Η ενέργεια αποτελεί βασικό πυλώνα του νέου παραγωγικού μοντέλου της χώρας. Αποτελεί συστατικό στοιχείο μιας σύγχρονης οικονομικής και κοινωνικής δομής που στηρίζεται στην παραγωγή νέου δημόσιου πλούτου και τη διαμόρφωση συνθηκών για ένα ισχυρό κοινωνικό κράτος. Το ευρωπαϊκό πλαίσιο και οι εθνικοί άξονες προτεραιοτήτων μέσα από τους οποίους μπορούμε να προσελκύσουμε επενδύσεις άνω των 50 δισ. ευρώ τα επόμενα χρόνια, διαμορφώνουν τις συνθήκες μέσα στις οποίες πρέπει να κινηθούμε. Α. Ενεργειακή Ένωση Η Ενεργειακή Ένωση, το νέο όραμα της Ε.Ε., αποτελεί την πιο φιλόδοξη προσπάθεια, που με έναρξη τις αρχές του 2014, διαμορφώνει ένα νέο τοπίο στην ενέργεια, ανάλογο με τη Νομισματική Ένωση, που είχε ως τελικό αποτέλεσμα το κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα, το Ευρώ. Η Ενεργειακή Ένωση έχει 5 βασικές διαστάσεις. Η 1η αφορά στην Ενεργειακή Ασφάλεια, την αλληλεγγύη και τη δημιουργία εμπιστοσύνης ανάμεσα στα κράτη-μέλη. Ουσιαστικά, μιλούμε για την ασφαλή ενεργειακή τροφοδοσία των κρατών-μελών, των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων, μέσα από τη διασφάλιση επαρκών ποσοτήτων ενεργειακών αγαθών σε ανεκτές τιμές και ταυτόχρονα στη διαμόρφωση μηχανισμών κοινοτικής αλληλεγγύης κι εμπιστοσύνης, έτσι ώστε το ξέσπασμα κάποιας ενεργειακής κρίσης σε μια χώρα να μην αποτελεί έναν κίνδυνο τον οποίο αντιμετωπίζει μεμονωμένα και χωρίς κοινοτική βοήθεια το συγκεκριμένο κράτος-μέλος, αλλά αντίθετα να αποτελεί μια νέα προσέγγιση κοινής, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, λειτουργίας κι ενότητας δυνάμεων. Η Ελλάδα, ως προεδρεύουσα του Συμβουλίου Υπουργών Ενέργειας το α΄ εξάμηνο του 2014 και με αφορμή τη μεγάλη ρωσο-ουκρανική κρίση τροφοδοσίας σε φυσικό αέριο που είχε ξεσπάσει, κατέθεσε προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή συγκεκριμένη πρόταση για τη δημιουργία μηχανισμού αλληλεγγύης με στόχο να αποτρέπονται οι διακοπές τροφοδοσίας σε περιπτώσεις σημαντικών γεωπολιτικών ανακατατάξεων. Η βασική αυτή πρόταση της Ελλάδας αφορούσε κυρίως στην τροφοδοσία με φορτία Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου. Τελικά, πράγματι ενσωματώθηκαν, τόσο η λογική και η φιλοσοφία, όσο και οι βασικοί άξονες της ελληνικής πρότασης, στις οδηγίες και τους άξονες προτεραιοτήτων της Ενεργειακής Ένωσης. Η 2η διάσταση της Ενεργειακής Ένωσης αφορά στη διαμόρφωση μιας πλήρως ενοποιημένης Ανοιχτής Αγοράς Ενέργειας, η οποία θα διευκολύνει την ελεύθερη διακίνηση ενεργειακών αγαθών με στόχο την τροφοδοσία των κρατών-μελών με αναγκαίες ποσότητες. Στόχος είναι, μέσα από την ανοιχτή αγορά ενέργειας, να υλοποιηθεί η 5η ελευθερία της Ε.Ε., ουσιαστικά δηλαδή μετά τις πρώτες 4 ελευθερίες (διακίνηση προσώπων, κεφαλαίων, υπηρεσιών, αγαθών) να υλοποιηθεί η 5η ελευθερία, αυτή της ελεύθερης διακίνησης ενεργειακών αγαθών. Βασικός στόχος αυτής της διάστασης είναι να ελαχιστοποιήσει έως μηδενισμού τα ελλείποντα κενά, σε επίπεδο κυρίως αγωγών φυσικού αερίου, όπου τα εθνικά δίκτυα δεν διασυνδέονται μεταξύ τους, αλλά επίσης και τις διασυνδέσεις των ηλεκτρικών δικτύων, έτσι ώστε να είναι εύκολη η ελεύθερη διακίνηση και μεταφορά φυσικού αερίου και ηλεκτρισμού σε όλα τα κράτη-μέλη. Η 3η διάσταση αναφέρεται στην Ενεργειακή Απόδοση, με στόχο τη συμβολή στη μείωση της κατανάλωσης. Η Ενεργειακή Απόδοση και η Εξοικονόμηση Ενέργειας, αποτελούν μια κορυφαία προτεραιότητα της Ενεργειακής Ένωσης, η οποία δεν υπήρχε στην αρχική πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, όταν για πρώτη φορά κατατέθηκε στα μέσα του 2014, το νέο προγραμματικό πλαίσιο της Ένωσης για το 2030. Μετά από παρέμβαση της Ελλάδας ως προεδρεύουσας χώρας, μαζί με άλλα 6 κράτη-μέλη, σε κοινή επιστολή που απευθύναμε στον τότε Επίτροπο Ενέργειας, ζητήσαμε την ενσωμάτωση της Εξοικονόμησης Ενέργειας και της Ενεργειακής Απόδοσης στους Βασικούς Άξονες Προτεραιοτήτων της νέας ενεργειακής πολιτικής της ΕΕ εν όψει του 2030. Έτσι, στην αρχική πρόταση για μείωση κατά 40% των αερίων ρύπων και αύξηση κατά 37% της συμμετοχής των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) στο ενεργειακό ισοζύγιο, τελικά καταφέραμε να ενσωματώσουμε και την Ενεργειακή Απόδοση ως τρίτη βασική προτεραιότητα, με στόχο την αύξησή της στο 27-30%. Η 4η διάσταση της Ενεργειακής Ένωσης σχετίζεται με την εκτεταμένη χρήση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) σε συνδυασμό με τις νέες τεχνολογικές εξελίξεις που επιτρέπουν την Αποθήκευση Ενέργειας, έτσι ώστε να απεξαρτηθούν οι οικονομίες από τον άνθρακα. Τέλος, η 5η διάσταση της Ενεργειακής Ένωσης, σχετίζεται με αυτό που ονομάζουμε «Έξυπνη Ενέργεια», δηλαδή την ανάπτυξη της έρευνας, της καινοτομίας και της ανταγωνιστικότητας, με στόχο να αξιοποιηθούν όλες οι πρωτοποριακές, ερευνητικές και καινοτομικές πρωτοβουλίες σε επίπεδο επιχειρήσεων και ακαδημαϊκών κι ερευνητικών Ιδρυμάτων, έτσι ώστε να περάσουμε σε ένα άλλο ενεργειακό μοντέλο, το μοντέλο μιας Αποκεντρωμένης, Πράσινης, Κυκλικής Οικονομίας. Β. Οι 10 άξονες προτεραιοτήτων για την Εθνική Ενεργειακή Στρατηγική Σε αυτό το ευρύτερο ευρωπαϊκό πλαίσιο, διατυπώνουμε τους 10 Άξονες Προτεραιοτήτων της Εθνικής Ενεργειακής Στρατηγικής μας. Πρόκειται για προτεραιότητες, που η υλοποίησή τους θα προσφέρει επενδύσεις άνω των 50 δις € τα επόμενα χρόνια, γεγονός που θα συνεισφέρει κατά επιπλέον τουλάχιστον 2% στην αύξηση του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ).

1. Ο 1ος άξονας προτεραιότητας της εθνικής ενεργειακής στρατηγικής είναι η Ενεργειακή Ασφάλεια, η διασφάλιση δηλαδή της επάρκειας και του χαμηλού κόστους ενέργειας σε επίπεδο Υδρογονανθράκων και ηλεκτρισμού. Βασικός άξονας για τη διασφάλισή της, εκτός των άλλων, είναι η επέκταση των ενεργειακών διασυνδέσεων της χώρας με όλες τις γειτονικές.
2. Ο 2ος άξονας προτεραιότητας σχετίζεται με την υλοποίηση του μεγάλου οράματος της Ενεργειακής Δημοκρατίας του Jeremy Rifkin. Ουσιαστικά, συζητούμε για την αλλαγή του μοντέλου παραγωγής ενέργειας, από ένα μοντέλο όπου υπάρχουν λίγοι κι εξαιρετικά μεγάλοι παραγωγοί ενέργειας με εκατομμύρια καταναλωτές, σε ένα άλλο, νέο, επαναστατικό, σύγχρονο μοντέλο, που διαμορφώνεται από δεκάδες χιλιάδες αποκεντρωμένους μικρούς παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας μέσω ΑΠΕ, οι οποίοι ταυτόχρονα είναι και καταναλωτές. Πρόκειται για το μοντέλο σύζευξης των Παραγωγών (Producers) με τους Καταναλωτές (Consumers), στο νέο όρο «Prosumers».

Ουσιαστικά, προωθείται η απεξάρτηση των κοινωνιών από τα ενεργειακά μονοπώλια ή ολιγοπώλια που υπάρχουν στις περισσότερες χώρες. Το 2014 με νομοθετική μας παρέμβαση ανοίξαμε το δρόμο για την υλοποίηση του μεγάλου αυτού οράματος μέσα από την εφαρμογή του Συμψηφισμού Ενέργειας (Net Metering) που δίνει το δικαίωμα σε δεκάδες χιλιάδες Έλληνες καταναλωτές, επιχειρηματίες, αγρότες (ΤΟΕΒ) να εγκαταστήσουν τις δικές τους μονάδες ΑΠΕ.

3. Ο 3ος άξονας προτεραιότητας είναι η καταπολέμηση της Ενεργειακής Φτώχειας. Η Ενεργειακή Φτώχεια χτυπά πάνω από 50.000.000 πολίτες της ΕΕ. Στη χώρα μας ξεπερνά τις 700.000 οικογένειες. Βασικό εργαλείο μείωσης της Ενεργειακής Φτώχειας ήταν η διαμόρφωση του Κοινωνικού Οικιακού Τιμολογίου (ΚΟΤ), που θεσμοθετήσαμε το 2010, όπου για πρώτη φορά μια ευρωπαϊκή κυβέρνηση έπαιρνε μέτρα για εκπτώσεις έως 42% σε 700.000 οικονομικά ασθενέστερα νοικοκυριά. Επιπλέον, το 2014 νομοθετήσαμε μέσω του Τιμολογίου Υπηρεσιών Αλληλεγγύης, εκπτώσεις 70% στο ηλεκτρικό, που πληρώνουν οι 3.000 φορείς Κοινωνικής Αλληλεγγύης της χώρας (Παιδικά Χωριά SOS, γηροκομεία, Κοινωνικά συσσίτια κ.ά.).
4. Ο 4ος άξονας προτεραιότητας είναι η «Πράσινη» Οικοδομή. Μετά την τεράστια επιτυχία του προγράμματος «Εξοικονομώ κατ’ οίκον Ι», με ένα σύνολο άνω των 40.000 πρώτων κατοικιών, σε φτωχά και μεσαία νοικοκυριά, με επενδύσεις της τάξεως 500.000.000€ και τη συνέχιση μετά από μια τεράστια καθυστέρηση άνω των 3,5 ετών του προγράμματος με «Εξοικονομώ κατ’ οίκον ΙΙ», έχει έρθει η ώρα για τη μεγάλη τομή: Τη διαμόρφωση ενός νέου φορολογικού συστήματος, το οποίο θα στηρίξει μέσα από κίνητρα τον τομέα της οικοδομής.

Το 2016 καταθέσαμε ως Κοινοβουλευτική Ομάδα της Δημοκρατικής Συμπαράταξης, μια πλήρη πρόταση στη Βουλή των Ελλήνων, προκειμένου να φοροαπαλλάσσονται όλα τα νοικοκυριά για κάθε είδους ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίου, ύψους έως 25.000€. Με βάση τη σχετική μελέτη και τα σενάρια που είχε επεξεργαστεί το ΙΟΒΕ, διαπιστώσαμε ότι σε ένα ρεαλιστικό σενάριο πρώτης εφαρμογής του προγράμματος σε 50.000 οικοδομές, η απώλεια δημοσίων εσόδων λόγω των φοροαπαλλαγών, θα ήταν της τάξης των 100.000.0000€, αλλά αντίστοιχα οι εισπράξεις από ΦΠΑ και φόρο εισοδήματος όσων θα εκδώσουν τα τιμολόγια, θα πλησιάσουν τα 200.000.000€. Μιλούμε ουσιαστικά για διπλασιασμό των εσόδων σε σχέση με τις απώλειες. Η δράση αυτή αποκτά τεράστια σπουδαιότητα, σε μια χώρα όπως η Ελλάδα, με 8.000.000.000 κτίρια και διαμερίσματα, το 85% το οποίων είναι ενεργειακά αθωράκιστα. Η σπουδαιότητα της δράσης αυτής γίνεται ακόμη μεγαλύτερη, αν λάβουμε υπ’ όψιν μας ότι με τον τρόπο αυτό δημιουργούμε ένα νέο τομέα της εθνικής οικονομίας, ο οποίος σήμερα δεν υπάρχει.

5. Ο 5ος άξονας προτεραιότητας είναι η 4η Βιομηχανική Επανάσταση. Μιλούμε για την Ηλεκτροκίνηση, την Αυτοκίνηση και ταυτόχρονα τη διαμόρφωση Έξυπνων, Όμορφων και Βιώσιμων Πόλεων στην πατρίδα μας. Αφού ιστορικά, δυστυχώς, χάσαμε και την 1η και τη 2η αλλά και την 3ηΒιομηχανική Επανάσταση, συνιστά ιστορική πρόκληση να απαντήσουμε θετικά στην 4η Βιομηχανική Επανάσταση που είναι μπροστά μας, την επανάσταση της Τεχνητής Νοημοσύνης (AI), του Internet of Things (IoT), του 3D Printing, των Ρομπότ και του Machine Learning, που θα στηριχθεί στην αξιοποίηση του διανοητικού κεφαλαίου. Βασικό στοιχείο είναι η ηλεκτροκίνηση των αυτοκινήτων, που σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της ΕΕ, μπορεί να προσφέρει 700.000 νέες θέσεις εργασίας από τις οποίες οι περίπου 7.000, εκτιμούμε ότι μπορούν να δημιουργηθούν στην Ελλάδα.

Ήδη από το Σεπτέμβριο του 2011 συγκροτήσαμε την Εθνική Επιτροπή Στρατηγικής Ηλεκτροκίνησης με στόχο τη διατύπωση βασικών αξόνων και προτεραιοτήτων της χώρας στον τομέα αυτό. Το καλοκαίρι του 2014, νομοθετήσαμε τις τεχνικές προδιαγραφές για τη δημιουργία σταθμών και μονάδων φόρτισης ηλεκτρικών αυτοκινήτων. Δημιουργήσαμε το 2014, σε συνεργασία με τη ΔΕΗ, τα πρώτα 20 πιλοτικά σημεία φόρτισης σε Αθήνα και Κοζάνη, στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Προγράμματος Green eMotion. Βεβαίως, οι επόμενες μεγάλες προκλήσεις στα ζητήματα της ηλεκτροκίνησης, σχετίζονται και με τη δυνατότητα της αυτοκίνησης, δηλαδή της δημιουργίας λογισμικού κίνησης χωρίς οδηγό (AVs), γεγονός που θα φέρει μια νέα επανάσταση στη μετακίνηση με ΙΧ.

6. Ο 6ος άξονας προτεραιότητας αναφέρεται στην αξιοποίηση του (πλην Υδρογονανθράκων) Ορυκτού Πλούτου της χώρας, αξίας 70 δις € σύμφωνα με το ΙΓΜΕ. Ο εξορυκτικός κλάδος της πατρίδας μας, απασχολεί εκατοντάδες εταιρείες και 100.000 εργαζόμενους (άμεσα κι έμμεσα απασχολούμενους). Από το 3,4% του ΑΕΠ που συμβάλει σήμερα, η συνεισφορά αυτή μπορεί να διπλασιαστεί και να φτάσει το 7% την επόμενη 5ετία. Εξαιρετικά σημαντικό είναι ότι κάθε έτος, εξαιτίας και της εσωτερικής οικονομικής κρίσης, έχουμε εξαγωγές πάνω από 1 δις € Ορυκτών Πρώτων Υλών. Η πρότασή μας σχετίζεται με την κατανομή του 25% των εσόδων, από την αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου και της ακίνητης περιουσίας του δημοσίου, στις τοπικές κοινωνίες και το υπόλοιπο 75% να επενδυθεί το Ταμείο Κοινωνικής Αλληλεγγύης Γενεών.
7. Ο 7ος άξονας προτεραιότητας σχετίζεται με τις Έρευνες Υδρογονανθράκων. Είναι πια γνωστό ότι η Ελλάδα αποτελεί μέλος του ενεργειακού Eldorado της Νοτιανατολικής Μεσογείου μαζί με την Κύπρο. Οι πρόσφατες ανακαλύψεις κοιτασμάτων στο Ισραήλ και την Αίγυπτο έχουν δημιουργήσει μια άλλη, νέα, επαναστατική κι ενδιαφέρουσα προσέγγιση για την περιοχή της Νοτιανατολικής Μεσογείου, γεγονός που αναβαθμίζει γεωπολιτικά τη χώρα και διασφαλίζει τη βιωσιμότητα του εθνικού Ασφαλιστικού Συστήματος, αφού κονδύλια ύψους 2-3 δις €/έτος, μπορούν να εισέρχονται στα δημόσια ταμεία του ασφαλιστικού συστήματος, κατ’ εφαρμογή του νόμου 4162/2013, που ψηφίσαμε για τη δημιουργία του Ταμείου Κοινωνικής Αλληλεγγύης Γενεών. Ήδη, εάν δεν υπήρχαν οι σοβαρότατες καθυστερήσεις της κυβέρνησης στην προώθηση των διαδικασιών για τα πρώτα 9 οικόπεδα των διαγωνισμών, σήμερα το εθνικό Ασφαλιστικό Σύστημα θα είχε ετήσια έσοδα άνω των 500 εκατ. €/χρόνο.
8. Ο 8ος άξονας προτεραιότητας, είναι οι υποδομές (Ρεβυθούσα, FSRUΑλεξανδρούπολης), καθώς και οι Αγωγοί Φυσικού Αερίου TAP, IGB, Eastmed, που με πρωτοβουλία μας εντάξαμε στα χρηματοδοτικά εργαλεία της Ε.Ε. (PCIs) και οι οποίοι αποτελούν πανίσχυρο όπλο γεωστρατηγικής αναβάθμισης της χώρας.
9. Ο 9ος άξονας προτεραιότητας αφορά στη δημιουργία ενός Νέου Παραγωγικού Μοντέλου, που στηρίζεται στις Ορυκτές Πρώτες Ύλες, μέσα από τις οποίες προκύπτει η παραγωγή νέου πλούτου και η δημιουργία δεκάδων χιλιάδων νέων θέσεων εργασίας. Διεκδικούμε και σχεδιάζουμε τη διαμόρφωση μιας νέας εθνικής «Αγοράς», η οποία θα αναπτυχθεί στις δεκαετίες 2010-20, με τον ανάλογο τρόπο που αναπτύχθηκε η αγορά Τουρισμού στη χώρα στις δεκαετίες 1960-70. Μεγάλες προοπτικές διανοίγονται πλέον σε αναβάθμιση και μετεξέλιξη δεκάδων Προπτυχιακών και Μεταπτυχιακών Προγραμμάτων Σπουδών σε δεκάδες επιστημονικές ειδικότητες (μηχανικοί, οικονομολόγοι, νομικοί, γεωλόγοι, περιβαντολόγοι, κ.ά.).
10. Τέλος, ο 10ος άξονας προτεραιότητας διαμορφώνει τη φιλόδοξη προσπάθεια της χώρας να μετασχηματιστεί σε Τεχνική Βάση κατασκευής, επισκευής και συντήρησης Εξεδρών Ερευνών Υδρογονανθράκων και Αγωγών Φυσικού Αερίου για όλη τη Μεσόγειο. Αυτή η φιλόδοξη στόχευση πρέπει να στηριχθεί σε έναν πλήρη μετασχηματισμό του εκπαιδευτικού συστήματος της χώρας, προκειμένου στηριγμένοι πάνω στην εξαιρετική Ναυπηγοεπισκευαστική υποδομή και τεχνογνωσία μας, καθώς και τη σπουδαία Μεταλλουργική Βιομηχανία της χώρας, να αξιοποιήσουμε μαζί με τη σημαντική γεωγραφική μας θέση, το πνευματικό μας κεφάλαιο και τα εξαιρετικής ποιότητας εκπαιδευτικά κι ερευνητικά Ιδρύματα της χώρας.

Γ. Συμπέρασμα Η Ελλάδα του σύγχρονου Προοδευτικού Πατριωτισμού έχει πλήρη συνείδηση τόσο της ενίσχυσης της ευρωπαϊκής κατεύθυνσης της χώρας, όσο και της ενίσχυσης της εθνικής οικονομίας, προκειμένου να αρχίσουν να διαμορφώνονται συνθήκες πραγματικής εξόδου από την πολύπλευρη κρίση των τελευταίων ετών. Η εθνική συνεννόηση, ο σεβασμός στους δημοκρατικούς θεσμούς, η σταθερότητα του φορολογικού συστήματος, η ταχύτητα στην απονομή δικαιοσύνης και η ενίσχυση του Κοινωνικού Κράτους, αποτελούν ταυτόχρονα προϋποθέσεις, αλλά και στόχους, για μια κοινωνία εθνικής περηφάνιας και αυτοπεποίθησης. Η ενέργεια και ο ορυκτός πλούτος, σε συνδυασμό με τη γεωγραφική θέση και την ανάδειξη των συγκριτικών πλεονεκτημάτων μας, είναι τα κλειδιά για το μεγάλο αναπτυξιακό άλμα που έχουμε ανάγκη. Άρθρο Γ. Μανιάτη στο Liberal