Η ενεργειακή αλλαγή στη χώρα μας είναι επιβεβλημένη, πριν τον πολύ δύσκολο «ενεργειακό χειμώνα», διαμηνύει με συνέντευξή του στο iEnergeia.gr, ο Χάρης Δούκας.

«Σε συνθήκες πολέμου όμως, που η ενεργειακή αυτονομία μέσω των εγχώριων ανανεώσιμων πόρων θα έπρεπε να είναι κεντρικός στόχος, περνάμε κάτω από τον πήχη. Για την πρόοδο όσον αφορά στην εξοικονόμηση ενέργειας ούτε λόγος. Ήμασταν πολύ πίσω από τους ετήσιους στόχους του 2021. Όσον αφορά στο 2022, μέχρι τώρα δεν έχει γίνει απολύτως τίποτα. Αναμένουμε ακόμα κάποια προγράμματα εξοικονόμησης να εκκινήσουν», αναφέρει χαρακτηριστικά ο αν. καθηγητής του ΕΜΠ και τομεάρχης Ενέργειας του ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής.

Ο Χάρης Δούκας, στη συνέντευξή του, αναφέρεται λεπτομερώς στο τι (δεν)αποφάσισε η πρόσφατη Σύνοδος Κορυφής της ΕΕ για την ενέργεια, αλλά και τα οφέλη που έχει ο Πούτιν από τον πόλεμο στην Ουκρανία, και τις ζημιές που υφίσταται η Ευρώπη από τις κυρώσεις στη Μόσχα. «Είναι σαφές πώς προσπαθεί η Ρωσία να δυσκολέψει την Ευρώπη να γεμίσει τις αποθήκες, ώστε να είναι απολύτως εξαρτημένη από τις ροές ρωσικού αερίου κατά τους χειμερινούς μήνες», διαμηνύει μεταξύ άλλων.

Τί αποφάσισε η Ευρώπη για την ενεργειακή κρίση στην τελευταία Σύνοδο; Και ποιο είναι το αποτέλεσμα των κυρώσεων της Ευρώπης μέχρι αυτή τη στιγμή, ειδικά όσον αφορά στο πετρέλαιο, που αποτελεί το μεγαλύτερο έσοδο της Ρωσικής οικονομίας;

Δεν υπήρξε καμία απόφαση για την κρίση τιμών στην ενέργεια, παρά την εκτόξευσή τους το τελευταίο διάστημα. Επίσης δεν υπήρξε καμία απόφαση για τις αγορές, όπως το πλαφόν στην χονδρική αγορά φυσικού αερίου, καθώς παραμένουν το ιερό δισκοπότηρο των Βρυξελλών. Όπως συνήθως συμβαίνει, οι πιθανές αποφάσεις μετατέθηκαν για την επόμενη Σύνοδο. Και αυτό, παρά τις προειδοποιήσεις του Γερμανού υπουργού Οικονομίας Ρόμπερτ Χάμπεκ για φαινόμενο Lehman Brothers στο ενεργειακό σύστημα.

Αν θέλουμε να κάνουμε μία αξιολόγηση της ως τώρα αποτελεσματικότητας των κυρώσεων, τότε, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Ενέργειας (IEA), τα έσοδα της Ρωσία από τις εξαγωγές πετρελαίου όλη αυτή την περίοδο του πολέμου με την Ουκρανία προσεγγίζουν τον μήνα περίπου τα 20 δισ. δολάρια, από τα περίπου 12 δισ. το μήνα της περασμένης χρονιάς. Από την άλλη μεριά, οι κυρώσεις εκτιμάται ότι θα κοστίσουν στην Ευρώπη συνολικά κοντά στα 400 δισ. δολάρια αυτή τη χρονιά (υπερπολλαπλάσιο πόσο από πέρσι).

Μεσοπρόθεσμα, αν καταφέρει να απεξαρτηθεί η Ευρώπη από το πετρέλαιο, οι αριθμοί θα είναι διαφορετικοί. Όμως μέχρι τότε η πίεση στις Ευρωπαϊκές κοινωνίες θα είναι μεγάλη. Επιπλέον, η Ρωσία προσπαθεί ήδη να υποκαταστήσει τις εξαγωγές προς την Ευρώπη με άλλες αγορές. Οι Ρώσοι είναι από τον περασμένο μήνα ο μεγαλύτερος προμηθευτής πετρελαίου της Κίνας, ενώ έχουν δεκαπλασιάσει τις ημερήσιες πωλήσεις πετρελαίου στην Ινδία.

Όσον αφορά στο φυσικό αέριο, ο Πούτιν βλέπουμε πως κλιμακώνει τον ενεργειακό πόλεμο, μειώνοντας συνέχεια τις ροές του στην Ευρώπη; Μέχρι μου βλέπετε να το φτάνει;

Ο επικεφαλής του ΙΕΑ, Φατίχ Μπιρόλ προειδοποίησε σε συνέντευξή του στους Financial Timesπριν λίγες μέρες ότι η Ευρώπη πρέπει να προετοιμαστεί άμεσα για την πλήρη διακοπή των ρωσικών εξαγωγών φυσικού αερίου αυτόν τον χειμώνα. Και θα συμφωνήσω μαζί του.

Μέχρι πριν 2 μήνες οι ροές φυσικού αερίου προς την Ευρώπη ήταν μειωμένες σε σχέση με πέρσι κατά 35%, στη συνέχεια μειώθηκαν κατά 45% και τις τελευταίες 2 εβδομάδες είναι μειωμένες κατά 65%.

Αίσθηση προκάλεσε η ανοικτή επιστολή των επικεφαλής των γαλλικών ενεργειακών εταιριών Engie, EDF και Total Energies, μέσω της κυριακάτικης εφημερίδας Journal du Dimanche. Στην επιστολή αυτοί, επικαλούμενοι την απότομη μείωση των παραδόσεων φυσικού αερίου από τη Ρωσία και την περιορισμένη παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας εξαιτίας προβλημάτων συντήρησης στους πυρηνικούς τους σταθμούς, καλούν τους Γάλλους να εργαστούν συλλογικά για να μειώσουν την κατανάλωση προκειμένου να ανακτήσουν ένα περιθώριο ελιγμών, εν όψει του δύσκολου χειμώνα.

Είναι σαφές πως προσπαθεί η Ρωσία να δυσκολέψει την Ευρώπη να γεμίσει τις αποθήκες, ώστε να είναι απολύτως εξαρτημένη από τις ροές ρωσικού αερίου κατά τους χειμερινούς μήνες. Το ίδιο είχε πράξει και πέρσι τέτοια εποχή, αφήνοντας στην πράξη άδειες τις αποθήκες της Ευρώπης κατά την προετοιμασία της εισβολής της στην Ουκρανία.

Ποια είναι τα έκτακτα μέτρα που λαμβάνουν οι χώρες και τί πρέπει να κάνει η χώρα μας;

Τα έκτακτα μέτρα που λαμβάνουν αρκετές ευρωπαϊκές χώρες το τελευταίο διάστημα για τη μείωση της ζήτησης φυσικού αερίου αφορούν βασικά στην πυροδότηση παλαιών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα (πχ Γερμανία, Αυστρία), παρά τις ανησυχίες για την αύξηση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Στην ίδια λογική βρίσκεται και η Ελληνική Κυβέρνηση, ανακοινώνοντας διπλασιασμό των εξορύξεων λιγνίτη, ώστε τα εργοστάσια να μπορούν να υπερ-αποδώσουν το χειμώνα που έρχεται. Ερώτημα παραμένει πώς θα συμβεί αυτό, καθώς για το άνοιγμα σφραγισμένων λιγνιτωρυχείων απαιτούνται εκτός από οικονομικοί και ανθρώπινοι πόροι, που σήμερα είναι εκτός των χώρων εργασίας (καθώς έτρεχαν προγράμματα εθελούσιας εξόδου για τους εργαζομένους των ορυχείων).

Η βασική στρατηγική κατεύθυνση όμως πρέπει να είναι η ενθάρρυνση επενδύσεων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) και εξοικονόμησης ενέργειας, ώστε να περιορίσουν τη ζήτηση ορυκτών καυσίμων. Όμως στη βασική αυτή προϋπόθεση σημειώνεται σημαντική υστέρηση στη χώρα μας. Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας που θα ενσωματωθούν στο σύστημα φέτος ίσως πλησιάσουν τα 2 GW, που αποτελεί ένα μέγεθος ικανοποιητικό σε κανονικές συνθήκες. Σε συνθήκες πολέμου όμως, που η ενεργειακή αυτονομία μέσω των εγχώριων ανανεώσιμων πόρων θα έπρεπε να είναι κεντρικός στόχος, περνάμε κάτω από τον πήχη. Για την πρόοδο όσον αφορά στην εξοικονόμηση ενέργειας ούτε λόγος. Ήμασταν πολύ πίσω από τους ετήσιους στόχους του 2021. Όσον αφορά στο 2022, μέχρι τώρα δεν έχει γίνει απολύτως τίποτα. Αναμένουμε ακόμα κάποια προγράμματα εξοικονόμησης να εκκινήσουν.

Συνολικά, το ενεργειακό σύστημα δεν ανταποκρίνεται καθόλου ικανοποιητικά στις εμπόλεμες συνθήκες, ούτε όσον αφορά στην αύξηση της παραγωγής εγχώριας καθαρής ενέργειας, ούτε στην ενίσχυση της διαχείρισης ζήτησης και της εξοικονόμησης ενέργειας.

Η ενεργειακή αλλαγή είναι επιβεβλημένη, πριν τον πολύ δύσκολο «ενεργειακό χειμώνα».