Σημεία Παρέμβασης του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας στην ημερίδα με θέμα: «Κλιματική αλλαγή: Επείγουσα παράμετρος του νέου μοντέλου ανάπτυξης» που διοργανώνουν ο Κύκλος Ιδεών για την Εθνική Ανασυγκρότηση και το Konrad Adenauer Stiftung
Η κλιματική αλλαγή, εκτός από υπαρξιακή απειλή για την ανθρωπότητα, αποτελεί μια υπαρξιακή πρόκληση για τη δημοκρατία μας.
Από τη μία, αντιπροσωπεύει την απόλυτη τραγωδία των κοινών, μιας και αφορά τον φυσικό πόρο που μοιραζόμαστε όλοι: Τον πλανήτη μας.
Από την άλλη, η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής έρχεται σε αντίθεση με τη μυωπική προσέγγιση που συναντά κανείς, δυστυχώς, συχνά στην πολιτική. Πολιτικοί καλούνται, δηλαδή, να πάρουν δύσκολες αποφάσεις στοχεύοντας σε ένα θετικό αποτέλεσμα που θα έρθει σε βάθος χρόνου και όχι κατά τη διάρκεια μιας κυβερνητικής θητείας.
Και τρίτον, φυσικά, απαιτείται να βάλουμε στην άκρη ιδεοληψίες του χθες που μας κρατάνε πίσω. Να τολμήσουμε να κάνουμε τα πράγματα διαφορετικά. Να δείξουμε ευφυΐα η οποία, όπως έλεγε ο μεγάλος επιστήμονας Στίβεν Χόκινγκ, είναι η ικανότητα να προσαρμόζεσαι στην αλλαγή.
Πώς καλούμαστε λοιπόν να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά το ζήτημα της κλιματικής αλλαγής;
1. Πρώτα από όλα, με τη συνεργασία. Σε παγκόσμιο και ευρωπαϊκό επίπεδο. Τα μηνύματα είναι διεθνώς ανάμεικτα:
o Η Συμφωνία των Παρισίων (παρά τα όποια προβλήματα και ελλείψεις) αποτελεί μια ιστορική στιγμή διεθνούς σύμπλευσης απέναντι σε μια κοινή απειλή.
o Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, βλέπουμε ότι η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής βρίσκεται στην κορυφή της ατζέντας, όπως κατέστη σαφές από το European Green Deal που σκοπό έχει να κινητοποιήσει βιώσιμες επενδύσεις ύψους 1 τρισεκατομμυρίου.
o Το όραμα για μια Ευρώπη κλιματικά ουδέτερη μέχρι το 2050, εκτός από καταλύτης ανάπτυξης, μπορεί να δώσει περαιτέρω ώθηση στο πρότζεκτ της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Αυτό απαιτεί, όμως, να δείξουν όλα τα κράτη-μέλη αντίστοιχη θέληση να υιοθετήσουν τους κοινούς στόχους. Αλλά, φυσικά, προϋποθέτει και να υπάρχει δίκαιη κατανομή των ανταμοιβών για τις θυσίες που γίνονται ώστε να επιτευχθούν οι στόχοι αυτοί.
o Από την άλλη, παρά την πρόοδο αυτή, υπάρχουν μηνύματα ανησυχίας σε διεθνές επίπεδο. Το βλέπουμε το τελευταίο διάστημα στις ΗΠΑ οι οποίες σκοπεύουν να αποχωρήσουν από τη Συμφωνία των Παρισίων, ενώ μεγάλες χώρες όπως η Κίνα και η Ινδία, παρά την πρόοδό τους στην υιοθέτηση ΑΠΕ, συνεχίζουν να εκπέμπουν αέρια του θερμοκηπίου με υψηλούς ρυθμούς.
o Παράλληλα οι απανταχού λαϊκιστές ξεκινούν από την αμφισβήτηση της βαρύτητας του προβλήματος της κλιματικής αλλαγής και φτάνουν μέχρι την ολοκληρωτική άρνηση ύπαρξης του προβλήματος!
2. Στην Ελλάδα, η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη έχει μία φιλόδοξη πράσινη ατζέντα. Η Κλιματική Αλλαγή είναι στο επίκεντρο της πολιτικής μας με μία σειρά σχεδίων που έχουμε ήδη παρουσιάσει.
o Θα μιλήσω στην συνέχεια γι΄ αυτά. Θέλω απλώς να σημειώσω ότι ένα τόσο σύνθετο επιστημονικό ζήτημα δεν μπορεί να γίνει έρμαιο του λαϊκισμού αλλά απαιτεί τη συμβολή της επιστήμης για να επιλυθεί.
o Σχηματίσαμε την Ειδική Επιστημονική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή. Εκπρόσωπος της Ελλάδας γι΄αυτά τα θέματα έχει οριστεί ο ακαδημαϊκός Χρήστος Ζερεφός, ενώ επικεφαλής της επιτροπής έχει οριστεί ο επίσης ακαδημαϊκός Κωνσταντίνος Συνολάκης.
3. Μία άλλη βασική προϋπόθεση πέρα από την αξιοποίηση της επιστήμης είναι ο συνδυασμός των τεχνολογικών εξελίξεων με την αναγκαία οικονομική στήριξη των νέων επενδυτικών και επιχειρηματικών πρωτοβουλιών. Η πράσινη οικονομία προϋποθέτει πράσινη τεχνολογία αλλά και πράσινα επενδυτικά εργαλεία.
o Με βάση αυτή τη λογική διαμορφώσαμε το νέο ΕΣΕΚ, με το οποίο στοχεύουμε να κινητοποιήσουμε βιώσιμες επενδύσεις ύψους 43,8 δισ. Ευρώ. Μια πράσινη επενδυτική έκρηξη δηλαδή, η οποία θα αξιοποιήσει τη στροφή του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος προς το green finance. Με εργαλεία όπως τα πράσινα ομόλογα (green bonds) και τα πράσινα δάνεια (green loans) τα οποία πρόκειται να αυξηθούν κατακόρυφα, με ώθηση από το νέο EU Taxonomy που δημιουργεί ουσιαστικά μια κοινή «γλώσσα» σχετικά με το τι θεωρείται βιώσιμη επένδυση.
o Στο ΕΣΕΚ οι στόχοι μας για τη στροφή σε ένα πράσινο μοντέλο ξεπερνάνε σε ορισμένες περιπτώσεις ακόμα και τους ευρωπαϊκούς. Και αυτό γιατί θέλουμε να αλλάξουμε ριζικά τον τρόπο που καταναλώνουμε και παράγουμε ενέργεια, βασισμένοι στις πιο σύγχρονες τεχνολογίες.
o Ενδεικτικά αναφέρω ότι στοχεύουμε το μερίδιο των ΑΠΕ στην ακαθάριστη τελική κατανάλωση ενέργειας να ανέλθει στο 35% μέχρι το 2030.
o Παράλληλα, στόχος είναι το 2030 1 στα 3 νέα αυτοκίνητα να είναι ηλεκτροκίνητα, τη στιγμή που σήμερα έχουμε λιγότερα από 1000 ηλεκτρικά αυτοκίνητα σε όλη τη χώρα!
o Σημαντικά βήματα στοχεύουμε να κάνουμε επίσης σε τομείς όπως η ηλεκτρική διασύνδεση των νησιών, με στόχο να έχουν συνδεθεί σχεδόν όλα στο σύστημα μέχρι το 2030 και να μπει επιτέλους, τέλος, στην εικόνα-ντροπής με τα ρυπογόνα εργοστάσια μαζούτ στα νησιά μας.
o Στο ίδιο διάστημα σκοπεύουμε να έχουν αναβαθμιστεί ενεργειακά 600.000 κτήρια. Η ενεργειακή εξοικονόμηση αποτελεί βασική κατεύθυνση των Βρυξελλών και γίνεται, σταδιακά, μέρος της κουλτούρας μας στην Ελλάδα. Αποτελεί το κατεξοχήν παράδειγμα του πώς μπορούμε να συνδυάσουμε την προστασία του περιβάλλοντος με την στήριξη της οικονομίας και των νοικοκυριών!
o ΓΙ΄ αυτό είμαστε ήδη σε συνεννόηση με το Υπουργείο Οικονομικών παρακολουθώντας μαζί τις εξελίξεις στην Ευρώπη, όχι μόνο ως αναφορά στη υιοθέτηση των αναγκαίων πολιτικών αλλά και όσον αφορά την χρηματοδότηση των αναγκαίων επενδύσεων.
4. Η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής απαιτεί θαρραλέες πολιτικές αποφάσεις. Τέτοια ήταν η απόφαση της κυβέρνησης να προχωρήσει σε πλήρη απολιγνιτοποίηση μέχρι το 2028, με όλες τις μονάδες πλην της Πτολεμαϊδας να έχουν κλείσει μέχρι το 2023.
o Πρόκειται για μια ιστορική απόφαση που φέρνει τη χώρα μας στην πρώτη γραμμή της μάχης κατά της κλιματικής αλλαγής.
o Η ενεργειακή μετάβαση, όμως, εκτός από πολύ μεγάλα οφέλη, έχει και δυσκολίες. Θα ήταν υποκριτικό αν λέγαμε το αντίθετο. Στη Δυτική Μακεδονία και τη Μεγαλόπολη υπάρχουν τοπικές κοινωνίες που εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τον λιγνίτη.
o Για αυτές τις περιοχές λοιπόν, στοχεύουμε να βάλουμε τα δυνατά μας ώστε η μετάβαση να είναι μια Δίκαιη Μετάβαση. Δίκαιη οικονομικά και κοινωνικά. Δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση και για αυτό και ο ίδιος ο πρωθυπουργός έχει πολύ ψηλά στην ατζέντα του το θέμα.
o Έχουμε ξεκινήσει τη σχετική προετοιμασία για την επόμενη μέρα. Έχει συσταθεί ήδη διϋπουργική επιτροπή και στην πρώτη συνεδρίασή της συμμετείχε η Ευρωπαία Επίτροπος αρμόδια για την περιφερειακή πολιτική κ. Περέιρα. Θα ανακοινώσουμε επίσης τις επόμενες μέρες τον Ειδικό Συντονιστή που θα έχει την συνολική εποπτεία του σχεδίου Δίκαιης Μετάβασης των λιγνιτικών περιοχών. Στοχεύουμε να αξιοποιήσουμε σημαντικούς πόρους από διαφορετικές πηγές, σε συνεργασία με τις τοπικές κοινωνίες. Χρειάζεται να υπάρξει ουσιαστικός διάλογος. Σε αυτό το πλαίσιο ανεβαίνω κι εγώ ο ίδιος στη Δυτική Μακεδονία την Παρασκευή.
o Προτεραιότητα δεν είναι να αντικαταστήσουν απλώς οι ΑΠΕ τον λιγνίτη, διότι οι ΑΠΕ δεν αρκούν να καλύψουν το έλλειμμα των θέσεων εργασίας. Σκοπός μας είναι να βοηθήσουμε αυτές τις κοινωνίες να μεταβούν σε ένα νέο μοντέλο ζωής. Με σχεδιασμό και ειδικά φορολογικά κίνητρα για να στηρίξουμε οικονομικές δραστηριότητες όπως η βιολογική γεωργία, ο αγροτουρισμός και φυσικά η Βιομηχανία. Με νέες θέσεις εργασίας, με επενδύσεις, με προοπτική για το μέλλον.
o Δεν μπορούμε να μένουμε κολλημένοι στο χθες. Ο κόσμος γύρω μας αλλάζει με ταχύτητα.
o Πριν 10 χρόνια οι ιδιώτες τσακώνονταν με τη ΔΕΗ για την πρόσβαση στον λιγνίτη. Σήμερα σχεδόν κανένας επενδυτής δεν θέλει να ακουμπήσει τον λιγνίτη!
o Πριν λίγα χρόνια επίσης η αποθήκευση ενέργειας θεωρείτο μια μακρινή τεχνολογία, ενώ σήμερα θεωρείται το κλειδί για την ενεργειακή μετάβαση.
o Πριν από δέκα χρόνια οι τεχνολογίες του υδρογόνου ήταν στα σπάργανα, ενώ σήμερα αποτελούν σχεδόν αναπόσπαστο κομμάτι του business plan κάθε μεγάλης ενεργειακής εταιρίας.
o Πριν από είκοσι χρόνια τα φωτοβολταϊκά στις στέγες ήταν μια αναδυόμενη, πρωτοποριακή τεχνολογία ενώ σήμερα σε πολλές χώρες της Ευρώπης δεν νοείται να κατασκευαστεί ενεργειακά αποδοτικό σπίτι χωρίς αυτά!
o Και μιλώντας για σπίτια, είμαστε πλέον στην εποχή που οι καταναλωτές ενέργειας μέσω έξυπνων δικτύων θα μπορούν να υιοθετήσουν το μοντέλο prosumer. Δηλαδή ο καθένας θα μπορεί, στο σπίτι του, να παράγει και να πουλάει τη δική του ενέργεια, σαν να χει τη δική του προσωπική ΔΕΗ. Υπάρχουν μάλιστα εφαρμογές που αξιοποιούν τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης και blockchain για να προβαίνουν σε αυτοματοποιημένες συναλλαγές ενέργειας, ώστε να μεγιστοποιούν το όφελος για τον κάθε ιδιοκτήτη και ποιος ξέρει σε μερικά χρόνια μπορεί ο καθένας μας να είναι παραγωγός ενέργειας και οι εταιρείες να έχουν πάρει μία άλλη μορφή.
Κυρίες και κύριοι,
Δεν είναι υπερβολή ότι πριν μερικά χρόνια τα περισσότερα από αυτά που ανέφερα θα μας φαινόταν ότι ανήκουν σε σενάριο ταινίας επιστημονικής φαντασίας.
Και όμως, σήμερα αυτές οι τεχνολογίες είναι εδώ, καταπολεμώντας τις συνέπειες της Κλιματικής Αλλαγής στηρίζοντας στην πράξη τη μάχη για ένα καλύτερο περιβάλλον.
Είναι στο χέρι μας να τις αξιοποιήσουμε για να περάσουμε σε μια εποχή πράσινης βιώσιμης ανάπτυξης.
Σε έναν κόσμο που αλλάζει πρέπει κι εμείς να αλλάξουμε, να παρακολουθήσουμε την ταχύτητα των αλλαγών στο κλίμα, στην τεχνολογία, στην οικονομία.
Μόνο έτσι θα εξασφαλίσουμε ένα καλύτερο μέλλον για το περιβάλλον μας, για την πατρίδα μας, για τις οικογένειές μας.
