Πόσο δύσκολη θα είναι η διαδρομή για μια πιο «πράσινη» χώρα, ποιες είναι οι προκλήσεις και ποια τα επόμενα βήματα; Το περιβάλλον στο προσκήνιο, το Green Deal, το ποδήλατο και το τέλος του πλαστικού είναι τα θέματα που αυτήν τη στιγμή είναι ψηλά στην ατζέντα του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Ο υπουργός Κωστής Χατζηδάκης εξηγεί τη στρατηγική του και στη συνέντευξή του στη LiFO δηλώνει πως η Ελλάδα μπορεί να γίνει μια «πράσινη» χώρα.
— Ποια είναι η τύχη του περιβάλλοντος μετά την παγκόσμια κρίση λόγω κορωνοϊού;
Θα έρθει σε δεύτερη μοίρα ή θα καταφέρει να βγει στο προσκήνιο; Μη γελιόμαστε, θα είναι ακόμη πιο δύσκολο, αλλά αναγκαίο. Το περιβάλλον πριν από μερικά χρόνια ήταν σχεδόν ξεχασμένο και σήμερα δεν έχει βρει ακόμα τη θέση που του πρέπει στον δημόσιο διάλογο στις ευρωπαϊκές χώρες. Στην ευρωπαϊκή επιτροπή, η κλιματική αλλαγή και το Green Deal είναι από τα βασικά θέματα συζήτησης και εδώ, αν βγεις έξω και μιλήσεις για την Πράσινη Συμφωνία, νομίζω ότι το 90% δεν γνωρίζει τι είναι και γι' αυτό οι ευθύνες δεν βαρύνουν μόνο τους πολιτικούς αλλά και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης.
Είναι υποβαθμισμένο το θέμα του περιβάλλοντος. Έχω την εντύπωση ότι ένα σημαντικό μέρος του πολιτικού συστήματος, αλλά και των ΜΜΕ, δεν παρακολουθεί ούτε τι γίνεται ούτε και τις ευαισθησίες ενός ολοένα μεγαλύτερου τμήματος της κοινωνίας, ειδικά της νέας γενιάς. Η τελευταία είναι ευαισθητοποιημένη σε θέματα ανακύκλωσης, κλιματικής αλλαγής και προστασίας. Αυτό ακριβώς πρέπει να αναδείξουμε τώρα ακόμα πιο πολύ.
— Θα μπορέσει η Ελλάδα να γίνει πραγματικά «πράσινη» χώρα;
Για πολλές δεκαετίες τη διάσταση του περιβάλλοντος την αγνοούσαν οι κυβερνήσεις ‒ βασικά αναφέρομαι στην προδικτατορική περίοδο. Μεταδικτακτορικά τέθηκαν οι βάσεις. Δημιουργήθηκε κάποια στιγμή το υπουργείο Χωροταξίας και Περιβάλλοντος και κάτι φάνηκε πως πήγε να γίνει. Φοβάμαι πως, όπως γίνεται πολλές φορές σε αυτόν τον τόπο, φτάνουμε από το ένα άκρο στο άλλο. Από την πλήρη αγνόηση του περιβάλλοντος πάμε σε μια υπερνομοθέτηση, η οποία πολλές φορές είναι υπέρ των γραφειοκρατών και όχι του περιβάλλοντος.
Το περιβάλλον χρειάζεται απλές και ξεκάθαρες πολιτικές. Χρειάζεται την απολιγνιτοποίηση, την ηλεκτροκίνηση, την απόσυρση των πλαστικών μίας χρήσης, σαφείς ρυθμίσεις για την εκτός σχεδίου δόμηση προκειμένου να εναρμονιστούμε σταδιακά με την Ευρώπη. Χρειάζεται υποθαλάσσια διασύνδεση των νησιών μας για να μην επιβαρύνονται από τα φουγάρα της ΔΕΗ. Χρειάζεται πολιτικές εξοικονόμησης μεγάλης κλίμακας στα νοικοκυριά. Εκεί θα κριθούμε και όχι στις θεωρίες που δεν οδηγούν πουθενά.
Προσπαθούμε να μιλήσουμε με έργα. Ξεκινήσαμε απολιγνιτοποίηση, φέρνουμε νόμο για την ηλεκτροκίνηση. Σε έναν μήνα θα φέρουμε νόμο για την απόσυρση των πλαστικών μίας χρήσης. Βάλαμε μπροστά τη δημοπράτηση 17 μονάδων ολοκληρωμένης επεξεργασίας αποβλήτων. Υιοθετήσαμε ρύθμιση για το ύψος κτιρίων γύρω από την Ακρόπολη συντονισμένη με το λαϊκό αίσθημα. Υπάρχουν πολλά που θα κάνουμε και το περιβάλλον θα είναι σίγουρα προτεραιότητά μας. Είμαι αισιόδοξος πως με συντονισμένη προσπάθεια θα αλλάξει πολύ η εικόνα.
Πιστεύω πως η ουσιαστική πολιτική δεν έχει να κάνει μόνο με την ποιότητα της ζωής μας αλλά και με την οικονομική ανάπτυξη της χώρας. Όλα είναι αλυσίδα. Σε κατεστραμμένες περιβαλλοντικά χώρες δεν γίνονται επενδύσεις.
— Ποιο είναι το επόμενο μεγάλο «πράσινο» στοίχημα;
Η προσπάθεια θα είναι αναμφισβήτητα πολυμέτωπη. Σίγουρα, όμως, η απολιγνιτοποίηση και η ηλεκτροκίνηση είναι τα δύο πιο καινοτόμα πράγματα που μπαίνουν για πρώτη φορά στη δημόσια συζήτηση στην Ελλάδα. Η απολιγνιτοποίηση είναι σαφώς ευρωπαϊκή πολιτική, αλλά προφανώς αλλάζει τη ζωή στη δυτική Μακεδονία και στη Μεγαλόπολη και μας ενδιαφέρει να προχωρήσουμε χωρίς προβλήματα στη μετάβαση στη νέα πραγματικότητα.
Όσο για την ηλεκτροκίνηση, θα πρέπει να καταλάβουμε πως δεν είναι κάτι της μόδας, όπως νομίζουν μερικοί, ή πως εφαρμόζεται μόνο σε ορισμένες πλούσιες περιοχές της χώρας. Είναι νέος τρόπος ζωής, γι' αυτό τα κίνητρα που δίνουμε δεν αφορούν μόνο τα αυτοκίνητα αλλά και τα σκούτερ και τα ηλεκτρικά ποδήλατα, καθώς αφορά τη νέα γενιά αυτός ο τρόπος μετακίνησης. Παράλληλα, δεν λησμονούμε και τα δάση μας. Υπάρχει εθνικό σχέδιο για τη στήριξη του οποίου θα απευθυνθούμε σε κοινωφελή ιδρύματα, επειδή είμαστε πίσω και από την Τουρκία ακόμα. Όλες αυτές οι δράσεις αναδάσωσης γίνονται από το περίσσευμα της καρδιάς του κόσμου, αλλά πρέπει να γίνονται συντονισμένα και σωστά.
— Πώς θα στηριχτεί το ποδήλατο, τη στιγμή που πολλές πόλεις πρακτικά δεν έχουν την ανάλογη υποδομή;
Κάτι που θέλουμε να δούμε πιο δυναμικά είναι οι αστικές αναπλάσεις. Προχωράει από τον δήμο Αθηναίων το σχέδιο για το κέντρο, που θα βοηθήσει. Στη Θεσσαλονίκη στηρίζουμε τρεις τέτοιες πρωτοβουλίες, για τη ΔΕΘ, το γήπεδο του ΠΑΟΚ και τον δήμο Παύλου Μελά. Μας ενδιαφέρει να δούμε επιμέρους πάρκα, όπως το πάρκο Γουδί, που με μικρές παρεμβάσεις θα δοθούν στους πολίτες ώστε να τα απολαμβάνουν περισσότερο.
Οι παρεμβάσεις που θέλουμε να κάνουμε δεν είναι μόνο αισθητικές αλλά και στην κατεύθυνση της σύνδεσης του πολίτη με αυτές, με μονοπάτια ή και ποδηλατοδρόμους που θέλουμε να γίνουν μέρος της καθημερινότητάς του. Περάσαμε τώρα μια ειδική ρύθμιση για την κατασκευή προσωρινών ποδηλατοδρόμων με σαφείς οδηγίες για το πώς θα γίνουν. Υπάρχει ένα κίνημα για το ποδήλατο από τους νέους και δεν θέλουμε να κλείσουμε τ' αυτιά μας σε αυτό. Θα στηρίξουμε και τα ηλεκτρικά ποδήλατα, που θέλουμε να προωθήσουμε ως τρόπο μετακίνησης με το οικολογικό μπόνους που υιοθετούμε. Θα είναι σημαντικό, καθώς θα φτάνει έως το 40% της αξίας του ποδηλάτου. Θα στηρίξουμε το ποδήλατο.
— Η κατάργηση του πλαστικού θα είναι εύκολο να εφαρμοστεί;
Με τις σακούλες δεν δούλεψε το μέτρο. Θα υπάρξουν αντιδράσεις... Θα κοπεί «μαχαίρι». Από 1η Ιουλίου δεν θα βρίσκεις ούτε πλαστικό καλαμάκι ούτε καπάκι, κι αυτό θα μας διευκολύνει αρκετά να απαλλαγούμε από το πλαστικό, που είναι πραγματικά βλαβερό και δημιουργεί μεγάλο θέμα στις θάλασσές μας. Για τα ποτήρια δίνεται μια παράταση από την Ε.Ε., αλλά θα αποσυρθούν κι αυτά σταδιακά.
Εμείς θα πάμε πέρα από τις προτάσεις της κοινοτικής οδηγίας και θα υιοθετήσουμε και δικές μας εθνικές προβλέψεις. Θα είναι αυξημένη η τιμή στα πλαστικά μπουκάλια που θα παίρνεις από τα σούπερ μάρκετ, αλλά, στη συνέχεια, όταν τα γυρίζεις πίσω, θα σου επιστρέφονται χρήματα, ώστε να ενθαρρύνεται η ανακύκλωση. Με τις πλαστικές σακούλες δεν δούλεψε το μέτρο, γιατί ορίστηκε το τέλος μέχρι ένα συγκεκριμένο βάρος και πήγανε και βγάλανε πιο παχιές σακούλες για να το γλιτώνουν. Τώρα βάζουμε ενιαίο τέλος για να αποφύγουμε τέτοια κόλπα.
— Τι άλλο θα μας δυσκολέψει στην πορεία για ένα πιο «πράσινο» μέλλον;
Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι τα σκουπίδια. Είναι ένα μεγάλο βουνό. Ο στόχος επισήμως για το 2020 είναι το 50% των αποβλήτων να ανακυκλώνεται και, σύμφωνα, με τις μετρήσεις είμαστε στο μόνο στο 18%. Καταλαβαίνεται πόσο μακριά είμαστε και πόσο θα δυσκολευτούμε. Εδώ απαιτείται όχι μόνο δουλειά από την κυβέρνηση αλλά και από τις περιφέρειες, τους δήμους και τους πολίτες.
Η κυβέρνηση έφερε όλες τις αρμοδιότητες στο υπουργείο Περιβάλλοντος, ώστε, εδώ όπου υπήρχε η αρμοδιότητα, να υπάρχει και συνολικά η διαχείριση. Ξεκινήσαμε να αντιμετωπίζουμε επιμέρους θέματα όπως αυτό της Κέρκυρας, της Λευκάδας του Αιγίου, κλείνουμε ανεξέλεγκτους χώρους ΧΑΔΑ, ψηφίσαμε νόμο για σταθμούς φόρτωσης και διαχείρισης απορριμμάτων σε Ιόνιο και Αιγαίο, όπου έχουμε τεράστιο πρόβλημα. Θα λάβουμε και μια σειρά μέτρων, όπως η προώθηση του καφέ κάδου, στον οποίο θα πηγαίνουν τα τρόφιμα και θα συγκεντρώνονται τα οργανικά απορρίμματα. Με τον καφέ κάδο θα ξεκινήσουμε από τα ξενοδοχεία και τα εστιατόρια για γρηγορότερα αποτελέσματα.
Δεν είναι μόνο θέμα περιβάλλοντος αλλά και πολιτισμού. Δεν μπορεί να είμαστε τελευταίοι των τελευταίων. Έχουμε ανάγκη τη συνεργασία των πολιτών και αυτό θα προσπαθήσουμε να κάνουμε. Τα μισά σκουπίδια που βρίσκουμε σε κάδους απορριμμάτων σήμερα δεν έπρεπε να έχουν πεταχτεί εκεί.
— Λαμβάνετε υπόψη τις διεθνείς μελέτες για τις περιβαλλοντικές απειλές, όπως η ερημοποίηση, η υπερθέρμανση, η στάθμη της θάλασσας και η κλιματική αλλαγή; Είμαστε κοντά σε κλιματικό Αρμαγεδώνα ή είναι υπερβολικό αυτό;
Υπάρχουν δύο σχολές. Η μία είναι αυτή που ανησυχεί για την υπερθέρμανση και η άλλη οι αρνητές, που λένε πως είναι υπερβολές. Είμαι σίγουρα στην πρώτη σχολή, διότι απλώς και μόνο βλέποντας πώς είναι το κλίμα τώρα και πώς όταν ήμουν φοιτητής, πριν από 30 χρόνια, διακρίνω μια σημαντική διαφορά. Επομένως, κινούμαστε παρακολουθώντας όλες τις διεθνείς ανησυχίες.
Άμεσοι κίνδυνοι για την Ελλάδα εκτιμώ πως είναι δύο. Πρώτον, για τα δάση μας, που δεν είναι ατελείωτα για να τα καίμε κάθε χρόνο. Φέτος έχει γίνει μια μεγάλη προσπάθεια. Κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί, βέβαια, για τις δυνάμεις της φύσης, αλλά και οι δυνάμεις του κράτους παίζουν τον δικό τους ρόλο. Από πλευράς πυροπροστασίας και ολικής προστασίας θα έχουμε περισσότερες δυνάμεις και από πλευράς οικονομικών, έχουμε περισσότερα χρήματα και τα διαθέσαμε πιο έγκαιρα. Ο άλλος κίνδυνος αφορά την ερημοποίηση. Θυμάμαι, είχα ακούσει πρώτη φορά γι' αυτήν ως νέος ευρωβουλευτής και αναρωτιόμουν «τι κουβεντιάζουμε!». Είναι κάτι που εξετάζουμε με προσοχή και δεν απειλεί μόνο την καθημερινότητα αλλά και τον αγροτικό κόσμο, τις καλλιέργειες, τον τουρισμό, γι' αυτό γυρνάω στη βασική μου σκέψη πως το περιβάλλον είναι πλούτος τελικά. Οι προεκτάσεις είναι πάντα μεγάλες, από όποια σκοπιά και αν το δούμε. Υπάρχει η αντίληψη αυτών που είναι με το περιβάλλον και όσων είναι εναντίον. Οι παθιασμένοι με το περιβάλλον και αυτοί που λένε «να χτίσω» και «τσιμέντο να γίνει».
Εγώ δεν είμαι ούτε στη μία σχολή ούτε στην άλλη. Δεν είμαι Ταλιμπάν του περιβάλλοντος ούτε λέω «όλα τσιμέντο να γίνουν». Πιστεύω πως η ουσιαστική πολιτική δεν έχει να κάνει μόνο με την ποιότητα της ζωής μας αλλά και με την οικονομική ανάπτυξη της χώρας. Όλα είναι αλυσίδα. Σε κατεστραμμένες περιβαλλοντικά χώρες δεν γίνονται επενδύσεις.
— Πώς βλέπετε τα περιβαλλοντικά κινήματα, τις φωνές αμφισβήτησης των πολιτικών για το περιβάλλον, την ανάδειξη της Γκρέτα Τούνμπεργκ;
Σπανίως είμαι υπέρ της λογικής «μαύρο ή άσπρο». Όσο λάθος είναι να απαξιώνουμε απόψεις όπως αυτές της Γκρέτα Τούνμπεργκ, γιατί εκφράζει θέσεις και αγωνίες της κοινωνίας και των συνομηλίκων της, τόσο λάθος είναι και η ηρωοποίηση. Πρέπει να την ακούσουμε, όπως και να ακούσουμε τους νέους που διοργάνωναν τις «Παρασκευές για το μέλλον» και εδώ, στην Αθήνα. Τώρα, όσον αφορά τις οργανώσεις, μιλάμε, τους ακούμε, αλλά δεν κυβερνούν οι οργανώσεις.
Για τον περιβαλλοντικό νόμο άκουσα κριτική πως τον έφερα και πως δεν έλαβα υπόψη τις παρατηρήσεις οργανώσεων. Λάβαμε πολλές παρατηρήσεις. Και η κυβέρνηση δεν μπορεί να αφήνει την περιβαλλοντική αδειοδότηση να διαρκεί 6 και 8 χρόνια, όταν στην Ευρώπη γίνεται σε κάποιες μέρες. Το ότι τη συντομεύσαμε δεν γίνεται σε βάρος του περιβάλλοντος, διότι οι αρχαιολογικές και δασικές υπηρεσίες απλώς καλούνται να πουν γρηγορότερα τη γνώμη τους.
Μπαίνοντας στο υπουργείο, είχα ασχοληθεί με τα θέματα της ενέργειας και ήταν ευκολότερο το πεδίο αυτό. Με τα θέματα του περιβάλλοντος είχα ασχοληθεί λιγότερο και μέρα με την ημέρα ενθουσιάζομαι όλο και περισσότερο και χαίρομαι που ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης είναι συνδεδεμένος με αυτό το ζήτημα, το αγκαλιάζει και είναι παρών με ενεργό τρόπο στα θέματα της πράσινης ατζέντας. Θέλω σίγουρα να μας ελέγχει ο κόσμος, γιατί δεν είμαστε αλάθητοι. Αλλά και ο κόσμος πρέπει να ξέρει πως τόσο ο πρωθυπουργός όσο και εγώ έχουμε ευαισθησία για το περιβάλλον γιατί γνωρίζουμε τι γίνεται άλλα και γιατί νοιαζόμαστε για το μέλλον των παιδιών μας. Αλίμονο αν αδιαφορήσουμε για το μέλλον των παιδιών μας.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.
