Μνημόνιο Συνεργασίας για την αποτελεσματική φύλαξη της Θαλάσσιας Προστατευόμενης Περιοχής (ΘΠΠ) Γυάρου, μέσω ενός πρωτοποριακού συστήματος επιτήρησης, υπεγράφη πριν λίγες ημέρες, μεταξύ των Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ), Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής (ΥΠΑΝΠ)/Λιμενικού Σώματος, Οργανισμού Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (ΟΦΥΠΕΚΑ), και WWF Ελλάς.
Με το Μνημόνιο Συνεργασίας, θα παραδοθεί προς αξιοποίηση στον ΟΦΥΠΕΚΑ ένα ολοκληρωμένο σύστημα απομακρυσμένης επιτήρησης της ΘΠΠ Γυάρου. Το σύστημα αυτό έχει εγκατασταθεί στη Γυάρο από το WWF Ελλάς το 2015, στο πλαίσιο ενός αρχικού Μνημονίου Συνεργασίας που είχε συναφθεί μεταξύ του ΥΠΕΝ, του ΥΝΑΝΠ/ Λιμενικού Σώματος και της οργάνωσης, συμβάλλοντας σημαντικά στη βελτίωση των συνθηκών, αλλά και των πρακτικών φύλαξης της περιοχής, με τη χρήση καινοτόμων και τελευταίας τεχνολογίας μέσων (ραντάρ, υπέρυθρη κάμερα, drone).
Κατά το διάστημα 2015-2022, η λειτουργία αυτού του συστήματος απομακρυσμένης εποπτείας σε συνδυασμό με τις παραδοσιακές μεθόδους επιτήρησης της περιοχής μέσω περιπολιών με σκάφος, από το WWF Ελλάς, σε συνεργασία με το ΥΠΕΝ και τις κατά τόπους αρμόδιες υπηρεσίες του ΥΝΑΝΠ, έφερε απτά αποτελέσματα. Συγκεκριμένα, συνέβαλε καθοριστικά στο να αποτραπούν και να μειωθούν σημαντικά τα περιστατικά παράνομης αλιείας. Ενδεικτικά, το διάστημα αυτό, τα παράνομα περιστατικά που αφορούν στην επαγγελματική αλιεία μειώθηκαν κατά 85%, ενώ αυτά που αφορούν την ερασιτεχνική αλιεία κατά 56%. Τα αποτελέσματα αυτά ήρθαν μετά από πολύ προσπάθεια και συνεχή παρουσία στη θάλασσα της ομάδας πεδίου του WWF Ελλάς, καθώς την περίοδο των 7 αυτών χρόνων διενεργήθηκαν πάνω από 540 περιπολίες στη ΘΠΠ Γυάρου, με τα μέλη της ομάδας να βρίσκονται εν πλω για πάνω από 24.000 ώρες, καλύπτοντας πάνω από 22.500 ναυτικά μίλια.
Με την παράδοση και αξιοποίηση του συστήματος επιτήρησης από τον ΟΦΥΠΕΚΑ, στο πλαίσιο του Μνημονίου Συνεργασίας, τα συμβαλλόμενα μέρη θα συνεισφέρουν ώστε να επιτευχθεί η συνέχιση της αποτελεσματικής φύλαξης της ΘΠΠ Γυάρου. Το Μνημόνιο προβλέπει τη στενή συνεργασία, αλλά και την εκτέλεση κοινών περιπολιών του ΟΦΥΠΕΚΑ και των Λιμενικών Αρχών, προκειμένου να αποτραπούν αποτελεσματικά οι παράνομες δραστηριότητες. Παράλληλα, με βάση το σχέδιο φύλαξης που θα εκπονηθεί από τον ΟΦΥΠΕΚΑ, όπως προβλέπει η σχετική νομοθεσία, και με τη χρήση αυτού του καινοτόμου συστήματος απομακρυσμένης εποπτείας, θα παρέχεται η δυνατότητα στις τοπικές Λιμενικές Αρχές να διεξάγουν, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων τους, στοχευμένους ελέγχους σε σκάφη. Το σύστημα αυτό μπορεί επιπλέον, να αποτελέσει παράδειγμα και για άλλες θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές της χώρας, ώστε να επιτευχθεί η αποτελεσματική διαχείριση και η συνολική βελτίωση της προστασίας τους.
Η Γυάρος παρουσιάζει ιδιαίτερο επιστημονικό και ιστορικό ενδιαφέρον. Η γεωγραφική θέση της, η μορφολογία και η απομόνωση της περιοχής, την καθιστούν ιδανικό καταφύγιο για πολλά απειλούμενα είδη της χερσαίας και θαλάσσιας χλωρίδας και πανίδας. Μεταξύ άλλων, πρόκειται για έναν από τους πιο σημαντικούς βιότοπους για τη μεσογειακή φώκια, αφού εδώ ζει και αναπαράγεται ο μεγαλύτερος πληθυσμός του απειλούμενου αυτού είδους στη Μεσόγειο. Στη Γυάρο εντοπίζονται επίσης, σημαντικοί θαλάσσιοι οικότοποι, όπως τα υποθαλάσσια λιβάδια ποσειδωνίας.
«Η υπογραφή του νέου αυτού Μνημονίου Συνεργασίας είναι ένα σημαντικό ορόσημο για την ολοκληρωμένη διαχείριση της ΘΠΠ Γυάρου. Διαμορφώνεται πλέον ένα σταθερό πλαίσιο συνεργασίας μεταξύ των βασικών εμπλεκόμενων φορέων για την επιτήρηση και φύλαξη μιας μοναδικής περιοχής για τη θαλάσσια ζωή στις Κυκλάδες. Από μόνο του ωστόσο, αυτό δεν αρκεί. Για να διασφαλιστεί η ουσιαστική και μακροπρόθεσμη προστασία της περιοχής, απαιτείται η άμεση στελέχωση και διασφάλιση των απαραίτητων πόρων για την πλήρη λειτουργία της Μονάδας Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Κεντρικού Αιγαίου -ΟΦΥΠΕΚΑ, καθώς και η εξασφάλιση της επιχειρησιακής ικανότητας του Λιμενικού Σώματος»,δηλώνει οΔρ. Σπύρος Κοτομάτας, Υπεύθυνος των δράσεων του WWF Ελλάς στη Γυάρο.
Η άμεση στελέχωση και διασφάλιση πόρων για την επιχειρησιακή ικανότητα της Μονάδας Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Κεντρικού Αιγαίου -ΟΦΥΠΕΚΑ, αλλά και η εξασφάλιση της επιχειρησιακής ικανότητας του Λιμενικού είναι δύο μόνο από τα πολύ σημαντικά βήματα που είναι αναγκαίο να γίνουν για την αποτελεσματική διαχείριση της περιοχής. Είναι επίσης, απαραίτητο να ολοκληρωθεί άμεσα και να εγκριθεί η Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη της ΘΠΠ Γυάρου που έχει βγει πρόσφατα σε διαβούλευση, ώστε να εκδοθεί το Προεδρικό Διάταγμα προστασίας που εκκρεμεί εδώ και τέσσερα χρόνια. Εξίσου σημαντικό είναι να ολοκληρωθεί και το Σχέδιο Διαχείρισης, με κατάλληλη διαβούλευση με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς και ειδικά αυτούς που είχαν συνεισφέρει στην αρχική πρόταση θεσμοθέτησης της ΘΠΠ. Τέλος, χρειάζεται να διασφαλιστεί η απαραίτητη χρηματοδότηση για τη συνέχιση της παρακολούθησης της κατάστασης του χερσαίου και θαλάσσιου περιβάλλοντος, και ειδικά των ιχθυαποθεμάτων της περιοχής από το Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών, ώστε να είναι δυνατή η αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των μέτρων προστασίας.
Η επόμενη περίοδος είναι κρίσιμη για την ουσιαστική προστασία αυτής της οικολογικά σημαντικής περιοχής, αφού η εποπτεία της ΘΠΠ Γυάρου περνά πλέον και στην πράξη, στην ευθύνη του ΟΦΥΠΕΚΑ και των συναρμόδιων φορέων της πολιτείας. Το WWF Ελλάς, πιστό στην αποστολή του να διατηρήσει τη βιοποικιλότητα και την κλιματική σταθερότητα εξασφαλίζοντας ένα μέλλον όπου οι άνθρωποι ζουν σε αρμονία με τη φύση, συνεχίζει τις στοχευμένες δράσεις και τη συνεργασία με όλους τους εμπλεκόμενους, με στόχο την ουσιαστική προστασία της Γυάρου.
