Τα ακραία καιρικά φαινόμενα γίνονται όλο και πιο έντονα και θανατηφόρα, αφού η κλιματική κρίση επιδεινώνεται λόγω της παραγωγής και χρήσης ορυκτών καυσίμων (εταιρείες ορυκτών καυσίμων, ακούτε;). Τα φαινόμενα αυτά διαμορφώνουν μια εικόνα ζοφερή για το μέλλον, αφού συμβάλλουν στην εξάπλωση των ασθενειών, αυξάνουν τα ποσοστά θνησιμότητας και τα κόστη από τις ζημιές, προκαλούν διαταραχές στη γεωργία και στον εφοδιασμό τροφίμων, εκτοπίζουν ανθρώπους και κάνουν τις ανισότητες πιο έντονες.
Τα ακραία καιρικά φαινόμενα είναι μια αυστηρή προειδοποίηση: διαταράσσουν τη ζωή όπως την ξέρουμε και αφήνουν τις κοινότητες που επηρεάζονται από αυτά αντιμέτωπες με τις επιπτώσεις, με περισσότερους τρόπους από ό,τι νομίζουμε. Δες παρακάτω έξι από τους τρόπους αυτούς.
1. Το 2023, ο πλανήτης βίωσε περισσότερα από 120 ακραία καιρικά φαινόμενα, με κόστος 301 δισεκατομμύρια δολάρια
Ο τυφώνας Doksuri ήταν το πιο κοστοβόρο ακραίο φαινόμενο για το 2023, με κόστος 18,5 δισεκατομμύρια δολάρια, και τεράστιες καταστροφές σε Ταϊβάν, Φιλιππίνες και Κίνα. Τον Σεπτέμβριο του 2023, η γνωστή μας καταιγίδα Daniel προκάλεσε τεράστιες ζημιές σε Ελλάδα (όλοι θυμόμαστε την πλημμυρισμένη Θεσσαλία) και Λιβύη, με κόστος περίπου 10 δισεκατομμύρια δολάρια. Σύμφωνα με το Πανεπιστήμιο του Yale, ήταν η φονικότερη καταιγίδα στην ιστορία της Λιβύης. Έναν μήνα αργότερα, ο τυφώνας Otis ρήμαξε το Ακαπούλκο στο Μεξικό, προκαλώντας 15 δισεκατομμύρια δολάρια ζημιές.
2. Οι ανισότητες αυξάνονται: οι πληγείσες κοινότητες πληρώνουν τις ζημιές όσο οι εταιρείες ορυκτών καυσίμων βγάζουν κέρδη
Η BP, η Shell, η Exxon, η Total και η ENI, ανάμεσα σε άλλες, επιδεινώνουν την κλιματική κρίση λόγω των εκπομπών από τα ορυκτά καύσιμα, οι οποίες προκαλούν κι άλλα ακραία φαινόμενα. Αυτά συνήθως πλήττουν πιο έντονα περιοχές και κοινότητες που δεν είναι τόσο καλά προετοιμασμένες να τα αντιμετωπίσουν. Κι όμως, οι εταιρείες ορυκτών καυσίμων δεν έχουν συμβάλλει σε προσπάθειες χρηματοδότησης των απωλειών και ζημιών από την κλιματική κρίση, ούτε σε πρωτοβουλίες ανάκαμψης. Οι εταιρείες λοιπόν δεν πληρώνουν τίποτα για την καταστροφή που οι ίδιες προκαλούν, και ταυτόχρονα βασίζονται σε άρνηση και παραπληροφόρηση για να προστατεύουν τη φήμη τους.
Σύμφωνα με στοιχεία της ασφαλιστικής Gallagher, οι μη ασφαλισμένες απώλειες και ζημιές κόστισαν 185 δισεκατομμύρια δολάρια το 2023, την ίδια χρονιά που οι πέντε μεγαλύτερες εταιρείες ορυκτών καυσίμων (ExxonMobil, Chevron, Shell, TotalEnergies και BP) μοίρασαν το ποσό ρεκόρ των 113,8 δισεκατομμυρίων δολαρίων στους μετόχους τους. Αυτό είναι το μεγαλύτερο ποσό που έχει καταγραφεί ποτέ από τέτοιες εταιρείες, και όλα αυτά έγιναν τη θερμότερη χρονιά που έχει καταγραφεί ποτέ στην ιστορία.
Ακτιβιστές, αγρότες, αυτόχθονες κοινότητες και άλλοι πολίτες έχουν καταθέσει περισσότερες από 30 αγωγές για ζημιές εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής ενάντια σε μεγάλες εταιρείες ορυκτών καυσίμων, ώστε να τις καταστήσουν υπεύθυνες για τον ρόλο τους στην επιδείνωση του κλιματικού χάους. Όμως, λόγω των ελάχιστων πόρων για να ξαναχτίσουν τις κοινωνίες τους, η φτώχεια και η ανισότητα αυξάνονται όλο και περισσότερο.
3. Τα ακραία καιρικά φαινόμενα είναι σημαντικός παράγοντας αύξησης μεταδοτικών ασθενειών και υποσιτισμού
Τα φαινόμενα αυτά περιορίζουν την πρόσβαση σε καθαρό, πόσιμο νερό και καθαρή, υγιεινή τροφή, προκαλώντας αύξηση του υποσιτισμού, της ελονοσίας και της διάρροιας. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, μεταξύ 2030 και 2050 η κλιματική αλλαγή προβλέπεται ότι θα προκαλέσει 250.000 επιπλέον θανάτους ετησίως σε περιοχές με ελλιπείς υποδομές υγείας, κυρίως σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος.
4. Τα ακραία καιρικά φαινόμενα είναι η κύρια απειλή για τον εφοδιασμό τροφίμων το 2024
Οι πλημμύρες, οι ξηρασίες και οι καύσωνες επηρεάζουν δραστικά και άμεσα τη γεωργία. Καταστρέφουν σοδειές και οδηγούν σε έλλειψη τροφίμων και αυξήσεις τιμών. Η ετήσια αναφορά του Everstream Analytics αναφέρει ότι τα ακραία καιρικά φαινόμενα είναι η βασική απειλή για τις αλυσίδες εφοδιασμού το 2024, με το ρίσκο διαταραχής της αλυσίδας λόγω των ακραίων φαινομένων να είναι στο 100%. Αυτή η προειδοποίηση έρχεται μετά από μια χρονιά που σημαδεύτηκε από διακοπές στις αλυσίδες εφοδιασμού λόγω των καιρικών συνθηκών, όπως καταστροφές καλλιεργειών, ζημιές από καταιγίδες και καθυστερήσεις στη ναυτιλία.
5. Περισσότερο από 20 εκατομμύρια άνθρωποι εκτοπίζονται κάθε χρόνο εξαιτίας ακραίων καιρικών φαινομένων
Η κλιματική αλλαγή οδηγεί σε αύξηση των ανθρώπων που εκτοπίζονται, από τους οποίους πολλοί δυσκολεύονται να βρουν νέο σπιτικό και επάγγελμα. Ως το 2050 εκτιμάται ότι η υπερθέρμανση του πλανήτη θα φτάσει στον 1,7°C, κάτι που σημαίνει ότι 17-40 εκατομμύρια άνθρωποι μπορεί να μεταναστεύσουν εσωτερικά στην υποσαχάρια Αφρική. Αν η υπερθέρμανση αυξηθεί στους 2,5°C, το νούμερο αυτό μπορεί να φτάσει τα 56-86 εκατομμύρια, σύμφωνα με την IPCC. Σύμφωνα με τον UNCHR, μεταξύ 2008 και 2016 κατά μέσο όρο εκτοπίζονταν 21,5 εκατομμύρια άνθρωποι ετησίως εξαιτίας πλημμυρών, καταιγίδων, πυρκαγιών και ακραίων θερμοκρασιών. Ταυτόχρονα, προβλέπεται ότι οι εκτοπισμοί εξαιτίας των κλιματικών απειλών μπορεί να φτάσουν τα 1,2 δισεκατομμύρια ως το 2050.
6. Τα ακραία καιρικά φαινόμενα επιταχύνουν τον ρυθμό της εξαφάνισης ειδών
Τα οικοσυστήματα, ειδικά σε περιοχές που είναι “hot spot” σε ωκεανούς, παράκτιες περιοχές κι άλλα πολύτιμα οικοσυστήματα, βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο κλιματικής καταστροφής. Η αποψίλωση, η αποξήρανση και η καύση των τυρφώνων και των τροπικών δασών, και το λιώσιμο των μόνιμων πάγων στην Αρκτική, έχουν μετατρέψει κάποιες περιοχές από αποθήκες άνθρακα (που δηλαδή δεσμεύουν το CO2 από την ατμόσφαιρα) σε εκπομπούς άνθρακα. Επιπλέον, οι επιπτώσεις των τοξικών εντομοκτόνων και φυτοφαρμάκων όλο και αυξάνονται σε ένταση. Σύμφωνα με έρευνες, ο ρυθμός της εξαφάνισης των απειλούμενων ειδών έχει επιταχυνθεί, από 1.000 ως 10.000 φορές πιο γρήγορα από τον φυσικό ρυθμό.
Η φωνή όλων μας έχει δύναμη και αξία. Μαζί, μπορούμε να σταματήσουμε τις άπληστες εταιρείες ορυκτών καυσίμων να ξεζουμίζουν τον πλανήτη και να καταστρέφουν τους πόρους του, και να συμβάλλουμε στο να αναγκαστούν να αλλάξουν τον τρόπο λειτουργίας τους. Υπόγραψε κι εσύ εδώ.
Αρχικό κείμενο: Thandile Chinyavanhu, υπεύθυνη εκστρατείας στο πρότζεκτ της διεθνούς Greenpeace “Stop Drilling Start Paying” από το Γιοχάνεσμπουργκ στη Νότια Αφρική
