Το 93% των πολιτών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) θεωρεί την κλιματική αλλαγή σοβαρό πρόβλημα, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα, και το 79% τη θεωρεί πολύ σοβαρό πρόβλημα. Οι Ευρωπαίοι θέλουν οι κυβερνήσεις τους να κάνουν μεγαλύτερες προσπάθειες προκειμένου να προωθηθεί καθαρότερη ενέργεια. Ένα εντυπωσιακό 92% – και περισσότερα από οκτώ στα δέκα άτομα σε κάθε χώρα της ΕΕ – συμφωνούν με τους στόχους της καθαρής μηδενικής στρατηγικής της ΕΕ, του Ευρωπαϊκού Πράσινου New Deal.
Στο πλαίσιο του Πράσινoυ New Deal, το οποίο αποτελεί αναμφίβολα την πιο φιλόδοξη τέτοια πρωτοβουλία σε παγκόσμιο επίπεδο, κλιματική ουδετερότητα θα επιτευχθεί μέχρι το 2050. Η επίτευξη αυτού του στόχου απαιτεί όσο το δυνατόν περισσότερο μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου, καθώς και την εξάλειψη τυχόν υπολειπόμενων εκπομπών είτε με φυσικούς τρόπους, είτε ακόμη και μηχανικά. Ένας τέτοιος στόχος θα απαιτήσει προσπάθεια από όλους.
Όσον αφορά τα μέτρα που χρειάζονται για την επίτευξη του στόχου, η ΕΕ σχεδιάζει να επιταχύνει τις μειώσεις των εκπομπών της και να αφιερώσει μεγάλο μέρος των χρημάτων οικονομικής ανάκαμψης για να πετύχει τους στόχους της Πράσινης Συμφωνίας. Αλλά, ίσως ως το πιο προφανές παγκόσμιο δημόσιο αγαθό, ο μετριασμός της κλιματικής αλλαγής απαιτεί απαραιτήτως παγκόσμια συνεργασία. Οι επόπτες και οι αγορές πρέπει να συνεργαστούν για να τιμολογήσουν τον άνθρακα, να χρηματοδοτήσουν πράσινες επενδύσεις και να καταργήσουν σταδιακά περιουσιακά στοιχεία που επιβαρύνουν το περιβάλλον. Και όλα αυτά πρέπει να γίνουν διασφαλίζοντας παράλληλα ότι αυτή η μετάβαση είναι δίκαιη, τόσο μεταξύ όσο και εντός των χωρών , έτσι ώστε το βάρος της προσαρμογής να μην πέσει μόνο σε λίγους, αλλά να είναι ανάλογο των δυνατοτήτων καθενός.
Η μεγάλη ώθηση της βιωσιμότητας θα δημιουργήσει αναμφίβολα κίνητρα για τους καταναλωτές και τους επενδυτές να κινηθούν σε πιο πράσινες συμπεριφορές. Αλλά είναι αρκετό αυτό; Αρκούν τα κίνητρα μέσω των τιμών για να προκαλέσουν αλλαγές στη συμπεριφορά; Ή μήπως χρειαζόμαστε δραστικές αλλαγές στον τρόπο ζωής μας, ώστε να μπορέσουμε να ανταποκριθούμε στις κλιματικές φιλοδοξίες μας μέχρι τις 2050; Γνωρίζουμε ποιες θα ήταν τέτοιες απαραίτητες αλλαγές;
Πράγματι, στην ίδια έρευνα που αναφέρθηκα παραπάνω, σχεδόν το σύνολο (93%) των ερωτηθέντων εκτιμούν ότι ο τρόπος ζωής μας πρέπει να προσαρμοστεί και ότι οι ίδιοι έχουν ήδη «λάβει τουλάχιστον μία συγκεκριμένη δράση για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής». Η προσαρμογή αυτή πραγματοποιήθηκε κυρίως με τη μορφή ανακύκλωσης ή μείωσης της κατανάλωσης προϊόντων μίας χρήσης. Αλλά αρκούν η ανακύκλωση πλαστικών ή η εξάλειψη της χρήσης προϊόντων μίας χρήσης, ως αναφορά τον βαθμό προσαρμογής του τρόπου ζωής μας;
Οι προσπάθειες για την προώθηση της αναγκαίας αλλαγής του τρόπου ζωής στις ΗΠΑ, την ΕΕ, τον Καναδά και την Αυστραλία έχουν επικεντρωθεί μέχρι στιγμής σε δράσεις που επιτυγχάνουν μάλλον ελάχιστη εξοικονόμηση εκπομπών όσον αφορά το ατομικό αποτύπωμα άνθρακα. Πράγματα όπως η αναβάθμιση των λαμπτήρων ή η ανακύκλωση κατατάσσονται σχετικά χαμηλά όσον αφορά το αντίκτυπο στην μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου. Οι δράσεις υψηλού αντίκτυπου απαιτούν πολύ πιο ουσιαστικές αλλαγές συμπεριφοράς.
Η δράση που έχει τον πιο υψηλό αντίκτυπο, έως και 30 φορές μεγαλύτερο σε σύγκριση με την δεύτερη υψηλότερη, είναι το να κάνουμε λιγότερα παιδιά. Ο ανεπτυγμένος κόσμος μπορεί στην πραγματικότητα να γερνάει, αλλά ο παγκόσμιος πληθυσμός θα συνεχίζει να αυξάνεται μέχρι το τέλος του αιώνα, πριν σταθεροποιηθεί. Η Κίνα μόλις εισήγαγε μια πολιτική που ενθαρρύνει την απόκτηση τρίτου παιδιού προκειμένου να αντιμετωπίσει τη γήρανση του πληθυσμού της. Αλλά ανεξάρτητα από το πού βρίσκεται κάθε κράτος όσον αφορά την αύξηση του πληθυσμού, τα νεαρά ζευγάρια σπάνια λαμβάνουν αποφάσεις οικογενειακού προγραμματισμού με βάση ζητήματα μετριασμού της κλιματικής αλλαγής.
Η μείωση της χρήσης αυτοκινήτων, ή τουλάχιστον η μετάβαση σε πιο ενεργειακά αποδοτικά αυτοκίνητα, μπορεί να κάνει μια απτή διαφορά. Η πιο επιδραστική δράση μετά την απόκτηση λιγότερων παιδιών είναι η εγκατάλειψη των αυτοκινήτων συνολικά. Η επίτευξη αυτού του στόχου σε οποιαδήποτε ουσιαστική κλίμακα απαιτεί επανεξέταση των υποδομών, από τα δίκτυα δημόσιων συγκοινωνιών έως τον τρόπο και τον τόπο κατασκευής κατοικημένων περιοχών. Δεν είναι εύκολο πράγμα αυτό. Αλλά μια πολιτική που ενθαρρύνει τη μετάβαση σε πιο αποδοτικά ή ηλεκτρικά αυτοκίνητα μπορεί να προσφέρει απτή εξοικονόμηση εκπομπών. Κατά συνέπεια, μια σταδιακή αλλαγή μπορεί να βοηθήσει τα άτομα να προσαρμόσουν τον τρόπο ζωής τους αποτελεσματικά.
Άλλες δράσεις που αποφέρουν υψηλά κέρδη όσον αφορά τις προσωπικές μειώσεις του αποτυπώματος άνθρακα είναι η αποφυγή πτήσεων μεγάλων αποστάσεων, η αγορά πράσινης ενέργειας και η μετάβαση σε φυτική διατροφή. Δεν ενθαρρύνονται αυτά το ίδιο εύκολα με κίνητρα και δεν απαιτούν την ίδια προσπάθεια αλλαγής συμπεριφοράς. Σκεφτείτε τη διατροφή. Στην Ευρώπη, μόλις το 10% του πληθυσμού θεωρεί τον εαυτό του χορτοφάγο. Αλλά βλέπουμε επίσης ότι το 50% των Ευρωπαίων καταναλωτών μειώνει ενεργά την κατανάλωση κρέατος, αν και – ομολογουμένως – κυρίως για λόγους υγείας. Μπορεί η αλλαγή διατροφής να γίνει σε επαρκή κλίμακα για να οδηγήσει στην απαραίτητη βιωσιμότητα;
Στην κατηγορία των δράσεων που έχουν αντίκτυπο μεσαίου βαθμού είναι η ανακύκλωση, μια δράση που εφαρμόζεται ευρέως. Αλλά ενέργειες με μεσαίες επιπτώσεις είναι και το πλύσιμο ρούχων σε κρύο νερό και το στέγνωμά τους στον ήλιο. Εάν έχετε όμως οικογένεια και ζείτε σε μια χώρα της Βόρειας Ευρώπης, αυτό θα σήμαινε μια πολύ ριζική αλλαγή στον τρόπο ζωής!
Πόσο έτοιμοι είμαστε όχι μόνο να ανταποκριθούμε στα κίνητρα για τις τιμές που δίνει η κυβέρνηση, αλλά και να αλλάξουμε ριζικά τον τρόπο ζωής μας με οποιονδήποτε από τους παραπάνω τρόπους, για να αντιμετωπίσουμε τη σοβαρότερη πρόκληση που έχουμε μπροστά μας; Είναι μια ερώτηση που πρέπει όλοι να απαντήσουμε καθώς η τεχνολογία επίσης αναβαθμίζεται.
Μαρία Δεμερτζή / moneyreview.gr
