα μπιν Λάντεν από τις ειδικές δυνάμεις των ΗΠΑ στο εσωτερικό του Πακιστάν. Οι σχέσεις μεταξύ Μόσχας και Ισλαμαμπάντ βελτιώθηκαν σταδιακά την τελευταία δεκαετία. Το 2016, για πρώτη φορά, οι δύο χώρες πραγματοποίησαν κοινές ασκήσεις στο Πακιστάν.
Ίσως, το πιο σημαντικό έργο που θα συνδέσει στρατηγικά τη Ρωσία με το Πακιστάν είναι ένας ενεργειακός αγωγός που θα προμηθεύει ρωσικό φυσικό αέριο στο Ισλαμαμπάντ. Κατά τη διάρκεια της συνάντησής του με τον Σαρίφ, ο Πούτιν έδειξε την προθυμία του να παραδώσει φυσικό αέριο στο πεινασμένο από ενέργεια Πακιστάν, καθώς κάποιες υποδομές γι' αυτό υπάρχουν ήδη στη Ρωσία, το Καζακστάν και το Ουζμπεκιστάν .
Υπό αυτό το πρίσμα, ο Πούτιν προσφέρθηκε να ενεργοποιήσει εκ νέου τον αγωγό φυσικού αερίου Pakistan Stream, ο οποίος είχε αρχικά οριστικοποιηθεί το 2015, αλλά δεν έχει ακόμη τεθεί σε λειτουργία. Το Πακιστάν χρειάζεται αξιόπιστες προμήθειες ενέργειας από τη Ρωσία για να τροφοδοτήσει τον βιομηχανικό του τομέα και για οικιακή χρήση.
Το 2021, το Ισλαμαμπάντ και η Μόσχα υπέγραψαν αναθεωρημένη συμφωνία για την κατασκευή του αγωγού Pakistan Stream, ύψους 2,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων, γνωστού και ως αγωγού φυσικού αερίου Βορρά-Νότου, ο οποίος είχε σχεδιαστεί για την παροχή φυσικού αερίου από τους τερματικούς σταθμούς υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) στις λιμενικές πόλεις Καράτσι και Γκουαντάρ στην πόλη Λαχόρη στην επαρχία Παντζάμπ. Το έργο αυτό όχι μόνο θα εμβαθύνει την αυξανόμενη εμπλοκή της Ρωσίας στη Νοτιοανατολική Ασία, αλλά και θα ενισχύσει την ενεργειακή ασφάλεια του Πακιστάν.
Ωστόσο, το κύριο εμπόδιο με τα περισσότερα έργα αγωγών από την Κεντρική προς τη Νοτιοανατολική Ασία ήταν η ανεξέλεγκτη πολιτική αστάθεια στο Αφγανιστάν, μέσω του οποίου πρέπει να περάσουν οι περισσότεροι αγωγοί πριν εισέλθουν στο Πακιστάν και πέραν αυτού. Για παράδειγμα, ο αγωγός φυσικού αερίου Τουρκμενιστάν-Αφγανιστάν-Πακιστάν-Ινδίας (TAPI) έχει παραμείνει μέχρι στιγμής μόνο ένα όνειρο απατηλό, καθώς το έργο δεν μπόρεσε να ολοκληρωθεί λόγω ανησυχιών για την ασφάλεια στο Αφγανιστάν. Έτσι, ο Πούτιν ζήτησε τη συνεργασία του Ισλαμαμπάντ για τη διευθέτηση του αφγανικού ζητήματος κατά τη συνάντησή του με τον Σαρίφ.
Σήμερα, η παρουσία τρομοκρατικών ομάδων στο μετα-αμερικανικό Αφγανιστάν δημιουργεί ανησυχίες για την ασφάλεια τόσο στη Μόσχα όσο και στο Ισλαμαμπάντ. Μια έκθεση των Ηνωμένων Εθνών προειδοποίησε ότι οι διεθνικές τρομοκρατικές ομάδες, όπως η Αλ Κάιντα και το Ισλαμικό Κράτος, αυξάνουν τη δύναμή τους στο Αφγανιστάν.
Χωρίς μια σταθερή κυβέρνηση στην Καμπούλ, είναι δύσκολο να ελεγχθεί η επέκταση αυτών των τρομοκρατικών ομάδων και οι επιχειρήσεις τους στις δημοκρατίες της Κεντρικής Ασίας και στη Ρωσία. Το 2021, ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ επισκέφθηκε το Ισλαμαμπάντ για να μεταφέρει ότι το Κρεμλίνο είναι ανοιχτό για κάθε μορφή συνεργασίας, από την κατασκευή αγωγών φυσικού αερίου μέχρι την αμυντική συνεργασία.
Στο παρελθόν, το Αφγανιστάν χρησίμευσε ως πεδίο μάχης για τη ρωσο-πακιστανική αντιπαλότητα κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Η αμερικανο-πακιστανική στρατηγική εταιρική σχέση κατά τη δεκαετία του 1980 εναντίον των Σοβιετικών στο Αφγανιστάν συνέβαλε καθοριστικά στη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης. Παρ' όλα αυτά, σήμερα, το ίδιο αυτό Αφγανιστάν θα μπορούσε να αποτελέσει το σκηνικό προσέγγισης και εμβάθυνσης των στρατηγικών δεσμών μεταξύ Μόσχας και Ισλαμαμπάντ.
Επιπλέον, το Κρεμλίνο θεωρεί το Πακιστάν ως έναν από τους στενότερους συμμάχους και στρατηγικούς εταίρους της Κίνας. Και για το Ισλαμαμπάντ, ο δρόμος προς τη Μόσχα περνάει στην πραγματικότητα από το Πεκίνο.
Στις 4 Φεβρουαρίου, ο Πούτιν παρακολούθησε την τελετή έναρξης των Χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων του 2022 στο Πεκίνο. Ο Ρώσος ηγέτης ήταν εκεί για να κερδίσει την υποστήριξη της Κίνας στην αναμέτρηση της Ρωσίας με τις ΗΠΑ και τους δυτικούς συμμάχους της για την Ουκρανία. Ο τότε πρωθυπουργός του Πακιστάν Ιμράν Καν παρευρέθηκε επίσης στην τελετή για να δείξει την αλληλεγγύη του στην Κίνα και τη Ρωσία εν μέσω του μποϊκοτάζ των Ολυμπιακών Αγώνων και της θέσης της Δύσης για την Ουκρανία.
Ορισμένοι παρατηρητές πιστεύουν μάλιστα ότι η Κίνα είχε κανονίσει την επίσκεψη του Καν στη Μόσχα στις 24 Φεβρουαρίου, όταν η Ρωσία εισέβαλε εκ νέου στην Ουκρανία. Η επίσκεψη, η οποία προκάλεσε εντύπωση στις ΗΠΑ, έδωσε στο Κρεμλίνο την ευκαιρία να εμποδίσει την Ινδία, τον μεγάλο αντίπαλο του Πακιστάν, να ενταχθεί στη Δύση καταδικάζοντας την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Τέλος, η Ρωσία υποστηρίζει την κινεζική πρωτοβουλία Belt and Road Initiative (BRI) και έχει επιδείξει ακόμη και ενδιαφέρον να συμμετάσχει στον Οικονομικό Διάδρομο Κίνας-Πακιστάν (CPEC), το εμβληματικό έργο της BRI. Το ενδιαφέρον της Μόσχας για το CPEC είναι άμεσο αποτέλεσμα των αυξανόμενων ρωσο-πακιστανικών σχέσεων κατά την τελευταία δεκαετία.
Το 2019, η Μόσχα και το Ισλαμαμπάντ, κατά τη διάρκεια συνάντησης της Συμβουλευτικής Ομάδας Πακιστάν-Ρωσίας για τη Στρατηγική Σταθερότητα, συμφώνησαν σε έναν προτεινόμενο οδικό χάρτη επτά σημείων για την ενίσχυση των διμερών σχέσεων- η ρωσική συμμετοχή στο CPEC ήταν μία από τις επτά προτεραιότητες. Τον Νοέμβριο του 2020, η Ρωσία, μαζί με άλλα μέλη της SCO, εκτός από την Ινδία, υποστήριξε πλήρως το CPEC σε κοινό ανακοινωθέν που εκδόθηκε στο τέλος του συμβουλίου αρχηγών κυβερνήσεων της SCO στο Νέο Δελχί.
Η αναμενόμενη μελλοντική συμμετοχή της Ρωσίας στο CPEC θα ενισχύσει περαιτέρω τη σχέση Πεκίνου-Μόσχας-Ισλαμαμπάντ και τη στρατηγική εταιρική σχέση, επεκτείνοντας έτσι την επιρροή της Μόσχας στη Νοτιοανατολική Ασία. Η συμμετοχή του Κρεμλίνου στο CPEC θα ανοίξει επίσης μεγαλύτερες ευκαιρίες για την Κίνα, τη Ρωσία και το Πακιστάν να ενισχύσουν την τριμερή συνεργασία. Εάν η Ρωσία συμμετάσχει επίσημα στο CPEC, θα αποτελέσει μια κρίσιμη τομή στις διμερείς σχέσεις Μόσχας-Ισλαμαμπάντ και θα ανοίξει μια πύλη ευκαιριών και οικονομικών προοπτικών και για τις δύο χώρες.
